Stimmhafte palatale Frikativ
| Stimmhafte palatale Frikativ | ||
|---|---|---|
| IPA-Nummere | 139 | |
| IPA-Zeiche | ʝ | |
| IPA-Bildli | 
| |
| Teuthonista | ||
| X-SAMPA | j\ | |
| Kirshenbaum | <vcd> | |
De stimmhafti palatali Frikativ isch en Luut vo dr mänschliche Sprooch. S Zeiche im Internationale Phonetische Alphabet defür isch [ʝ]. De Luut het e groossi Äänlichkeit mit [j] wie im Wort „jùng“, aber d Zùng bildet e Engi, wo deno Lùft duredrùggt wird, statt dass d Lùft wie bi [j] frei cha usströmme. Als eigeständigs Phonem isch de Luut sehr sälte, aber viilmool chùnt er als Ussproochmöglichkeit vùm /j/ vor.
Artikulation
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
- De Artikulationsort isch palatal; d Zùng bildet mitem harte Gaume e Engi.
- D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
- Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
- Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.
Verbreitig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| Sprooch | Wort | IPA-Transkription | Bedütig | Bemerkig | |
|---|---|---|---|---|---|
| Asturisch | frayar | [fɾäˈʝär] | ‚zerstöre‘ | ||
| Dänisch[1] | talg | [ˈtˢa̝lˀʝ] | ‚Talg‘ | En mögliche Allophon vo /j/ am Wortänd nooch /l/.[1] | |
| Dütsch[2][3] | Jacke | [ˈʝäkə] | ‚Tschoope‘ | Wird meischt mit <j> transkribiert ùn au als en Approximant [j] bschriibe[4][5] oder dass de Luut zwüsche eme Frikativ ùn eme Approximant weggsle cha.[6] | |
| Irisch[7] | an ghrian | [ənʲ ˈʝɾʲiən̪ˠ] | ‚d Sùn‘ | ||
| Kabylisch | cceǥ | [ʃʃəʝ] | ‚ussrùtsche‘ | ||
| Katalanisch | Balearisch[8] | figuera | [fiˈʝeɾə] | ‚Fyygebaum‘ | De Luut ùn [ɟ] sin Allophon vonenand. Entspricht eme /ɣ/ in andre Dialäkt. |
| Litauisch[9][10] | ji | [ʝɪ] | ‚si‘ | Meischt als en Approximant [j] beschriibe ùn transkribiert.[11] | |
| Mapudungun[12] | kayu | [kɜˈʝʊ] | ‚seggs‘ | Cha au en Approximant [j] sy.[12] | |
| Neugriechisch | Standardgriechisch | γεια | [ʝɐ] | ‚Solly‘ | |
| Zypriotisch[13] | ελιά | [e̞ˈʝːɐ] | ‚Olive‘ | Allophon vo /ʎ/ | |
| Niiderländisch[14] | ja | [ʝaː] | ‚jo‘ | En Allophon vo /j/.[14] | |
| Norwegisch | Oschtnorwegisch[15][16] | gi | [ʝiː] | ‚gee‘ | Allophone vo /j/, bsùnder bi ere energische Ussprooch ùn vor ùn nooch gschlossene Vokal[16] |
| Paschtunisch | Ghilji-Dialäkt[17] | موږ | [muʝ] | ‚mir‘ | |
| Wardak-Dialäkt[17] | |||||
| Schottisch-gälisch[18] | dhiubh | [ʝu] | ‚vo ene‘ | ||
| Slowakisch[19] | prijímať | [ˈpɾɪʝɪːmäc̟] | ‚übercho‘ | En mögliche Allophon vo /j/ zwüsche gschlossene Vokal[19] | |
| Spanisch[20] | sayo | [ˈsäʝo̞] | ‚Kittel‘ | Meischt änder en Approximant [j]. | |
| Schwedisch[21] | jord |  [ʝuːɖ](info) |
‚Ärd‘ | Allophon vo /j/. | |
| Ungarisch[22] | dobj be | [dobʝ bɛ] | ‚ynegheie‘ | Allophon vo /j/. | |
Fuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ 1,0 1,1 Basbøll (2005:212)
- ↑ Mangold (2005:51)
- ↑ Krech et al. (2009:83)
- ↑ Kohler (1999:86)
- ↑ Moosmüller, Schmid & Brandstätter (2015:340)
- ↑ Hall (2003:48)
- ↑ Ó Sé (2000:17)
- ↑ Wheeler (2005:22–23)
- ↑ Augustaitis (1964:23)
- ↑ Ambrazas et al. (1997:46–47)
- ↑ Mathiassen (1996:22–23)
- ↑ 12,0 12,1 Sadowsky et al. (2013:91)
- ↑ Arvaniti (2010:116–117)
- ↑ 14,0 14,1 Collins & Mees (2003:198)
- ↑ Strandskogen (1979:33)
- ↑ 16,0 16,1 Vanvik (1979:41)
- ↑ 17,0 17,1 Henderson (1983:595)
- ↑ Oftedal (1956:?)
- ↑ 19,0 19,1 Pavlík (2004:106)
- ↑ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:255)
- ↑ Engstrand (1999:140)
- ↑ Gósy (2004:77, 130)
| Konsonante | Lueg au: IPA, Vokale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||