Neuseeland

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
New Zealand (englisch)
Aotearoa* (maorisch)
Neuseeland
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}
{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: keine
frühener: Onward („Vorwärts“)
Amtsspraach Englisch, Māori, Neuseeländischi Gebärdeschbrooch
Hauptstadt Wellington
Staatsoberhaupt König Charles III.
verdräte von Generalgouverneurin Cindy Kiro
Regierigschef Premierministerin Jacinda Ardern
Flächi 268.680 km²
Iiwohnerzahl 4.699.755 (Volkszelig 2018)
Bevölkerigsdichti 19,1 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt (nominal) 108,547 Milliarde US-Dollar
Brutto­inlands­produkt pro Iiwohner 26.464 US-Dollar
Human Development Index 0,933
Währig Neuseeland-Dollar
Gründig 6. Februar 1840 (Vertrag vo Waitangi)
Unabhängigkeit 26. September 1907 (Dominion), 25. November 1947 (Statut vo Westminster)
Nationalhimne God Defend New Zealand, God Save the King
Nationalfiirtig Waitangi Day (6. Februar)
Zitzone NZST** = UTC+12 (April–September)
NZDT** = UTC+13 (Oktober–März)
Kfz-Kennzeiche NZ
Internet-TLD .nz
Vorwahl +64
* De facto, de jure nume New Zealand
** Chatham-Inseln: + 45 Minute

Neuseeland (englisch New Zealand, Maori Aotearoa) esch en Enselstaat im Pazifische Ozean. Es lieht öbbe 2000 Km südöstlech vo Australie ond wird zum Kontinänt Ozeanie zellt. Neuseeland bestoht usere Nord- ond Südinsle, allerdings ghöret au no es paar chlini Insel dezue, wie z. B. Stuard Island.

Geographii[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Neuseeland lieht zemlech gnau uf de andere Site vo de Wält. S Land erstreckt sech öber 1'600 km ond esch 270'500 km2 gross, wobie d Südensle die grösser esch, allerdengs wohnet meh Lüt of de Nordensle.

Bucht uf d Banks Peninsula bi Christchurch, on d Ostküschti vun Neuseeland

Fascht die ganz Längi vo de Südensle esch vo de Neuseeländische Alpe bedekt, met 3'754m esch de Mt. Cook de gröschti Bärg. Im weschte lieht zwöschet de Alpe ond em Meer d Westcoast, wos Rägewälder ond Fjords get. Im Oschte vo de Alpe gets vorallem grossi Ebene wo bsonders im Acker- ond Viehbou grossi Verwändig gfendet. Die gröschti Stadt esch Christchurch, anderi bekannti Städt send: Queenstown, Dunedin, Invercargill, ond Nelson.

Ganz im Süde vo de Nordensle lieht Wellington, das esch d Hauptstadt vo Neuseeland, obwohl Auckland die gröschti Stadt esch. Anderi bekannti Städt send: Hamilton, Tauranga, Rotorua, Napier, New Plymouth, Wanganui, ond Palmerston North.

D Nordensle esch Vulkanisch no sehr aktiv, es get Geysir, heissi Quellene ond Vulkan wie de Mt. Ruapehu wo met 2'797m de höchschti Bärg vo de Nordensle esch. Sälbscht de 616 km2 grossi Lake Taupo esch nüd anders als en Vulkankrater, wo vor 26'500 Johr beme gwaltige Vulkanusbroch entstande esch.

Allgemein herrscht in Neuseeland es milds Klima, ond wels ganze Land vo Wasser omschlosse esch, gets au ned all zu grossi Temperaturschwankige. Im Norde esch so zwöschet 15 °C ond 25 °C warm ond im Süde send d Temperatur öbbe 10 °C chälter. Allgemein gets vorallem Weschtwend, wele s verdampfte Wasser vo de Tasman-Meer ad Alpe dröckt, drom rägnets dört au vell.

Fauna[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wel Neuseeland rächt isoliert esch, het sech dört es einzigartigs Ökosystem entwecklet. Es het nämlech früehner bes of es paar Flädermüs kei Säugetier gha. Veli Plätz send anstatt vo Säugetier dor Vögel beleit worde, wovo veli flogonfähig send. Wie z. B. de Kiwi, de Takahe, Kakapo ond de set langem usgstorbni Moa. Dor de Mönsch het sech d Fauna gänderet, es send jenschti Tier igschleppet worde, wo die heimische Tier vertrebe händ. Drom gets gwössi Tier nor no of chlini Ensle wos kei igschleppti Rauptier get. Allgemein esch Neuseeland es Vogelparadies, es get Papageie wie de Kea ond de Kaka, Königsalpatross ond a de Köschte gets Zwärpinguin, Gälbaugepinguin ond Deckschnabupinguin. Im Meer gets Walfesch ond Delfin ond ofem Land gets jenschti Insekte ond Reptilie wie d Weta wo bes 8cm gross cha wärde oder de Tuatara. Z Neuseeland gets kei gförliche Tier, als weder Schlange no Spenne, nome Haifesch. Damet ned no meh Tier in Neuseeland usstärbet, wärdet met Hönd stränge Kontrolle a de Floghäfe gmacht, so dass me keini neue Tier iischleppt.

Flora[ändere | Quälltäxt bearbeite]

70% vo Neuseeland esch e mol vo Wald bedekt gsi, set de Akonft vo de Europäer sends no 15% plus 5% importierti Bäum. Neuseeland het en sehr interessante Wald, dört wos vell rägnet, gedeiht rechtige Urwald met Farn wo bes zu 10m höch chönd wärde. Bemerkenswärt send au d Kauri Trees wo sehr gross chönd wärde. En grosse Teil vom iheimische Wald stoht höt onter Naturschotz ond cha i Nationalparks besechtigt wärde, was sech of jedefall lohnt.

Bevölkerig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

80% vo de Bevölkerig send Nochfahre vo de europäische Iwanderer ond 15% send Nachkomme vo de Uriwohner de Maoris. Näbsch dem gets no grossi Groppene a Iwanderer us Asie ond Polynesische Ensle. D Maoris send im Gägesatz zo de Aborigines (vo Auschtralie) rächt guet integriert, trotzdem send si emmer no benochteiligt.

Amts- ond Omgangssproch esch Englisch, zwoiti Amtssproch esch Maori, allerdengs werd das vonere chline Menderheit gsproche. Trotzdem chame a de Schuel z Neuseeland Maori lere.

Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Michael King: The Penguin History of New Zealand. Penguin Books, Auckland 2003, ISBN 0-14-301867-1.
  • NZ Visitor Publications (Hrsg.): Das Neuseeland Buch. Nelson 2003, ISBN 1-877339-00-8.
  • Tom Brooking (Hrsg.): The History of New Zealand. Greenwood Press, Westport Connecticut 2004, ISBN 0-313-32356-9.
  • Giselle Byrnes: The Oxford History of New Zealand. Oxford University Press, Sydney 2009, ISBN 978-0-19-558471-4.

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Neuseeland – Album mit Multimediadateie
  • Services A-Z, Government A-Z. New Zealand Government, archiviert vom Original am 27. Dezember 2014; abgruefen am 27. Dezember 2014 (Portal vo dr neuseeländische Regierig).
  • New Zealand Embassy Berlin, Germany. New Zealand Foreign Affairs & Trade, abgruefen am 27. Dezember 2014 (Neuseeländischi Botschaft z Berlin).
  • Neuseeland. Uuswärtigs Amt (Dütschland), abgruefen am 27. Dezember 2014 (Basisinformatione zue Neuseeland).