Stimmlose alveolo-palatale Frikativ

Stimmlose alveolo-palatale Frikativ
IPA-Nummere	182
IPA-Zeiche	ɕ
IPA-Bildli
Teuthonista
X-SAMPA	`s\`
Kirshenbaum	`S;`
Hörbiispiil^ⓘ^/?

De stimmlosi alveolo-palatali Frikativ isch en Konsonant vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche im IPA defür isch [ɕ].

Artikulation

Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
De Artikulationsort isch alveolopalatal; des heisst, dass zum eine d Zùng hinter em Zahndamm e Engi bildet, wie bi eme postalveolare Luut. Glychzytig isch de Luut palatalisiert. Des heisst, dass de hinteri Deil vo de Zùng em harte Gaume aagnöcheret wird.
D Phonation isch stimmlos; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder nit.
Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA	Bedütig	Bemerchig
Adygeisch		щы	[ɕə](info)	‚drüü‘
Katalanisch	Öschtliche Dialäkt ùn de vo Mallorca^[1]	caixa	[ˈkaɕə]	‚Chaschte‘
Chinesisch	Mandarin	西安/Xī'ān	[ɕí.án](info)	‚Xi'an‘
Tschuwaschisch		çиçӗм	[ˈɕiɕ̬əm]	‚Blitz‘
Dänisch		sjæl	[ɕeˀl]	‚Seel‘
Niiderländisch	gwüssi Sprecher	sjabloon	[ɕäˈbloːn]	‚Schablon‘	Cha au [ʃ] oder [sʲ] sy.
Guaraní	Paraguayisch	che	[ɕɛ]	‚Ich‘
Japanisch^[2]		塩/shio	[ɕi.o]	‚Salz‘
Kabardinisch		щэ	[ɕa](info)	‚hundert‘
Koreanisch		시/si	[ɕi]	‚Gedicht‘
Luxemburgisch^[3]		liicht	[liːɕt]	‚Liecht‘	Allophon vo /χ/ nooch vordere Vokal. Mangi Sprecher spreche es au als [ʃ] uss.^[4]
Norwegisch	Öschtlichi Standardussprooch^[5]	kjekk	[ɕɛ̝kː]	‚hübsch‘	Im IPA meischt als [ç] transkribiert.
Polnisch^[6]		śruba	[ˈɕrubä](info)	‚Schruube‘
Portugiesisch^[7]^[8]^[9]		mexendo	[meˈɕẽd̪u]	‚in Bewegig‘	au als [ʃ] beschriibe.^[10]^[11]
Rumänisch	Siibebürgischi Dialäkt^[12]	ce	[ɕɛ]	‚was‘	Im Standardrumänische [tʃ]
Russisch		счастье	[ˈɕːæsʲtʲjə](info)	‚Glügg‘
Serbokroatisch	Kroatisch^[13]	miš će	[mîɕ t͡ɕe̞]	‚d Muus wird‘	Allophon vo /ʃ/ vor /t͡ɕ, d͡ʑ/.^[13]
Serbokroatisch	Mangi Sprecher vum Montenegrinisch	śutra	[ɕutra]	‚morn‘	allophonischi Ussprooch vo /sj/ oder /s/.
Sorbisch	Niiedersorbisch^[14]	pśijaśel	[ˈpɕijäɕɛl]	‚Fründ‘
Schwedisch	Finländischs Schwedisch	sjok	[ɕuːk]	‚Mogge‘	Allophon vo /ɧ/.
Schwedisch	Schwede	kjol	[ɕuːl](info)	‚Rogg‘
Tibetisch	Lhasa-Dialäkt	བཞི་	[ɕi˨˧]	‚vier‘
Yi		ꑟ/xi	[ɕi˧]	‚Faade‘

Konsonante

Lueg au: IPA, Vokale

m

ɱ

n̪

n

ɳ

ɲ

ŋ

ɴ

Plosive

p

b

t̪

d̪

t

d

ʈ

ɖ

c

ɟ

k

ɡ

q

ɢ

ʡ

ʔ

Schnalzluut

ʘ

ǀ

ǃ

ǂ

ǁ

ǃ˞

Affrikat

pɸ

bβ

p̪f

b̪v

tθ

dð

ts

dz

tʃ

dʒ

ʈʂ

ɖʐ

tɕ

dʑ

cç

ɟʝ

kx

ɡɣ

qχ

ɢʁ

Implosiv

ɓ

ɗ

ᶑ

ʄ

ɠ

ʛ

Frikativ

ɸ

β

f

v

θ

ð

s

z

ʃ

ʒ

ʂ

ʐ

ɕ

ʑ

ç

ʝ

x

ɣ

χ

ʁ

ħ

ʕ

ʜ

ʢ

h

ɦ

Ejektiv

pʼ

tʼ

ʈʼ

cʼ

kʼ

qʼ

ʂʼ

q͡χʼ

Approximante

ʋ

ɹ

ɻ

j

ɰ

fʼ

sʼ

xʼ

ʙ

r

ɽr

ʀ

ѵ

ɾ

ɽ

co-artikulierti Frikativ

ʍ

w

ɥ

ɫ

lat. Frikativ

ɬ

ɮ

co-artikulierti Plosiv

l

ɭ

ʎ

ʟ

Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.

[1] Recasens & Espinosa (2007:145, 167)

[2] Okada (1991:94)

[3] Gilles & Trouvain (2013:67–68)

[4] Gilles & Trouvain (2013:67–68)

[5] Kristoffersen (2000:23)

[6] Jassem (2003:103)

[7] Mateus & d'Andrade (2000)

[8] Silva (2003:32)

[9] Guimarães (2004)

[10] Cruz-Ferreira (1995:91)

[11] Medina (2010)

[12] Pop (1938:29)

[Landau68-13] 13,0 ^13,1 Landau et al. (1999:68)

[14] Zygis (2003:180–181)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]