Wikipedia:Houptsyte

Elsassisch

Buschur un wìllkumma uf dr Hàuiptsita vu dr àlemànnischa Wikipedia, a Enzyklopedi wo àlla derbii känna mìtschàffa un verbessra, un wo därf frèi verbreitet wara!

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Astronomi • Biologi • Brüüchtum • Ernährung • Gschicht • Kunscht • Literàtür • Màthemàtik • Müsik • Nàtur • Person • Physik • Politik • Religion • Sport • Sproch • Verkehr

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Elsàss Schwiiz
Geogràfi Gschìcht Kunscht Lìteràtür Müsik Politik Religion Sproch Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 18.449 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Pierre-Nicolas Chenaux

De Pierre-Nicolas Chenaux ([pjɜːʁnikola ʃəno]; * 26. Februar 1740 z La Tour-de-Trême; † 4. oder 5. Mai 1781 bi Posieux) isch en Greyerzer Revolutionär ùn Ùffständische gsi, wo im Joor 1781 en misslùngene Ùffstand, au bekannt als Chenaux-Handel, gäge d Patrizier-Herrschaft vo Fryburg aagfiert het un debi um s Läbe cho isch. Er gilt hüt als en Greyerzer Volchsheld. Z Bulle stoot syt 1933 e Statue vùn em, ùn z Fryburg isch e Strooss nooch em benannt.

De Chenaux isch am 26. Februar 1740 (Täufdatum) z La Tour-de-Trême in de Nööchi vo Bulle als erschte Sohn vo sibe Chinder ùff d Wält cho. Syn Vater isch de Claude Joseph gsi, en Groossbuur ùn Kastellan, syni Muetter d Marie Marguerite Repond. Di katholischi Familie isch wohlhabend un yyflùssrych gsi, er het drùm e gueti Ussbildig gha ùn au Reise ins Ussland unterno. Ab 1761 isch er Hilfsmajor bim Greyerzer Regiment vo de de Fryybùrger Milize gsi. Nooch fümf Joor isch er allerdings ùff eigne Wùnsch abglöst worde, warschynts wyl em bi de Beförderig zum Major en Patrizier vorzoge worde isch. Im Joor 1767 het er d Marie-Claudine Garrin vo Bulle ghürote. Die beide hen zämme acht Chinder gha.

Näbe synrer erfolglose Militärlaufbahn het er verschidne Gschäft betryybe, so mit Immobilie, spööter mit em Chääs- ùn Chorn-Handel, schliessli au no mit Muultierhandel. Mee Erfolg het de Chenaux in de Politik gha, syni scharfi Gegnerschaft zue de Patrizier ùn s Yyträte für e Verwaltigsreform, hen em e waggsendi Popularität yybrocht. (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

... dass Suurmilchchees dur d Gärig mit Milchsüüribakterie grünnt?
... dass im Krais Alvaschein mit Uusnahm vo Mutta alli Gmainda rätoromanischi Wurzla händ?
... dass nach em Gsetz vom Heusler Fortis u Lenis nume denn underschidlech usgsproche wärde, we zringsetum stimmhafti Lute stöh?
... dass im hethitische Hailigtum Yazılıkaya e 30 Meter langi Götterprozession zaigt?
... dass d Nôchfrôg nôch dr Bilder vom Robert Heck rasant ôôgstige send, nochdem er sein erschda Kunschtpreis kriagt hôt?
... dass es für di klassisch Musig vor èm Beethoven no kei Metronom ghaa hèt?

Nochrìchte rund um d Àlemànnischa Dialekta:

50 Johr Muettersproch-Gsellschaft 1965-2015
Mundartwettbewerb „De gnitze Griffel”, Yysändeschluss 20.05.2015
Gerhard-Jung-Wettbewerb 2015, Yysändeschluss 30.03.2015

26. Februar 2015:
Mundart-Abend auf Alemannisch und Vogtländisch (Badische Zeitung)
25. Februar 2015:
«Gschyd, gschickt und gwaglet» (Der Bund)
24. Februar 2015:
Die Stimme der Berner Mundart ist verstummt (Berner Zeitung)
Pionierin der Mundart-Literatur verstorben (SRF)
Mundart-Autorin Ruth Bietenhard verstorben (Der Bund)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

26. Februar

1376: Bin eme Turnier zue dr Fasnet uf em Minschterblatz z Basel chunnt s zum Ufstand gege dr habsburgisch Herzog Leopold III. Di Bees Fasnet fiert no dr Niderschlagig zue schwäre Sanktione gege d Stadt.
1815: Dr Napoleon Bonaparte verlosst syy Verbannigsort uf Elba un macht sich uf dr Wäg uf Frankrych go d Herrschaft wider z ibernee.
1885: D Berliner Afrikakonferänz (Bild) bstetigt dr Kongo-Freistaat as Privatbsitz vu dr Kongogsellschaft un dodermit vum Leopold II. vu Belgie un reglet d Kolonialisierig vu Afrika. D Fliss Niger un Kongo wäre fir d Schifffahrt freigee un s Verbot vum Sklavehandel wird international feschtglait.
1947: Dr Schwyzer Bolitiker un Bundesrot Heinrich Häberlin stirbt.