Wikipedia:Houptsyte

Elsassisch

Buschur un wìllkumma uf dr àlemànnischa Wikipedia! D frei Enzyklopedi, wo àlla känna mìtmàche.

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Brüüchtum • Ernährung • Geogràfi • Gschicht • Gsellschàft • Kunscht • Literàtür • Müsik • Nàtur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wìrtschàft • Wìsseschàft

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Basel Elsàss Schwiiz Schwoba
Geogràfi Gschìcht Gsellschàft Kunscht Lìteràtür Müsik Nàtür Politik Religion Sport Sproch Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Ufnàhme vu Dialektwerter • A Fàbel ìn verschìdne Dialekt ìwersetza • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 24.857 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Achzigjöörig Chrieg

Im Achtzigjöörige Chrieg (au Spanisch-Niiderländische Chrieg) het sich vo 1568 bis 1648 d Republik vo de Siibe Veräinigte Niiderlande iiri Unabhängigkäit vo dr spanische Chrone erkämpft. Im Friide vo Münster isch iiri Unabhängikäit vo Spanie anerkennt worde und die jungi Republik isch as suwerääne Staat us em Verband vom Häilige Römische Riich Dütscher Nazioon usgschiide. Dr Komflikt het nid us äim lange Chrieg bestande, sondern us e Hufe äinzelne Ufständ und Kämpf, und zwüschen iine hets immer wider lengeri friidligi Perioode gee.

Dr Chrieg zwüsche dr spanische Armee und de ufständische Niiderländer het sini Wurzle in innere Unrueje gha. Die si entstande under anderem as Reakzioon uf d Chetzerverfolgige, wo d Inkwisizioon in de Niiderlande usgfüert und under em Köönig Philipp II. no verscherft het. D Spanier häi nid nume d Geegereformazion welle duuresetze, sondern au die ständische Freihäite wider welle abschaffe, wo d Browinze im Groosse Brivileeg 1477 überchoo häi.

Dr Wilhelm I. vo Oranie und d Groofe vo Egmond und Hoorn häi gege d Änderige im status kwo brotestiert, wo dr erst Minister vo dr Statthaltere Margarethe vo Parma, dr Kardinal Antoine Perrenot de Granvelle het welle mache und häi 1564 dr Granvelle zwunge, zruggzdrätte. Im Adelskompromiss vo Breda häi die Ufständische, wo sich sälber dr Naame „Geusen“ ghee häi, was übersetzt „Bättler“ bedütet, vo dr Margarethe vo Parma verlangt, ass si mit dr Inkwisizioon und dr Verfolgig vo de Brotestante wurd ufhööre und iiri ständische Freihäite wurd repektiere. (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

dr Adolphe Braun

... dàss d Foto vum Unternamma, wo dr Adolphe Braun z Durni grinda hàt, hìttzutàg a wartvoll Zignis vu da Làndschàfta ìm 19. Johrhundert sìn?
... dass bim Radio Rostfrei Friburg Seniore Radio mache?
... dass dr Gottlieb Jakob Kuhn vo 1804 bis 1810 dr Redakter vom Kaländer Hinkende Bot gsi isch wie scho sin Vatter im vordere Joorhundert?
... dass dè Wizämer Baanhof sit 1977 di südlich Endhalteschtell für d Museumszüüg uff dè Sauschwänzlebaan isch?
... dass d Wiltrud Pfunder allmee Dialäktgedicht gschriibe het, syt si anne 1986 as Faasnetsschryberi ufgheert het?
... dass d Lag vo de Walhalla in keinere Charte z finde isch?

Àlemànnischa Nochrìchte:

13. Juli 2018:
Max Mutzke: Ein Musiker gegen den Mainstream (Südkurier)
12. Juli 2018:
«acht schtumpfo züri empfernt» von Dominic Oppliger, Folge 1 (SRF Schnabelweid)
Wieso stehen alle auf Hecht? (SRF)
10. Juli 2018:
Warum der Luzerner Dialekt trotz vieler Modewörter erhalten bleibt (Luzerner Zeitung)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

18. Juli

387 v. Chr.: S remisch Heer wird in dr Schlacht an dr Allia vu dr Kelte gschlaa. Unter em Heerfierer Brennus wird Rom in dr Folg yygnuu un blinderet.
1374: Dr italienisch Dichter Francesco Petrarca stirbt.
1504: Dr Schwyzer Chilchereformator Heinrich Bullinger chunnt uf d Wält.
1620: Z Graubünde fangt dr Veltliner Mord aa. In eme katholische Ufstand wäre im Veltlin alli Broteschtante umbrocht, wu mer cha verwitschte. Zwische 300 un 600 Mänche verliere ihr Läbe.
1942: Dr Schwyzer Bundesrot Adolf Ogi (Bild) chunnt uf d Wält.