Zytdafele Wältgschicht

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy


Ur- un Friegschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Stammesgschicht vum Mänsch Homo rudolfensis vor 2,5 bis 1,8 Mio. Johr
Homo habilis vor 2,1 bis 1,5 Mio. Johr
Homo erectus vor 1,9 Mio. bis 300.000 Johr
Homo ergaster vor 1,9 bis 1,4 Mio. Johr
Homo antecessor vor 780.000 bis 500.000 Johr
Homo heidelbergensis vor 600.000 bis 200.000 Johr
Homo rhodesiensis vor 300.000 bis 125.000 Johr
Homo neanderthalensis vor 230.000/130.000 bis 30.000 Johr
Homo floresiensis vor 95.000 bis 17.000 Johr
Homo sapiens syt 160.000 Johr
Altstaizyt (Palaeolithikum) Altpaläolithikum Afrika („Early Stone Age“) vor 2,5 Millione Johr
Weschtasie vor 1,8 Millione Johr
Noche Oschte vor 1,6 Millione Johr
Südeuropa vor 1,2 Millione Johr
Mitteleuropa vor rund 600.000 Johr
Mittelpaläolithikum Afrika („Middle Stone Age“) vor 300.000 bis vor 50.000 Johr
Europa vor 200.000 bis vor 45.000 Johr
Jungpaläolithikum Afrika („Later Stone Age“) vor 50.000 Johr bis vor 10.000 Johr
Europa vor 45.000 bis vor 10.000 Johr
Keramik us Ton Mitteleuropa 24.000 Johr v. Chr.
China 20.000 Johr v. Chr.
Japan 13.000 Johr v. Chr.
Sibirie 13.000 Johr v. Chr.
Afrika (Mail) 10.000 Johr v. Chr.
Amerika um 3900 v. Chr.
Ozeanie um 1600 v. Chr. (Lapita-Kultur)
Mittelstaizyt (Mesolithikum) Levante vor 20.000 bis vor 10.000 Johr
Mitteleuropa vor 10.000 bis vor 5000 Johr
Jungstaizyt (Neolithikum) Noche Oschte 9500 v. Chr.
Mitteleuropa 5500 v. Chr.
Nordeuropa 4300 v. Chr.
Nordindie 7000 v. Chr. bis 3000 v. Chr.
Uusbraitig vum modärne Mänsch uf dr Ärd Afrika vor 160.000 Johr
Südasie vor 70.000 Johr
Auschtralie vor 45.000 Johr
Nordasie vor 35.000 Johr
Noche Oschte vor 45'000 Johr
Europa vor 40'000 Johr
Nord un Südamerika: in drei Wälle syt rund 15.000 v. Chr.
Neolithischi Revolution Chliiasie um 10'000 v. Chr.
China um 10'000 v. Chr.
Mittelamerika um 8000 v. Chr.
Neuguinea um 8'000 v. Chr.

Altertum[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bronzezyt Mesopotamie 3500 v. Chr. bis 1000 v. Chr.
Ägypte 2700 v. Chr. bis 1000 v. Chr.
Ägäis 3000 v. Chr. bis 1000 v. Chr.
Mitteleuropa 2200 v. Chr. bis 800 v. Chr.
Nordeuropa 1800 v. Chr. – 530 v. Chr.
Asie 3500 v. Chr. bis 500 v. Chr.
Yysezyt Noche Oschte 1300–600 v. Chr.
Südeuropa 1000 v. Chr. – 3. Jh. v. Chr.
Mitteleuropa 800 v. Chr. – 1. Jh. v. Chr.
Nordeuropa 5. Jh. v. Chr. bis 8. Jh. n. Chr.
China 600 v. Chr. bis 3. Jh. v. Chr.
Indie 1300 v. Chr. bis 3. Jh. v. Chr.
Afrika 1000 v. Chr. – 400 n. Chr.
Ur- un Friegschicht vu Nord- un Südamerika Lithic stage (vor 8000 v. Chr.)
Archaic stage (8000 v. Chr. — 1000 v. Chr.)
Formative stage (2000 v. Chr. — 500 n. Chr.)
Classic stage (800—1200)
Post-Classic stage (1200 bis zue dr jewylige Aachumft vu dr Europäer)
Entwicklig vu dr Schrift Südoschteuropa 5300 v. Chr.
Mesopotamie/Ägypte 3. Jt. v. Chr.
China 2. Jt. v. Chr.
Induskultur 2500 v. Chr.
Mittelamerika 3. Jh. v. Chr.
Erfindig vum Hokepflueg Mitti 5. Johrdöusert v. Chr. (Mitteleuropa)
Erfindig vum Rad Mitti 4. Johrdöusert v. Chr. (Mesopotamie, Mitteleurop, Oschteuropa)
Mesopotamischi Hochkulture Sumer 3500 v. Chr. – 2000 v. Chr.
Akkad 2350 bis 2200 v. Chr.
Babylon 19. Jh. v. Chr. – 539 v. Chr.
Assyrie 17. Jh. v. Chr. – 7. Jh. v. Chr.
Phönizier Stadtstaate Sidon, Tyros, Byblos ca. 1500 v. Chr. – 8. Jh. v. Chr.
Phönizischi Kolonisation ca. 1100 v. Chr. – 8. Jh. v. Chr.
Karthago ca. 800 v. Chr. - 146 v. Chr.
s Alt Ägypte s Alt Rych 2707–2216 v. Chr.
s Mittler Rych 2137 - 1781 v. Chr.
s Nei Rych 1550 v. Chr. - 1070 v. Chr.
Spootziit 664 v. Chr. – 332 v. Chr.
Griechisch-römischi Ziit 332 v. Chr. - 642 n. Chr.
Persie Achämeniderych 550 v. Chr. - 330 v. Chr.
Seleukiderych 305 v. Chr. - 129 v. Chr.
Partherreich 240 v. Chr. – 224 n. Chr.
Sassaniderych 224 – 651
Uusbraitig vu dr Indogermane syt em 4. Jt. v. Chr.
Griechischi Antike Mykenischi Zyt (ca. 1680/1600 v. Chr. – ca. 1200 v. Chr.)
Dunkli Johrhundert (12. Jh. v. Chr. – 8. Jh. v. Chr.)
Archaischi Zyt (ca. 700–500 v. Chr.)
Klassischi Zyt (um 500–336/323 v. Chr.)
Hellenismus (336–30 v. Chr.)
Ionischi Kolonisation (11. Jh. v. Chr. – 10. Jh. v. Chr.)
Großi Kolonisation (8. Jh. v. Chr. – 6. Jh. v. Chr.)
Remischs Rych Chenigszyt 7. Jh. v. Chr. – 509 v. Chr.
Republik 509 v. Chr. - 27 v. Chr.
Chaiserzyt 27 v. Chr. – 395 n. Chr.
Weschtremisch Rych 395–476
Antoninischi Pescht 165 bis 180 (Massestärbe im Remische Rych, wahrschyns dur di Schwarze Blootere
Uusbraitig vum Chrischtetum syt em 1. Jh. n. Chr.
Justinianischi Pescht 541–770
Rytervelker Skythe 8. Jh. v. Chr. – 3. Jh. v. Chr.
Sarmate 3. Jh. v. Chr. – 4. Jh. v. Chr.
Hunne 4./5. Jh.
Aware 6. Jh. – 9. Jh.
China Xia-Dynaschti (ab 1766 v. Chr. – ca. 1570 v. Chr.)
Shang-Dynaschti (ca. 1570–1066 v. Chr.)
Zhou-Dynaschti (1045–221 v. Chr.
Indie Induskultur 2800–1800 v. Chr.
Vedischi Zyt 1500 v. Chr. – 5. Jh. v. Chr.
Klassischi Zyt 4. Jh. v. Chr. – 6. Jh. n. Chr.
Uusbraitig vum Buddhismus ab em 6. Jh. v. Chr.
Konfuzianismus ab em 5. Jh. v. Chr.
Daoismus ab em 4. Jh. v. Chr.
Austronesischi Expansion Taiwan 4000 v. Chr.
Nord-Philippine 3000 v. Chr.
Süd-Philippine, Sulawesi, Borneo, Timor 2500–2000 v. Chr.
Melanesie, Neiginea 1200 v. Chr.
Java, Sumatra, Malaiischi Halbinsle 1000 v. Chr.
Mariane, Mikronesie 1000 v. Chr.
Hawaii, Ost-Polynesie, Osterinsle 300–400 n. Chr.
Madagaskar 700 n. Chr.
Neiseeland 1200 n. Chr.
Uusbraitig vu dr Bantu in Afrika ab 1000 v. Chr.
Maya Frieji Präklassik ca. 3000–900 v. Chr.
Mittleri Präklassik ca. 900–400 v. Chr.
Spoti Präklassik ca. 400 v. Chr. – 250 n. Chr.

Mittelalter[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Byzantinischs Rych 395–1453
Velkerwanderig 4.–6. Jh.
Chrischtlig Mittelalter Friemittelalter 6. Jh. bis 10. Jh.
Hochmittelalter 10. Jh. bis ca. 1250
Spotmittelalter ca. 1250 bis ca. 1500
Wikingerzyt 800–1050
Island (870, Gardar Svavarsson)
Grönland (875, Gunnbjörn Úlfsson)
Nordamerika (986, Bjarni Herjúlfsson / 1000, Leif Eriksson)
s Hailig Remisch Rych 962–1806
Russland Rych vu Kiew 980–1240
Guldeni Horde 1237/1240–1480
Chryzzig 1096–1270
Großi Pescht (Schwarze Dod) 1347–1353
Hanse 12.–17. Jh.
Uusbraitig vum Islam ab em 7. Jh.
Afrika Rych vu Kanem um 600 v. Chr. bis 1900
Rych vu Aksum 1.–7. Jh.
Rych vu Ghana 5 Jh. bis 1076
Swahili-Kultur 10.–18. Jh.
Rych vu Mali 13.–15. Jh.
Munhumutapa-Rych (Groß-Simbabwe) 13.–15. Jh.
Transsahara-Handel 5.–16. Jh.
Mongolerych 1206–1480
Sydestroß 2. Jh. v. Chr. – 16. Jh.
Khmer-Riich (Kambodscha) 9.–14. Jh.
Maya (Mexiko) Frieji Klassik (ca. 250–600 n. Chr.)
Spoti Klassik (ca. 600–900 n. Chr.)
Poschtklassik (ca. 900–1511)
Azteke (Mexiko) 12.–16. Jh.
Inka (Härchumft vu Peru) 13.–16. Jh.
Persie Islam (Umayyade 661–750; Abbaside 749–857)
Lokaldinaschtie 681 – 1191 (Samanide 819–1005, Tahiride 821–873, Saffaride 861–1003, Buyide 930–1062, Ziyaride 931–1090)
Ufstig vu dr zäntralasiatische Nomade (Gaznawide 977–1191, Seldschuke 1038 bis 1186, Choresm-Schah 1077–1231, Mongole ab 1221, Ilchane 1256–1335, Timuride 1370–1507)
Indie Indischs Mittelalter 6. Jh. – 1206
Islamischi Rych 1206–1526
China: Chaiserzyt Qin-Dynaschti (221–207 v. Chr.)
Han-Dynaschti (206 v. Chr.–220 n. Chr.)
Zyt vu dr Drei Rych (220–280)
Jin-Dynaschti (265–420)
Di Sidlige un Nerdlige Dynaschtie (420–581)
Sui-Dynaschti (581–618)
Tang-Dynaschti (618–907)
Di fimf Dynaschtie un zeh Chenigrych (907–960)
Song-Dynaschti (960–1279)
Yuan-Dynaschti (1279–1368)
Ming-Dynaschti (1368–1644)
Qing-Dynaschti (1644–1911)
Zheng He Sibe Raise (1405–1433): Vietnam, Java, Malakka, Thailand, Indie, Sri Lanka, Persische Golf, Afrika (Golf vu Mosambik)

Neizyt[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Osmanischs Rych 1299–1923
ab 1923 Republik Türkei
Zytalter vu dr Entdeckige dur Europäer 15.–17. Jh.
Kanare 1402
Madeira 1420
Azore 1427
Kap Bojador (Weschtsahara) 1434 (Gil Eanes)
Cap Blanc (Mauretanie) 1441 (Nuno Tristão un Antão Gonçalves)
Sierra Leone 1440 (Gil Eanes)
Cap Vert (Senegal) 1444 (Dinis Dias)
Gambia 1446 (Nuno Tristão)
Kapverde 1458
Goldkischte 1470
Kongo 1483 (Diogo Cão)
Kap Cross (Namibia) 1486 (Diogo Cão)
Erschti Umsägelig vum Sidspitz vu Afrika dur dr Bartolomeu Dias 1487/88
Seeweg uf Indie dur dr Vasco da Gama 1497/98
Entdeckig vu Amerika dur dr Christoph Kolumbus 1492
Nordamerika 1497 (Giovanni Caboto)
Brasilie 1500 (Pedro Álvares Cabral)
Erschti Wältumsegelig dur dr Ferdinand Magellan 1519–1522
Neiginea 1526 (Jorge de Meneses)
Auschtralie 1606 (Willem Jansz)
Neiseeland 1642 (Abel Tasman)
Antarktika 1820 (Fabian von Bellingshausen )
Kolonialismus 15.–20. Jh.
Vertrag vu Tordesillas zwische Spanie un Portugal 1494
Spanischi Conquistadores 16./17. Jh.
Eroberig vum Aztekerych dur d Spanier unter em Hernán Cortés 1519–21
Eroberig vum Inkarych dur d Spanier unter em Francisco Pizarro 1532–36
Eroberig vu Nordamerika 17./18. Jh.
Eroberig vu Indie dur di Britisch Oschtindie-Kompani 1756–1858
Eroberig vu Auschtralie ab 1788
Imperialismus 19. Jh.
Kongokonferenz 1884/85
Epidemie dur Kolonisation Epidemie dur europäischi Kolonisation, z. B. Schwarzi Blootere, Grippe, Windpocke, Masere
Schwarzi Blootere: Karibik ab 1509, Mittelamerika ab 1520, Nordamerika ab 1633, Auschtralie ab 1789
Masere: Santo Domingo 1519, Mittelamerika 1523, Mexiko 1531, Hawaii 1848, Fidschi 1874
Transatlantische Sklavehandel 16.–19. Jh.
Sidamerika Vizechenigrych Neispanie 1535–1822
Vizechenigrych Peru 1542–1824/25
Vizechenigrych Neigranada 1717–1819
Vizechenigrych Río de la Plata 1776–1814
s kolonial Brasilie 1500–1815
Chenigrych Brasilie 1815–1822
Persie Safawide 1501 – 1722
Hotaki-Dinaschty 1709 – 1738
Afscharide 1736 – 1796
Zand-Dinaschty 1750 – 1794
Kadschare 1779 – 1925
Indie Mogulrych 1526–1857
Afrika Kongo-Rych: 14.–18. Jh.
Mutapa-Rych 15.–18. Jh.
Rych Wadai: 15. Jh. bis 1909
Songhai-Rych: 1465 bis 1591
Chenigrych Luba: 16.–19. Jh.
Kuba-Federation: 17.–19. Jh.
Chenigrych Barotse: 17. Jh. bis 1890
Chenigrych Madagaskar: 1787–1897
Chenigrych Zululand: 1820 bis 1887
Matabele-Chenigrych: 1837–1893
Renaissance un Humanismus 15./16. Jh.
Reformation un Gegereformation 1517–1648
Hexeverfolgige 1450–1750
Russland Großfirschtedum Moskau
Zaredum Russland 1547–1720
Eroberig vu Sibirie 16./17. Jh.
Chaiserrych Russland 1720–1917
Oktoberrevolution und Burgerchrieg 1917–1923
Sowjetunion 1917–1991
Russischi Federation syt 1992
Absolutismus 1648–1789
Ufklärig 18. Jh.
Moderni Naturwisseschafte syt em 17. Jh.
Mänscherächt Bill of Rights, Ängland, 1689
Unabhängigkeitserklärig vu dr Verainigte Staate 1776
Erklärig vu dr Mänsche- un Burgerrächt 1789
Bill of Rights, USA 1789
Allgmaini Erklärig vu dr Mänscherächt 1948
Europäischi Mänscherächtskonvention 1950
Burgerrevolutione, Buurebefreiig von de Feudallaschte Französischi Revolution 1789–1799
Julirevolution 1830
1848er-Revolution 1848/49
Liberalismus vum 18. Jh. aa
Induschtrielli Revolution 18./19. Jh.
Nationalismus 19. Jh.
Nationalstaate z Europa Griecheland 1822
Italie 1861
Serbie 1867/1878
Dytschland 1871
Montenegro 1878
Bulgarie 1878/1908
Pole 1918
Tschechoslowakei 1918
Ungarn 1918
Dekolonisation vu Sidamerika Unabhängigkaits-Chrieg: 1809–1825
Großkolumbie 1819/23 bis 1830
Paraguay 1811
Argentinie 1816
Chile 1817/1818
Kolumbie 1819
Ecuador 1821
Peru 1821
Brasilie 1822
Bolivie 1825
Uruguay 1825
Cholera 1. Pandemy: 1817–1824
2. Pandemy: 1826–1841
3. Pandemy: 1852–1860
4. Pandemy: 1863–1876
5. Pandemy: 1883–1896
6. Pandemy: 1899–1923
7. Pandemy: syt 1961
Drogehandel un -kriminalitet 1. Opiumchrieg 1839–1842
2. Opiumchrieg 1856–1860
Internationali Opiumkummission Shanghai 1909
Erste internationale Opiumkonferenz, Den Haag: 1911–1912/1919
Prohibition in dr USA 1920–1933
Zweite internationale Opiumkonferenz, Gämf: 1925/1928
Single Convention on Narcotic Drugs: 1961/1964
Convention on psychotropic substances: 1971/1976
United Nations Convention against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances: 1988/1990
United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) 1997
Gründig vom Rote Chrüüz 1863 durch de Genfer Henry Dunant
Kommunismus 19./20. Jh.
Moderni Demokratie 19./20. Jh.
Technik Fotografi 1826
Morsetelegraph 1837
Telifon 1876
Radio 1906
Färnseh 1928
Sport Modärne Sport syt 18. Jh.
Olympischi Summerspiil syt 1896
Tour de France syt 1903
Olympischi Winterspiil syt 1924
Fueßball-Wältmaischterschaft syt 1930
Großi Depression 1873–1896
Persie (syt 1935 Iran) Pahlavi-Dinaschty 1925 – 1979
Islamische Republik syt 1979
Indie Britisch-Indie 1858–1947
China Republik China 1912–1949
Kongogreiel 1888–1908
Velkermord an dr Herero un Nama 1904–1908
Erschte Wältchrieg 1914–1918
Velkermord an dr Armenier 1915–1916
Velkermord an dr Aramäer 1915–1917
Zytalter vum Totalitarimus 1917–1989
Spanischi Grippe 1919–1920, wältwyt iber 25 Millione Doti
Wältwirtschaftskrise 1929–1933
Zweete Wältchrieg Europa 1939–1945
Oschtasie 1937–1945
Velkermord an dr Sinti un Roma 1941–1945
Holocaust 1941–1945
Chalte Chrieg 1947–1989
Atomwaffe-Abschreckig USA /Sowjetunion
NATO syt 1949
Warschauer Pakt 1955-1991
Koreachrieg 1950–1953
Vietnamchrieg 1957–1975
Berliner Muur 1961–1989
Kubakrise 1962
China Volksrepublik China syt 1949
Republik China uf Taiwan syt 1949
Dekolonisation vu Afrika Sidafrika: 1910
Egypte: 1922
Ethiopie: 1941
Libye: 1951
Sudan, Marokko, Tunesie: 1956
Ghana: 1957
Guinea: 1958
Madagaskar, Mauretanie, Mali, Niger, Tschad, Zäntralafrikanischi Republik, Demokratischi Republik Kongo, Republik Kongo, Gabun, Kamerun, Nigeria, Dahomey, Togo, Obervolta, Elfebaikischte, Senega, Somalia: 1960 („Afrikanisch Johr”)
Sierra Leone, Tanganjika: 1961
Algerie, Uganda, Ruanda, Burundi: 1962
Kenia, Sansibar (1964 mit Tanganjika als Tansania verainigt): 1963
Sambia, Malawi: 1964
Gambia: 1965
Botswana, Lesotho: 1966
Swasiland, Equatorial-Guinea, Mauritius: 1968
Guinea-Bissau: 1974
Angola, Mosambik, Kap Verde, Komore, São Tomé un Príncipe: 1975
Seychelle, Weschtsahara: 1976
Dschibuti: 1977
Simbabwe: 1980
Namibia (Sezession vu Sidafrika): 1990
Eritrea (Sezession vu Ethiopie): 1993
Sidsudan (Sezession vu Sudan): 2011
Dekolonisation vu Asie Irak 1932
Libanon 1943
Jordanie, Philippine, Syrie 1946
Indie, Pakistan 1947
Israel, Myanmar, Sri Lanka 1948
Indonesie 1949
Kambodscha, Laos 1953
Vietnam 1954
Malaysia 1957/63
Zypern 1960
Kuwait 1961
Sidjemen 1964
Maledive, Singapur 1965
Bahrain, Bangladesch, Katar, Oman,Verainigti Arabischi Emirat 1971
Brunei 1984
Oschttimor 2002
Dekolonisation vu Ozeanie

Samoa 1962
Nauru 1968
Fidschi, Tonga 1970
Papua-Neiginea 1975
Salomone, Tuvalu 1978
Kiribati 1979
Vanuatu 1980
Marshallinsle 1986
Mikronesie 1990
Palau 1994

Islamismus Muslimbruederschaft, Egypte 1928
Sayyid Abul Ala Maududi, Indie/Pakistan (1903–1979)
Ruhollah Chomeini, Iran (1902–1989)
Osama bin Laden (1957/58–2011)
S Islamisch Ufwache: ab 1977
Islamischi Revolution im Iran: ab 1979
Hisbollah, Libanon: ab 1982
Hamas, Paleschtina: ab 1987
al-Qaida: ab 1993
Taliban, Afghanistan/Pakistan: ab 1994
Terroraaschlege am 11. Septämber 2001
Islamische Staat, Irak/Syrie: ab 2003
Boko Haram, Nigeria: ab 2004
al-Shabaab, Somalia: ab 2006
Verainti Natione grindet 1945
FAO 1945
IWF 1945
UNESCO 1946
WHO 1948
Europäischi Union EGKS 1951
EWG 1957
EuGH 1952
Euratom 1957
EU 1992
Euro 2002
Soziali Bewegige Burgerrächtsbewegig vu dr Afroamerikaner ab 1950er
Sexuelli Revolution ab 1960er
Frauebewegig ab 1960er
Studäntebewegig/68er-Bewegig 1960er
Emanzipation vu dr Homosexuelle ab 1969
Umwältbewegig ab 1970er
Ruumfahrt s erscht chinschtlig Objäkt, wu no dr hitige Definizion iber d Gränze zum Wältruum uusechunnt, Aggregat 4: 1944
di erschte Läbewäse im Wältruum: Rogge- un Böuwullesome, Essigmickli, V-2 No. 20: 1947
dr erscht chinschtlige Ärdtrabant,: Sputnik 1: 1957
s erscht Läbewäse in ere Ärdumlaufbahn, dr Hund Laika, Sputnik 2: 1957
Vorbyflug am Mond; erschti Fotografie vu dr Ruggsyte vum Mond: 1959
s erscht bemannt Ruumschiff: 1961
dr erscht Vorbyflug an dr Venus, Mariner 2 1962
di erscht Mondlandig, Luna 9: 1966
di erscht bemannti Mondlandig, Apollo 11: 1969
erschti Landig uf dr Venus, Venera 7: 1970
di erscht Ruumstation, Saljut 1: 1971
di erscht Landig uf em Mars Mars 3: 1971
dr erscht Vorbyflug am Jupiter, Pioneer 10: 1977
dr erscht Vorbyflug am Saturn, Pioneer 11: 1973
dr erscht Vorbyflug am Merkur, Mariner 10: 1973
dr erscht Vorbyflug am Uranus un am Neptun, Voyager 2: 1977
Internationali Ruumstation: 1998
s erscht mänschegmacht Objäkt im interstellare Ruum, Voyager 1: 2012
Informationszytalter Computer ab 1940er
ARPANET ab 1969, wo sich denn zum Internet entwigglet het
Haimcomputer ab 1970er
E-Mail ab 1980er
Soziali Netzwärch ab 1980er
World Wide Web 1989/1993
Klimawandel Emission vu Triibhuusgas us fossile Chohlestoffquälle syt em 19. Jh.
Entdeckig vum Aastig vu dr CO2-Konzentration in dr Atmosphäre 1950er Johr
Erschti Studie zue dr Globale Erwermig („Charney Report“) 1979
Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 1988
UNO-Klimarahmekonvention 1992
UN-Klimakonferenz syt 1995
Kyoto-Protokoll 1997
Paris-Abchuu 2015
Asiatischi Grippe 1957–1958, wältwyt 1 bis 2 Millione Doti
Hongkong-Grippe 1968–1970, wältwyt 1 bis 2 Millione Doti
Velkermord z Oschtpakischtan 1971/72
1. Elkrise 1973
AIDS Vermutete Ibersprung uf dr Mänsch: 1920er/1930 Johr
erschte dokumäntierte Chranketsfall: 1959
offiziälli Bschrybig as Chranket: 1981/82
Globali Pandemi: ab 1980er
Global Program on HIV/AIDS vu dr WHO: 1987
Dr Undergang vo de kommunistische Diktature in Osteuropa Glasnost un Perestroika
Fall vu dr Muur un Demokratisierig vu Oschteuropa 1989–1991
Velkermord z Ruanda 1994
Wirtschaftlichi Globalisierig ab 1990er
Velkermord an dr Jeside 2014–2017
COVID-19-Pandemy syt 2019, wältwyt iber 6 Millione Doti

Lueg au[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Zeittafel Europäische Geschichte