Zum Inhalt springen

Wikipedia:Houptsyte/Hesch gwüsst/Archiv/2013

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Archivibersicht Archiv 2011 · 2012 ·2013 · 2014 · 2015 · 2016 · 2017 · 2018 · 2019 ·2020 · 2021 · 2022 · 2023

2013

  • ... dass d elsassischa Weschere Catherine Lefèbvre durch ihr Heirat mit-ma franzeesischa General ond Marschall an gewaldiga gsellschaftlicha Uffstiig aus de oifachschde Vrheltnis bis zor Herzogin von Danzig gschafft hôt?
  • ... dass s Alphorn au i dä modernä Popmusig scho Verwändig gfundä hät?
  • ... dass dr Regisseur Marcel Gisler dr Kultroman «Ter Fögi isch e Souhung» unter em Name F. est un salaud verfilmt hät?
  • ... dass im Hesiod sini Wärk näben em Homer sinere Ilias und Odyssee d Hauptkwellen si, für was mir hüte über die griechischi Müthologii wüsse?
  • ... dàss dr Elsasser Müsikgrupp Géranium tràditionnella Volksliader uf'ra làwandiga un moderna Àrt sìngt?
  • ... dass dr Schwyzer Architäkt Henri Dubuis sich bis in s hoch Alter in syre Bartei, dr SP, engaschiert het?
  • ... dass d gaala CITADIS-Waga vum Milhüüser Tràm vum spànnischa Kìnschtler Peret verziart worra sìn?
  • ... dass im Film Roosi vom Marcel Gisler d Gschicht vo sine Eltere e wichtigi Rolle spilt?
  • ... dass d Nyna Cantieni anne 2013 ihre erscht Album «Gold» mit aigene Lieder in ihrem Bünder Dialäkt uusbrocht het?
  • ... dass dr Film Das Erbe der Bergler di alpini Tradition vom Wildiheue im hindere Muätital zeigt?
  • ... dass zue dr Internationale Schopfheimer Mund-Art Literatur-Werkstatt Dialäktautore us em ganze dytsche Sproochruum yyglade wäre?
  • ... dass s Dräihbuech zum Film Mein Name ist Eugen uf em gliichnamige Roman vom Klaus Schädelin basiert?
  • ... dàss d Àlemànnischa Wikipedia urspringlig àls Elsassischa Wikipedia ààgfànge hàt?
  • ... dass Chemie dr erscht Artikel in dr Elsässische Wikipedia gsii isch?
  • ... dass scho 495 aagmäldeti Autore Artikel gschribe hän un derzue iber 800, wu sich nit aagmäldet hän?
  • ... dass Alemannischsprächer us sechs europäische Länder scho Artikel gschriwe hän: vu Dytschland, Eschtrych, Frankrych, Italie, Liechtestaa un dr Schwyz?
  • ... dass es syter anne 2006 allritt Dräffe vu dr Autore vu dr Alemannische Wikipedia git?
  • ... dass d Alemannisch Wikipedia hit di umfangrychscht Websyte uf Alemannisch im Internet isch?
  • ... dass scho 27 verschideni Zytige, Zytschrifte, Radio– un Färnsehsänder iber di Alemannisch Wikipedia brichtet hän?
  • ... dass de Baldr vo siim blinde Brueder Hödr mit eme Mischtelzwiig umbrocht worde isch?
  • ... dass es im Underlauf vom Brenno, zwüsche Malvaglia und Biasca, en Chegel vome ehemolige Bärgsturz, em Buzza di Biasca, git?
  • ... dass im Gegèsatz zuè nem natürlichè See dè Wasserschtand in èm Stausee uffgrund vo dè Spycherbewürtschaftig stark schwankè ka?
  • ... dass de Friburger Owerburgermeischter Karl Bender si Amt noch ere systematische Hetz vum NSDAP-Kampfblatt Der Alemanne ufgee het?
  • ... dass s bekanndeschde Stick vo dr Oper Guillaume Tell vom Gioacchino Rossini d Uvertiire ischt, wo au oft – losgleest vom eigentlicha Werk – em Konzertsaal zo heera ischt?
  • ... dass dr römisch Fäldherr Marcus Claudius Marcellus dr Biname „s Schwärt vo Rom“ übercho het?
  • ... dass bi archäoligische Grabige am Ischteiner Chlotze zum erschte Mol uf düütschem Bode e Füürschtei-Bergbau in de Jungschtaiziit noogwise wore isch?
  • ... dass d Magdalena Ganter vu dr Berliner Band Mockemalör uf ihrem erschte Album «Schwarzer Wald» in ere Mischig us Hochdytsch un Alemannisch singt?
  • ... dàss dr Tony Troxler Mìtglìed vum "Herre-n-Owe" gsìì ìsch, a Kabarett numma fer d Manner?
  • ... dass no de Legènde de Uffstand vo de Stüèlingor Bure im Johr 1524 e Initialzündig für e Dütsche Buerechrieg gsy isch?
  • ... dass d Soledurner Gmeind Drei Höfe zum 1. Januar 2013 entstande isch dur d Fusion vo de Gmeinde Heiriswiu-Winischdorf u Hersiwiu?
  • ... dass es dr Max Bruch a langa Zeit richdich pfupferlet hôt, em Schiller sei Lied von der Glocke amôl zo vrtona?
  • ... dass dr höchi Schoggikonsum vo de Schwiiz au uf de Iichauf vo Feriegäscht und Grenzgänger zruggzfüere isch?
  • ... dass d Bakterie näbe dr Archäe un dr Eukaryote aini vu dr drei grundlegende Domäne vu dr Läbewäse sin?
  • ... dass bim Massaker vu Oradour 642 Manner, Fràuia un Kìnder vu dr SS umbrocht wore sìn?
  • ... dass dr Muusigsaal vom Stadtcasino Basel internazional wäge sinere Akustik hooch gschetzt wird?
  • ... dass dr Karl Grunder zu de bekanntischte Mundart-Theateroutore vor Schwiz zeut?
  • ... dass em Schiller sei Hauptquell fir sei Drama vom Wilhelm Tell s Chronicon Helveticum vom Schweizer Ägidius Tschudi gwäa ischt?
  • ... dass d Sammlig vom Museum Tinguely uf e Schänkig vo dr Niki de Saint Phalle, dr Witwe vom Jean Tinguely, zrugggoot?
  • ... dass s Biachla Der Geistliche Schild im Sundgaui no im XX. Johrhundert verwanda worra ìsch zum sina Besìtzer gega Unglìck un Haxarèi z'schìtza?
  • ... dass sich im Bahof Arth-Goldau d Gotthardbahn, d Arth-Rigi-Bahn und d Südoschtbahn träffed?
  • ... dass d Daier dur Symbios mit Mikrobe au Zällulos chenne verdaue, was di maischte anderi Suuger nit chenne?
  • ... dass im Dal vo dè Schwarza im Mittelaalter silberhaltigè Bleiglanz abbaut worde isch?
  • ... dass am Drehbuach zom Film Wilhelm Tell (Burgen in Flammen) fenf Persona drô romgschaffet hend, ondr andrem dr Max Frisch?
  • ... dass s Klai Stuck-Museum z Friburg s ainzig Stuckmuseum z Ditschland isch?
  • ... dass sich uf dr Siidestrooss mit em Handel au Religione und Kulture verbräitet häi?
  • ... dass dr Leopold Karl Theodor Froebel z Zöri di ersti Privatgärtnerai vo de Schwiiz uuftue het?
  • ... dass dr nordisch Gott Loki sich i de überlieferete Mythe in en Adler, e Stuete, en Lachs, e Flüüge oder e alts Wiib verwandlet?
  • ... dass dr Wolfram Graf sich sei Musikstudium zo-ma graußa Doil mit Einahma us-em Orglschbiila an vrschiidene Kircha finanziirt hôt?
  • ... dass d Dreiseèbahn iren Nammè erhaaltè hèt, well si mit èm Titisee, èm Windgfällweièr un èm Schluchsee insgsamt drei Seè mitenand vobindet?
  • ... dass d USA dr Nelson Mandela erscht anne 2008 vun ere Terrorischte-Lischt gstriche hän - 15 Johr, nodäm er dr Friidesnobelbryys iberchuu het?
  • ... dass d Kurzgschicht Die unwürdige Greisin vom Bertolt Brecht 1964 zom erschda Môl firs Kino vrfilmt wôrra isch?
  • ... dass Die Monster Uni s'erschte Prequel zumene Pixarfilm isch?
  • ... dass dr Pjotr Iljitsch Tschaikowski als de bedütensti russisch Komponist vum 19.Joohrhundert gillt?
  • ... dass dr Camembert ursprünglich us dr Normandy chunnt?
  • ... dass d Katholisch Kirich vun Kirrzl bis 1962 au vun de evangelisch Gmein gnutzt wore isch?
  • ... dass Alsace - Junge fers Elsassische (AJFE) ànna 1999 grìnda worra ìsch, vu Dialektkenner, wo do a Glagaheit gfunda han fer mìtnànder Elsassisch reda, àwer aui vu Junga, wo dr Dialekt han wälla lehra?
  • ... dass dè Gähl Frauèschuèh e Kesselfallèbluèmè isch, wo Beschtüüber mit dè Farb vom Perianth un au mit em aprikosèäänlichè Duft aalockt?
  • ... dass de Mundartdichter Philipp Brucker 20 Johr lang Owerburigemeischter von dr Schdad Lohr gsi isch?
  • ... dass Irisch d Hauptsprooch vu dr Republik Iirland un eini vu dr 23 Amtssprooche vu dr Europäische Union isch?
  • ... dass Entwicklige vu de Informationstechnik i de letzte Jahrzente vili Lebesberiich verändert hend, nebed de Wirtschaft au d Wüsseschaft?
  • ... dass dr italienisch Komponist Giacomo Puccini vo 1884 bis 1924 künstlerisch aktiv gsi und in deene vierzig Joor zwölf Opere gschribe het?
  • ... dass vili Lüüt Vevey kännet, wil d Firma Nestlé da dihäi isch?
  • ... dass di ehmolig franzesisch Schauspiileri Christine Deschaumes hit as Therapeuti schafft?
  • ... dass dr Giiger Pietro Castrucci as Erfinder vo dr Violetta marina gältet, ere chliine Bratsche mit zuesätzlige Resonanzsaite?
  • ... dass Slayer zämme met Metallica, Anthrax o Megadeth die „Grosse Viär“ vom Thrash Metal beldet?
  • ... dass de Kernè Hans as Schärmuuser e stylprägendè Fasnächtler un Mundartdichter z Stüèlingè gsi isch?
  • ... dass de schwäbsch Kombonischt un Kirchamusiker Hermann Stern uff-ra Missions-Stazioo en Ghana uff d Welt komma ischt?
  • ... dass d Museumsbahn Blonay–Chamby die etutischti Museumsisebahn in der Schwiiz isch?
  • ... dass de Antonio Vivaldi 241 Solokonzärt für Giige und 39 für s Fagott gschriibe het?
  • ... dass s Woort Bünzli d Bidüütig ‚Spiessbürger‘ eerscht im Lauff vom 20. Jaarhundert überchoo hät?
  • ... dàss es vum Struwwelpeter aui a elsassischa Ìwersetzung vum Yves Bisch gìt?
  • ... dass Sint Maarten en autonome Landesteil vom Königrich vo de Niderlande isch, wo nebe e paar uubewohnte Insle de südlich Teil vo de Insle St. Martin ghört?
  • ... dass d Kunst vo de Gotik die christligi Ideäwält bildlig usdruckt het mit de Mittel vo dr Symbolik und dr Allegorii?
  • ... dass d Trudi Gerster als Määrliverzelere drei Generazioone vo Schwizer wäärend iirer Chindhäit begläitet het?
  • ... dass dr Berthold Auerbach nôch-em Vorbild vo seim Großvadder amôl a Rabbiner hot solla werra?
  • ... dass d Afäng vo Sanggale uf de irisch Mönch Gallus zrugggönd, wo 612 am Fluss Schteinach e Aisidler-Chlause errichtet hät?
  • ... dass dr Karl Friedrich Müller vu 1961 bis 1968 Laiter vum Badische Werterbuech gsii isch?
  • ... dass Rothwiil uf dr Sohle vum Grottebachdal leit?
  • ... was dr Mensch isch?
  • ... dass de Johann Friedrich Lampe e Fagottist un Komponischt gsi isch, wo für 30 Büünestück d Muusig verfasst het?
  • ... dass s bekannt schwebisch Volkslied Auf de schwäbsche Eisebohne s erscht Mol anne 1888 abdruggt woren isch?
  • ... dass d Katja Riemann fir ihri Roll im Film Der Verdingbub extra Bärndütsch glehrt het, in dr Schwyzer Fassig aber mit dr Stimm vu dr Esther Gemsch noosynchronisiert woren isch?
  • ... dass mer em Elsass no vor dem Brot an Flammkuacha bacha duat, solang der Ofa no die volle Hitz hôt?
  • ... dass em Eduard von der Heydt si Chunschtsammlig de Grundstock vom Museum Rietberg z Zöri bildet?
  • ... dass dr Mörike-Preis vo der Stadt Fellbach älle drei Jôhr vrgeaba wuud?
  • ... dass Pietro Axerio Piazza vil g’liadjie in arimmertitzsch häd g’schribe, wo er sini liebi fïr sis land, sini sproch und sis ljit häd g’sunge?
  • ... dass dr Ludwig-Uhland-Preis em Jôhr 1991 vom Karl Herzog von Württemberg gschdifdet wôrra ischt?
  • ... dass Muntlaga a Doarf ir politischa Gmoand Oberriet im Kantoa Sanggalle ischt, wo rund um s Muntalgarbeargli lit?
  • ... dass de Tonhallekrawall e meetägige Uufruer z Zöri im März 1871 gsii isch, wo sich gege die Tütsche grichtet het?
  • ... dass de Paolo Antonio Rolli vom Operesänger Johann Gottfried Riemschneider gsäit het, ass er sich wien e jungi Wildsau benee wurd?
  • ... dass d Nachbargmeinde Längnau und Ändige im 18. und 19. Jh. di einzige Gmeinde vo de Schwiiz gsi sind, wo Jude hei dürfe wohne?
  • ... dass dr Jesus Christus als historischi Person gilt, u. a. wel si Chrüzigung au in es baar nitchristligi Schrifte erwähnt wird?
  • ... dass de Termin vo de Oschtere uf s jüdisch Pessach zrugggoht, wel de Jesus am Fritig vor Pessach gchrüzigt worde isch?
  • ... dass e Grizwäg drzue iilade soll, sich dr Liidenswäg vum Grischtus vorzstelle?
  • ... dass s Vorbild vo allne Chrüzwäg d Via Dolorosa z Jerusalem isch?
  • ... dass di Orthodoxe Chille d Oschtere an eme andere Termin fiire, wel si dr Gregorianisch Kaländer nit übernoo hai?
  • ... dass d Ostara e Pseudogottheit isch, wo im 19. Joorhundert vom Jacob Grimm vermuetet worden isch und denn i de Romantik und im Neopaganismus e wichtigi Role ignoo het?
  • ... dass de Monte Verità bi Ascona ane 1900 as Naturhailastalt aaglait woore isch und ais vo de erste Zentre vo de moderne Alternativbiwegig gsi isch?
  • ... dass de Theaterpädagog un Mundartautor Wolfram Schlabach anne 1950 as Statischt bim Film Schwarzwaldmädel mitgspilt ghet het?
  • ... dass ais vom Blues Max sine bekanntischte Lieder de «Ego Blues» isch, wo fascht 15 Minute duured?
  • ... dass dr franzeesisch-deitsch Schbiilfilm Das älteste Gewerbe der Welt aus sechs Episoda vo sechs vrschiidene Regisseur bstoht?
  • ... dass Undervogtehuus äis vo de eltischte Hüüser z Mänidorf isch und e Prunkzimmer häd, wo mer cha hürate?
  • ... dass de italiänisch Komponist Alessandro Scarlatti as Ernöierer vo dr Barockmuusig gältet?
  • ... dass de Richard Wagner e Zitlang as Gast vo de Famili Wesendonck i de Villa Schönberg im Rieterpark z Zöri glebt het?
  • ... dass dr Regisseur Michael Pfleghar gega End vo de 1960er Jôhr mit-em Frank Sinatra seira jengschda Tochter Tina zammagleabt hôt?
  • ... dass dr John Burroughs en US-amerikanische Naturforscher gsy isch, wo d Wärk von em no nie ins Dütsche übersetzt worde sind?
  • ... dàss ìm Dialekt vu Milhüüse d Verkleinerungsform mìt -la bìldet wìrd?
  • ... dass Schwyzerlüt es Heftli gsi, wo häd wele di schwiizertüütsche Dialäkt pflege?
  • ... dass de chinesisch Admiral Zheng He uf sine Expeditione zwüsche 1405 und 1433 bis uf Arabie und Ostafrika cho isch un vo sine Räise sogar e Giraff uf China mitbrocht gha het?
  • ... dass d Opr Fidelio vom Ludwig van Beethoven formal a Sengschbiil isch, des hoißt, dass de oinzlne Musiknommra mit gschbrochene Dialog vrbonda send?
  • ... dass dä Arthur Baur 1939 mit Hilf fo sinärä Frau Heidi s'bekanntä Schwyzärtüütsch-Lehrbuäch "Praktische Sprachlehre des Schweizerdeutschen" gschribä hät?
  • ... dass Waage en Vorort vo Jona isch und sit de Fusion im Jahr 2007 zu Rapperschwil-Jona ghört?
  • ... dass de Hanspeter Wieland en Sprochkünstler isch, wo es guets, gerechts Zsammelebe und d Achtung vor de Naddur, Dierle un Pflanze predigt?
  • ... dass es im indonesische Dail vu dr Insle Neiginea di grescht Goldmine vu dr Wält het?
  • ... dass d Nolwenn Leroy ìn ìhrem Album „Bretonne“ vu 2010 tràditionella bretonischa Liader sìngt?
  • ... dass de Aescheblatz in de Joor no 1895 zu äim vo de Verkeersknootepünggt vo Basel worde isch?
  • ... dass dr elsassisch Dìchter Claus Reinbolt àb 1948 er nume no uf Elsassisch gschrìwwe hàt?
  • ... dass d Albaner no de Italiener, Ditsche ùn Portugiese eini vo de gröschte Ussländergruppe in de Schwyz bilde?
  • ... dass dr Organischt Herbert Liedecke uff Wonsch vo seim Vadder ôôgfanga hôt, Archidekduur zo studiira, obwohl’r dô drzua ibrhaupt koi Luscht ghet hôt?
  • ... dass d Gmaind Val-de-Ruz am 1. Januar 2013 us de Fusion vo 15 Gmainde im Kanton Nöieburg entstande isch?
  • ... dass d Hanny Christen e Volkskundleri und di grööscht Sammleri vo Schwiizer Volksmusig gsi isch?
  • ... dass s Sargaserland e historisch gwachsni Kulturregioo mit aigne Identität isch, wo bis hüt e aigeständigi, politisch, wirtschaftlich und kulturell starchi Regioo vom Kantoo isch?
  • ... dass dr Rudolf Post an zwai große Dialäktwerterbiecher gschafft het, zerscht am Pfälzische un derno am Badische Werterbuch?
  • ... dass d Schwiiz im Zweite Weltchrieg vor allem uufgrund von der Nahrigsmittel-Knappheit ab Auguscht 1942 en wiiteri Uufnahm vo jüdische Flüchtling abglehnt het, womit tuusige von ihne der Tod gfunde händ?
  • ... dass dr Winfried Bertsch en Autor isch, wu sich zum Ziil gsetzt hät, d'oberrhinalemannisch Mundart un Ortsgschicht vun Lichteni z pfläge?
  • ... dass s Naturhistorisch Museum Basel 1821 gründet worde isch, dass aber sini eltiste Sammlige uf s Amerbachkabinett zrugggöön, e sogenannti Wunderchammere us em 16. Joorhundert?
  • ... dass de Gustav Adolf Seiler als Koreschpondänt für s Schwyzerisch Idiotikon nöd nu Woortlyschten ygschickt, sondern grad sälber es Wöörterbuech über d Mundaarten in de Halbkantöön Basel-Land und Basel-Stadt gschribe hät?