Holländisch

Holländisch
Verbreitig:	Niderlande, Belgie (Flandern), Suriname, Niderländischi Antille, Aruba, Frônkrich (Nord-Pas-de-Calais)
Sprecher:	23 Millione
Linguistischi Klassifikation:	Indogermanisch Germanisch Westgermanisch Niderdütsch Niderfränkisch → Niederländisch
Offizieller Status
Amtssprooch vo:	Niderlande, Belgie, Suriname, Niderländischi Antille, Aruba
Sproochchürzel
ISO 639-1	nl
ISO 639-2	(B) dut	(T) nld
ISO 639-3	nld
SIL	nld

Holländisch oder Niderländisch isch a germanischi Sproch, wo va öbbe 22 Millione Lütt gredt wird. Si isch nooch verwandt mitm Dütsche und dött vor allem mit dem Niiderfränkische.

Was es isch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Holländische het sich us em niderfränkische Dialekt vu dr niderdytsche Sprooch sit dr Reformation zu ere eigeständige Hochsproch entwicklet, im glyche Zug wie d Niderlande zwische 1520 un 1648 ussem Dytsche Rych usgschiide sin. S englisch Adjektiv Dutch fer Holländisch stammt us dr Zit, wo Holländisch no als Teil vom Dütsche aagluegt worde isch.

S Holländisch het sich als erster vu dr dytsche Dialekte zu ere verschriftete Hochsproch entwicklet, noch vor em Nöihochdytsch. Holländisch isch vilycht eener e verschriftete Dialekt, wil es im e verhältnismässig chleirümige Gebit entstande isch, wo d Lüt alli äänlig gschwätzt häi, degege isch Nöihochdytsch e Mischsproch mit Elemente vu vile dytsche Dialekte. Es git kai Region z Dytschland, wo d Schriftsproch dr ursprünglich lokal Dialekt isch.

S Niderfränkisch am Rhy nördlich vu Duisburg in Dytschland cha mer als holländische Dialekt mit dytscher Hochsproch uffasse, degege isch s Plattdytsch im nordöstliche Holland e plattdütsche Dialekt mit holländischer Hochsproch, säll z Nidersachse degege eins mit hochdytscher Hochsproch.

Sit 1980 gits a Abkomme zwüsche de Niderlande und Belgie wäge der Rächtschreibung und wäge dem Spracherhalt.

Ussem Holländische het sich mit Afrikaans als Sproch vu dr Bure in Südafrika e witteri Dochtersproch entwicklet, wo früener au numme e holländische Dialekt gsi isch.

Phonologi[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Holländischi het di zweiti hochditschi Lütverschiebung nit mitgmacht:


Holländisch	Alemannisch
zwak	schwach
paal	Pfohl
uit	üs

Üsserdäm het s Holländischi de alte germanische Frikativ /ɣ/ nit zuemene /g/ umgwandlet. In de moderne Sprechwiis wirrd s aber oft als /χ/ üsgsproche.

Bischpiil: Alemannisch gläbt /g̥læb̥t/ un Holländisch geleeft /ɣəleːft/. Hit däd mer aber wahrschiins, vor allem im Norde, eher /χəleɪ̯ft/ sage.

Ibersicht iber d Konsonante[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Nasal	m		n	ŋ
Plosiv	p b		t d	k
Frikativ		f v*	s z*	x ɣ*	h
Aproximante	ʋ
lat.Aproximante			l
Trills			r

D Phonem /v/, /z/ un /ɣ/ werre vu viilene Sprecher stimmlos gsproche un falle so mit /f/, /s/ un /x/ zämme.
D Lüt /ʃ/ un /ʒ/ kumme in manche Lehnwerter vor.
P, t un k sin immer unbehaucht, des heisst si klinge eigetlich wie im Alemannische.

Grammatik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Subschtantiv[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Holländisch het gar keini grammatische Fäll meh, abgsee vu Räschte vum Genitiv. Des isch wiider was, wu andersch als im Ditsche un Alemannische isch. D Personalpronome hen manchmol noch e Objektform ähnlich wie in de englische Sprooch. Alli Werter hen eis vu drei Gschlächter. S männlichi un wiiblichi Gschlächt siiht aber fascht immer glich üs.


Neutrum	Plural	Mask./Fem.	Plural
het paard (s Pferd)	de paarden (d Pferd)	de broeder (de Brueder)	de broeders (d Brieder)
het bed (s Bett)	de bedden (d Better)	de noot (d Nuss)	de noten (d Nuss (pl.))
het kind (s Kind)	de kinderen (d Kinder)	de vrouw (d Froi)	de vrouwen (d Froie)