D Zhou-Dünastii

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
S Gebiet vo dr Westlige Zhou-Dünastii (1122/1045–770 v. d. Z.)

D Zhou-Dünastii (chin. 周朝, Zhōu Cháo) isch e chinesischi Herrscherdünastii gsi, wo in e westligi Dünastii mit dr Hauptstadt Zongzhou/Hao (öbbe 1122/1045–770 v. d. Z.) und in e östligi Dünastii mit dr Hauptstadt Chengzhou bi Luoyang (770–256 v. d. Z.) iidäilt wird. D Drennlinie isch en Iifall vo Nomaade, wo 771 dr Köönig You döödet und d Hauptstadt blünderet häi.

Ws het au no e nördligi Zhou-Dünastii gee, wo mer e au Bei-Zhou säit. Si het vo 557–581 as e churzlääbigi Noochfolger-Dünastii s Tabgatsch-Riich regiert.

Die westlige Zhou[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Der letzti Yin-Köönig Zhouxin (1154–1122 v. d. Z.) isch e Türann gsi. Er het dr Zhou-Herzog Chang (postum: Wen Wang, Zhōu Wén Wáng 周文王) iigsperrt und noch däm sim Dood het dr Soon vom Chang, dr Fa, in dr Schlacht vo Muye dr Köönig Zhouxin gschlaage, dä het Sälbstmord begange, und dr Herzog Fa isch zum König Wu (reg. 1122–1117 v. d. Z.) worde. D Herrschaft vo de Zhou isch unsicher bliibe. Barbare häi s Riich vo Usse aagriffe und die Aadlige häi sich vo Inne gege d Zhou-Köönig erhoobe. Dr Köönig Mu (1001–946 v. d. Z.) het s Stroofrächt reformiert und si Riich vergröösseret. Sini Noochfolger, dr Li (878–827), dr Xuan (827–782) und dr You (781–771) si türannisch und lasterhaft gsi und weenig Understützig vo iirem Volk gfunde. Wo d Quanrong-Barbare us em Nordweste Shaanxi aagriffe häi, häi s dr Köönig You umbrocht und d Hauptstadt Hao blünderet.

Die östlige Zhou[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fläsche us Silber und Bronse us dr Zhou Zit

Aadligi häi d Barbare verdriibe und im Zou si Soon, dr Köönig Ping (770–719) het d Hauptstadt uf Chengzhou bi Luoyang (Provinz Henan) verläit. Dr Herrscher vom Herzoogdum Qin, wo 936 v. d. Z. gründet worden isch, het im Ping bim Rückzuug ghulfe und drfüür die alte Kärnländer vo de Zhou im Nordweste as Lääche überchoo. Dr Ufstiig vo dr spöötere Qin-Dünastii het eso as Grenzschützer gege d Barbare aagfange.

S Riich vo de Zhou het sich immer mee ufglööst, d Leensheere si immer mächdiger worde und häi sich geegesitig bekämpft. Dr Köönig Huan (719–696) isch gege si Underdaan Zhuang, wo s Lääche über Zheng gha het, in Chrieg zooge, aber dä het en 707 v. d. Z. gschlaage. Denn häi sich alli groosse Aadlige zu Köönig erkläärt, und d Zhou häi alli Macht über sä verloore.

Im Joor 256 v. d. Z. häi d Qin dr Zhou Herrscher abgsetzt, und 221 v. d. Z. au d Zit vo de kämpfende Riich beändet.

Staat und Wirtschaft, Entwicklige[ändere | Quälltäxt bearbeite]

E Bronsespiegel us dr spoote Zhou-Zit 300-200 v. d. Z.
Chinesische Jade- und Steatitblaggette 4./3. Jh. v. d. Z.

S Riich isch in 9 Browinze iidäilt gsi und öbbe 1700 Leensherrschafte. Es het 5 Rangklasse vo Leensheere, gee. Dr Köönig het am e Hoof gläbt und Inspekzionsräise dur s Riich gmacht. E diplomatischs Brotokoll het dr Umgang zwüschen em Köönig und sine Leensheere greeglet. Drei Groossherzöög und säggs Minister häi dr Staat verwaltet.

Es het Stüüre („mittlers Kwadrat“) gee, Frondienst (3 vo 10 Dääg) und Chriegsdienst. D Gsetz si in Bronse gschriibe gsi, aber es het nume weenig Beamti gee, wo sä überwacht häi.

In dr Filosofii isch s d Zit gsi vom Laozi, Konfuzius, Mengzi und Mo Zi. Si het ufblüit vor allem in dr Zit vo de Früeligs- und Herbstannaale und dr Zit vo de kämpfende Riich. Schüeler vo de Filosofe (dr Konfuzius eläi het 72 von ene ghaa) si umezooge und häi ghulfe, d Däilstaate besser z organisiere und dr inneri Friide z sterke.

Im 4. und 3. Jhd. v. d. Z. isch d Wirtschaft gwaggse und es het technischi Erfindige gee. D Landwirtschaft isch intensiver worde, mä Dünger afo bruuche, gosseni Iisewärkzüüg (Gussiise isch sit 513 v. d. Z. noochgwiise) und s Brustgurtgschirr, wo de Zuugdier d Luftrööre nid zuedruckt het. Mä het zwüsche verschidnige Arte vo Bööde afo underschäide, und groossi Aalaage für d Bewässerig und d Entwässerig baut.

D Zaal vo de Iiwooner isch im Geegesatz zur früeje Zhou-Zit under de spoote Zhou gwaggse. Eso häi die Aadligi groossi Armeä vo Buure chönne ufstelle, wo mänggisch mee as 100'000 Maa stark gsi si.

Köönig vo dr Zhou-Zit[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Persönlig Naame Postume Naame Regierigszit 1 glöifige Naame
Ji Fa
姬發
Wuwang
武王
1046 v. d. Z.–1043 v. d. Z.1 Zhou Wuwang
(Köönig Wu vo Zhou)
Ji Song
姬誦
Chengwang
成王
1042 v. d. Z.–1021 v. d. Z.1 Zhou Chengwang
(Köönig Cheng vo Zhou)
Ji Zhao
姬釗
Kangwang
康王
1020 v. d. Z.–996 v. d. Z.1 Zhou Kangwang
(Köönig Kang vo Zhou)
Ji Xia
姬瑕
Zhaowang
昭王
995 v. d. Z.–977 v. d. Z.1 Zhou Zhaowang
(Köönig Zhao vo Zhou)
Ji Man
姬滿
Muwang
穆王
976 v. d. Z.–922 v. d. Z.1 Zhou Muwang
(Köönig Mu vo Zhou)
Ji Yihu
姬繄扈
Gongwang
共王
922 v. d. Z.–900 v. d. Z.1 Zhou Gongwang
(Köönig Gong vo Zhou)
Ji Jian
姬囏
Yiwang
懿王
899 v. d. Z.–892 v. d. Z.1 Zhou Yiwang
(Köönig Yi vo Zhou)
Ji Pifang
姬辟方
Xiaowang
孝王
891 v. d. Z.–886 v. d. Z.1 Zhou Xiaowang
(Köönig Xiao vo Zhou)
Ji Xie
姬燮
Yiwang
夷王
885 v. d. Z.–878 v. d. Z.1 Zhou Yiwang
( Köönig Yi vo Zhou)
Ji Hu
姬胡
Liwang
厲王
877 v. d. Z.–841 v. d. Z.1 Zhou Liwang
(Köönig Li vo Zhou)
  Gonghe (Regent)
共和
841 v. d. Z.–828 v. d. Z. Gonghe
Ji Jing
姬靜
Xuanwang
宣王
827 v. d. Z.–782 v. d. Z. Zhou Xuanwang
(Köönig Xuan vo Zhou)
Ji Gongsheng
姬宮湦
Youwang
幽王
781 v. d. Z.–771 v. d. Z. Zhou Youwang
(Köönig You vo Zhou)
S Ändi vo de Westlige Zhou / Aafang vo de Östlige Zhou
Ji Yijiu
姬宜臼
Pingwang
平王
770 v. d. Z.–720 v. d. Z. Zhou Pingwang
(Köönig Ping vo Zhou)
Ji Lin
姬林
Huanwang
桓王
719 v. d. Z.–697 v. d. Z. Zhou Huanwang
(Köönig Huan vo Zhou)
Ji Tuo
姬佗
Zhuangwang
莊王
696 v. d. Z.–682 v. d. Z. Zhou Zhuangwang
(Köönig Zhuang vo Zhou)
Ji Huqi
姬胡齊
Xiwang
釐王
681 v. d. Z.–677 v. d. Z. Zhou Xiwang
(Köönig Xi vo Zhou)
Ji Lang
姬閬
Huiwang
惠王
676 v. d. Z.–652 v. d. Z. Zhou Huiwang
(Köönig Hui vo Zhou)
Ji Zheng
姬鄭
Xiangwang
襄王
651 v. d. Z.–619 v. d. Z. Zhou Xiangwang
(Köönig Xiang vo Zhou)
Ji Renchen
姬壬臣
Qingwang
頃王
618 v. d. Z.–613 v. d. Z. Zhou Qingwang
(Köönig Qing vo Zhou)
Ji Ban
姬班
Kuangwang
匡王
612 v. d. Z.–607 v. d. Z. Zhou Kuangwang
(Köönig Kuang vo Zhou)
Ji Yu
姬瑜
Dingwang
定王
606 v. d. Z.–586 v. d. Z. Zhou Dingwang
(Köönig Ding vo Zhou)
Ji Yi
姬夷
Jianwang
簡王
585 v. d. Z.–572 v. d. Z. Zhou Jianwang
(Köönig Jian vo Zhou)
Ji Xiexin
姬泄心
Lingwang
靈王
571 v. d. Z.–545 v. d. Z. Zhou Lingwang
(Köönig Ling vo Zhou)
Ji Gui
姬貴
Jingwang
景王
544 v. d. Z.–521 v. d. Z. Köönig Jing vo Zhou)
Ji Meng
姬猛
Daowang
悼王
520 v. d. Z. Zhou Daowang
(Köönig Dao vo Zhou)
Ji Gai
姬丐
Jingwang
敬王
519 v. d. Z.–476 v. d. Z. Köönig Jing vo Zhou)
Ji Ren
姬仁
Yuanwang
元王
475 v. d. Z.–469 v. d. Z. Zhou Yuanwang
(Köönig Yuan vo Zhou)
Ji Jie
姬介
Zhendingwang
貞定王
468 v. d. Z.–442 v. d. Z. Zhou Zhendingwang
(Köönig Zhending vo Zhou)
Ji Quji
姬去疾
Aiwang
哀王
441 v. d. Z. Zhou Aiwang
(Köönig Ai vo Zhou)
Ji Shu
姬叔
Siwang
思王
441 v. d. Z. Zhou Siwang
(Köönig Si vo Zhou)
Ji Wei
姬嵬
Kaowang
考王
440 v. d. Z.–426 v. d. Z. Zhou Kaowang
(Köönig Kao vo Zhou)
Ji Wu
姬午
Weiliewang
威烈王
425 v. d. Z.–402 v. d. Z. Zhou Weiliewang
(Köönig Weilie vo Zhou)
Ji Jiao
姬驕
Anwang
安王
401 v. d. Z.–376 v. d. Z. Zhou Anwang
(Köönig An vo Zhou)
Ji Xi
姬喜
Liewang
烈王
375 v. d. Z.–369 v. d. Z. Zhou Liewang
(Köönig Lie vo Zhou)
Ji Bian
姬扁
Xianwang
顯王
368 v. d. Z.–321 v. d. Z. Zhou Xianwang
(Köönig Xian vo Zhou)
Ji Ding
姬定
Shenjingwang
慎靚王
320 v. d. Z.–315 v. d. Z. Zhou Shenjingwang
(Köönig Shenjing vo Zhou)
Ji Yan
姬延
Nanwang
赧王
314 v. d. Z.–256 v. d. Z. Zhou Nanwang
(Köönig Nan vo Zhou)
  Huiwang
惠王
255 v. d. Z.–249 v. d. Z. Zhou Huiwang2
(Köönig Hui vo Ost-Zhou)
1 Die ersti allgemäin akzeptierti Jooreszaal isch 841 v. d. Z. D Jooreszaale vorhär si nit gsicheret und umstritte. D Jooreszaale, wo do aagee si, stamme vom Xia-Shang-Zhou Chronologische Projekt von dr chinesische Regierig, wo im Joor 2000 die Zaale veröffentligt het; si si do nume as Referänz
2.

Litratuur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Li Feng: Landscape and power in early China: the crisis and fall of the Western Zhou, 1045 - 771 BC, Cambridge University Press, 2006

Weblingg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Zhou-Dynastie – Sammlig vo Multimediadateie
D Epoche vorhäär
Shang-Dynastie
Zitdaafele vo dr chinesische Gschicht D Epoche noochhäär
Zeit der Frühlings- und Herbstannalen
Zeit der Streitenden Reiche

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Zhou-Dynastie“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.