Velare Nasal

Velare Nasal
IPA-Nummere	119
IPA-Zeiche	ŋ
IPA-Bildli
Teuthonista	?
X-SAMPA	N
Kirshenbaum	N
Hörbiispiilⓘ

Dr velari Nasal isch e Konsonant wo in viile verschiidne Sprooche vorchùnt. S Zeiche im IPA defür isch [ŋ]. In europäische Sprooche chùnt de Luut meischt nùmme in dr Koda vùnere Silbe vor (also am Schlùss), in andre Sprooche aber au am Silbeaafang. Im Alemannische isch des de Luut in „Ding“.

Artikulation

• Es isch en Verschlùssluut; dr Lùftstrom im Muul wird ganz blockiert. Im Gägesatz zue orale Verschlùssluut wird d Lùft aber nit ùff eimool dur s Muul glööst, sùndern ohni Ùnterbrächig dur d Noos abgloo.
• De Artikulationsort isch velar; er wird dur diräkte Kontakt vùm hintere Zùngerùgge mitem Gaumesegel produziert.
• D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
• Es isch en nasale Konsonant; d Lùft goot dur d Noos usse.
• Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Alemannisch	Bärndütsch	Hùng	[hʊ̝ŋː]	‚Hùnd‘	als Velarisierig vo /nt/.
	Joutütsch	Zùngì	[ˈtsʊŋɪ]	‚Zùnge‘
	Markgräflerisch	singe	[ˈz̥ɪŋə]	‚singe‘
	Oberelsässisch	jung	[jʊŋ]	‚Flammwäie‘
	Oberschwäbisch	eng	[ɛŋ]	‚äng‘
	Solothurnisch	äng	[æŋ]	‚äng‘
	Sundgaurisch	Hang	[hɑŋ]	‚Hand‘
	Ùnterelsässisch	d' Rechnung	[ˈtʁ̥ɛçnʊŋ]	‚d Rächnig‘
	Züritüütsch	Anke	[ˈɒŋkx͡ə]	‚Anke‘
Hochdütsch		lang	[laŋ]	‚lang‘
Aleutisch		chaang	[tʃɑːŋ]	‚fümf‘
Chinesisch	Kantonesisch	昂	[ŋɔːŋ˩]	‚lùpfe‘
	Min Dong	疑	[ŋi]	‚Verdächtige‘
	Gan	牙	[ŋa]	‚Zaan‘
	Hakka	我	[ŋai]	‚ich‘
	Mandarin	窗	[˨ʈ͡ʂʰu̯aŋ]	‚Fenschter‘
	Sichuanesisch	晏	[˨˩˧ŋæ̃]	‚spoot‘
	Min Bei	外	[ŋui]	‚dusse‘
	Puxian	黃	[ŋ̍]	‚gääl‘
	Min Nan	吳	[ŋɔ]	‚en Staat vo de Zhou-Dynastie‘
	Wu	五	[ŋ˩˧]	‚fümf‘
	Xiang	熬	[ŋau]	‚choche‘
	Yuci Dialäkt vùm Jin	我	[ŋie]	‚Ich‘
Katalanisch		Muixeranga	[mujʃeˈɾaŋɡa]	‚Muixeranga‘
Dinka		ŋa	[ŋa]	‚wer‘
Niiderländisch		angst	[ɑŋst]	‚Angscht‘
Änglisch		sing	[sɪŋ]	‚singe‘
Fidschi		gone	[ˈŋone]	‚Chind‘
Filipino		ngayon	[ˈŋajon]	‚jetz, hüt‘
Finnisch		langan	[lɑŋːɑn]	‚vùm Fade‘
Französisch		camping	[kampiŋ]	‚Campingblatz‘	numme in änglische Lehnwörter
	Français régional vo Südfrankriich.	pain	[pɛɛ̃ŋ]	‚Brot‘
Galizisch		unha	[ˈuŋa]	‚eini‘
Neugriechisch		αποτυγχάνω	[aˌpo̞tiŋˈxano̞]	‚Ich versag‘
Hindi		रङ्ग	[rəŋɡ]	‚Farb‘
Ungarisch		ing	[iŋɡ]	‚Hämd‘
Isländisch		göng	[ˈkøyŋk]	‚Tunnel‘
Indonesisch		bangun	[baŋun]	‚ùffwache‘
Italienisch		anche	[ˈaŋke]	‚au‘
Japanisch	Standard	Kanji:南極/nankyoku	[naŋkʲokɯ]	‚de Südpol‘
	öschtlichi Dialäkt	Kanji:鍵/kagi	[kaŋi]	‚Schlüssel‘
Koreanisch		Hangul: 방/bang	[paŋ]	‚Zimmer‘
Malaiisch		bangun	[baŋun]	‚ùffwache‘
Malayalam		?	[məŋŋi]	‚verblasst‘
Norwegisch		gang	[ɡɑŋ]	‚Flur‘
Okzitanisch	Provenzalisch	vin	[viŋ]	‚Wy‘
Shona		'nanga	[ŋaŋɡa]	‚Zauber-Arzt‘
Spanisch		domingo	[d̪o̞ˈmĩŋɡo̞]	‚Sùnntig‘
Swahili		ng'ombe	[ŋɔmbɛ]	‚Chue‘
Schwedisch		ingenting	[ɪŋɛnˈtʰɪŋ]	‚nüüt‘
Thailändisch		งาน	[ŋaːn]	'Arbet'
Türkisch		Ankara	[ˈaŋkaɾa]	‚Ankara‘
Vietnamesisch		ưng	[ɯŋ]	'akzeptiere'
Zapotekisch	Tilquiapan	yan	[jaŋ]	'Hals'	als Allophon vo /n/ am Änd vùmene Wort.

Fuessnote

Konsonante	Lueg au: IPA, Vokale
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal Nasal m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Plosive p b t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞ Affrikat pɸ bβ p̪f b̪v tθ dð ts dz tʃ dʒ ʈʂ ɖʐ tɕ dʑ cç ɟʝ kx ɡɣ qχ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ᶑ ʄ ɠ ʛ Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  pʼ tʼ ʈʼ cʼ kʼ qʼ ʂʼ q͡χʼ    Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ fʼ θʼ sʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ xʼ χ’ Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.