Gràmmàtik vum Milhüüser Dialekt

Dàs ìsch a Gràmmàtik vum Elsassischa üs dr Milhüüsergegend.
Ileitung[Quälltäxt bearbeite]
Da Text ìsch gschrìewa uf Milhüüser Elsassisch, noh-n-era ältera Vàriànta vu dr Orthal-Schrìftàrt.
Fer gànz gnàui sìì, sott ma ehnder vu dr „Milhüüsergegend“ reda, denn dr Text un d Beispìeler kämma vun era Mundàrt wo nìt direkt Stàdt-Milhüüserisch ìsch. Àlso, kè Wunder wenn a pààr Üsdrìck nìt rein Milhüüserisch sìn, dàs ìsch hàlt a mehr „därfliga“ Version.
Sàtzbàui[Quälltäxt bearbeite]
Affirmativ[Quälltäxt bearbeite]

- Subjekt Verb
- Subjekt Verb Ergänzung(a)
Ìch làuif. Ich gehe.
Je marche.
Ìch làuif ìn da Barga. Ich wandere in den Bergen.
Je marche dans les montagnes.
Ìch làuif garn mìt dìr ìn da Barga. Ich wandere gern mit dir in den Bergen.
Je marche volontiers avec toi dans les montagnes.
- Ergänzung(a) Verb
- Ergänzung(a) Verb Subjekt
- Ergänzung(a) Verb Subjekt Ergänzung(a)
Jetz wìrd gschàfft. ('s wìrd jetz gschàfft.) Jetzt wird gearbeitet. (es wird jetzt gearbeitet)
Maintenant, on travaille.
Morn làuif i. Morgen wandere ich.
Demain, je marche.
Morn làuif i ìn da Barga. Morgen wandere ich in den Bergen.
Demain, je marche dans les montagnes.
Mìt dìr làuif i garn ìn da Barga. Mit dir wandere ich gern in den Bergen.
Avec toi, je marche volontiers dans les montagnes.
Friahier ìm Elsàss sìn d Litt vìel ìn da Barga gloffa. Früher im Elsass sind die Leute viel in den Bergen gewandert.
Autrefois en Alsace, les gens marchaient beaucoup dans les montagnes.
Ìmperàtiv (Befehl)[Quälltäxt bearbeite]
S Verb steht àm Ààfàng.
Kumm! Komm!
Viens !
Geh mìr! Gehen wir!
Allons !
Lüeg do! Schau hier!
Regarde ici !
Gìbb mìr dàs! Gib mir das!
Donne-moi ça !
Ìnterrogàtiv (Frog)[Quälltäxt bearbeite]
- Verb Subjekt
- Verb Subjekt Ergänzung(a)
Geht's? Geht es?
Est-ce que ça va ?
Geht's güet? Geht es gut?
Est-ce que ça va bien ?
- Ìnterrogàtivadverb Verb
- Ìnterrogàtivadverb Verb Ergänzung(a)
Wer kummt? Wer kommt?
Qui vient ?
Wer ìsch jetz do? Wer ist jetzt hier?
Qui est maintenant ici ?
- Ìnterrogàtivadverb Verb Subjekt
- Ìnterrogàtivadverb Verb Subjekt Ergänzung(a)
Wia geht's? Wie geht es?
Comment ça va ?
Wo sìn sa? Wo sind sie?
Où sont-ils ?
Wo sìn sa jetz? Wo sind sie jetzt?
Où sont-ils maintenant ?
Sübordiniarter Nawasàtz[Quälltäxt bearbeite]
- Relativàdverb Verb
- Relativàdverb Ergänzung(a) Verb
Dr Mànn wo kummt Der Mann der kommt
L'homme qui vient
Dr Mànn wo jetz andlig kummt Der Mann der jetzt endlich kommt
L'homme qui vient maintenant enfin
Wenn mehrera Ergänzunga sìn[Quälltäxt bearbeite]
's ìsch nìt unbedìngt ìmmer dr Fàll, àwer wenn mehrera Ergänzunga sìn, folga sa vìelmols a gwìssa Ordnung, noh ìhra Kàtegorie.
Üsnàhma gìtt's àwer aui:
Ìch sàgg's ìhm. Ich sage es ihm.
Je le lui dis.
Ìch hà's ìhra gsajt. Ich habe es ihr gesagt.
Je le lui ai dit.
Ar hàt's ìhm gschrìewa. Er hat's ihm geschrieben.
Il le lui a écrit.
Sàtzbàui - mehrera Satz ìn eim[Quälltäxt bearbeite]
Nawaordnung (mìt Konjunktion oder Adverb)[Quälltäxt bearbeite]
àwer aber
mais (Kunjunktion)
denn denn
car (Kunjunktion)
oder oder
ou (Kunjunktion)
un und
et (Kunjunktion)
noh dann
alors (Adverb)
Ìch spìel Giiga un dü sìngsch. Ich spiele Geige und du singst.
Je joue du violon et tu chantes.
Ar ìsch miad, denn ar schlooft nìt gnüe. Er ist müde, denn er schläft nicht genug.
Il est fatigué car il ne dort pas assez.
Ar ìsch miad, àwer ar schlooft doch nìt. Er ist müde, aber er schläft doch nicht.
Il est fatigué, mais il ne dort quand même pas.
Unterordnung mìt Relativpronomen[Quälltäxt bearbeite]
Dr Mànn wo redt ìsch mi Unkel. Der Mann, der spricht, ist mein Onkel.
L'honmme qui parle est mon oncle.
Ìch redd mìt em Mànn wo do wohnt. Ich rede mit dem Mann der hier wohnt.
Je parle avec l'homme qui habite ici.
Àlles wàs glanzt ìsch nìt unbedìngt Guld. Alles was glänzt ist nicht unbedingt Gold.
Tout ce qui brille n'est pas forcément de l'or.
Ìch kenn s Büech wo dü leesch. Ich kenne das Buch, das du liest.
Je connais le livre que tu lis.
Ìch seh ebbis wo fahlt. Ich sehe etwas was fehlt.
Je vois quelque chose qui manque.
's ìsch ebbis wo ma dràà glàuibt. Es ist etwas woran man glaubt.
C'est une chose à laquelle on croit.
's ìsch ebbis wo ma druf hofft. Es ist etwas worauf man hofft.
C'est une chose que l'on espère.
Dr Hàns ìm Schnokeloch hàt àlles wàs'r wìll. Hans im Schnakenloch hat alles was er will.
Jean dans le trou à moustiques a tout ce qu'il veut.
S Kìnd, fer dàs wo-n-ìch strìck, ìsch bràv. ![]() ![]() |
Dr Mànn, mìt dam wo dü redsch, ìsch mi Brüeder. ![]() ![]() |
S Glàs, üs dam wo dü trìnksch, ìsch mii. ![]() ![]() |
Ar sajt àlles wàs'r wìll. Il dit tout ce qu'il veut.
Ar kummt mìt àllem wàs'r brüücht. Il vient avec tout ce dont il a besoin.
Ar lüegt wàs fahlt. Il regarde ce qui manque.
Ar weißt wàs'r brüücht. Il sait ce dont il a besoin.
Ar bekìmmert sìch um dàs wo fahlt. Il s'occupe de ce qui manque.
Ar hàt Àngscht vu dam wo stìnckt. Il a peur de ce qui sent mauvais.
Ar fàngt àà mìt dam wo eifàch ìsch. Il commence par ce qui est simple.
Unterordnung mìt Kunjunktion, Subjunktion oder Adverb[Quälltäxt bearbeite]
- Verb àm zweita Plàtz ìm Nawasàtz
so so
ainsi (Kunjunktion)
trotzdam trotzdem
cependant (Kunjunktion)
sunscht sonst
sinon (Adverb)
Mìr bliiwa, so schlofa mìr do. Wir bleiben, so schlafen wir hier.
Nous restons, ainsi nous dormons ici.
Mìr bliiwa, trotzdam schlofa mìr do. Wir bleiben, trotzdem schlafen wir hier.
Nous restons, cependant nous dormons ici.
Mìr bliiwa, sunscht schlofa mìr do. Wir bleiben, sonst schlafen wir hier.
Nous restons, sinon nous dormons ici.
- Verb àm Ànd vum Nawasàtz
bis bis
jusque (Kunjunktion)
vor ebb bevor
avant que (Subjunktion)
wenn wenn
si (Subjunktion)
wial weil
parce que (Subjunktion)
wo wo
où (Ort) (Kunjunktion)
wo als
quand (Zitt) (Subjunktion)
Mìr bliiwa bis dr Film fertig ìsch. Wie bleiben bis der Film fertig ist.
Nous restons jusqu'à ce que le film soit fini.
Mìr gehn wenn dr Film fertig ìsch. Wir gehen wenn der Film fertig ist.
Nous partons quand le film est fini.
Mìr mian geh vor ebb dr Film fertig ìsch. Wir müssen gehen bevor der Film fertig ist.
Nous devons partir avant que le film ne soit fini.
Sa sotta schloofa, wenn sa miad sìn. Sie sollten schlafen, wenn sie müde sind.
Ils devraient dormir, s'ils sont fatigués.
Ar ìsch miad, wial ar nìt gnüe schlooft. Er ist müde, weil er nicht genug schläft.
Il est fatigué, parce qu'il ne dort pas assez.
Mìr bliiwa, wial mìr do schlofa. Wir bleiben, weil wir hier schlafen.
Nous restons, parce que nous dormons ici.
S Hüss, wo mìr wohna, ìsch àlt. Das Haus, wo wir wohnen, ist alt.
La maison où nous habitons est vieille.
Dr Wàld, wo mìr dura làuifa, ìsch fìnschter. Der Wald, durch den wir gehen, ist finster.
La forêt, à travers laquelle nous marchons, est sombre.
Ànna 1980, wo d Eltra gerbt han, han sa s Hüss kàuift. 1980, als die Eltern geerbt haben, haben sie das Haus gekauft.
En 1980, quand les parents ont hérité, ils ont acheté la maison.
Nomen (Subschtàntiv)[Quälltäxt bearbeite]
A Subschtàntiv wìrd ìmmer mìt ema großa Büechstàwa àm Ààfàng gschrìewa.
Verkleinerungsform[Quälltäxt bearbeite]
Vìel Subschtàntiv känna a Verkleinerungsform hàà. Mìt dr Verkleinerungsform redt ma meischtens vu ebbis kleins, oder mankmol aui vu ebbis liabs.
Fer d Verkleinerungsform ufz'bàuia düet ma „la“ àm And vum Wort drààhanka. Mankmol düen aui Büechstàwa ìm Wort wachsla.
Mìt da Litt-Vornamma kààt ma aui Verkleinerungsforma ufbàuia. Ìm gliicha Sìnn: klei oder liab.
Üsnàhmswiis hàt dr Vornàmma vu'ma Biawla s Genus Maskulinum. Ìn àlla àndra Fall hat a Verkleinerungsform s Genus Neutrum.
Vor em Subschtàntiv[Quälltäxt bearbeite]
Masculin ![]() |
Feminin ![]() |
Neutrum ![]() |
Pluràl ![]() | |
---|---|---|---|---|
![]() |
![]() |
![]() | ||
Bestìmmter Àrtìkel | dr Hund![]() ![]() |
d Kàtz![]() ![]() |
s Kìnggala![]() ![]() |
d Veegel![]() ![]() |
Unbestìmmter Àrtìkel | a Hund | a Kàtz | a Kìnggala | ° Veegel |
Demonschtràtivàrtìkel | da Hund | dia Kàtz | dàs Kìnggala | dia Veegel |
saller Hund | salla Kàtz | sall Kìnggala | salla Veegel | |
Possessivàrtikel | mi Hund di Hund ... |
mina Kàtz dina Kàtz ... |
mi Kìnggala di Kìnggala ... |
mina Veegel dina Veegel ... |
Ìnterrogativpronoma | weller Hund | wella Kàtz | well Kìnggala | wella Veegel |
Masculin ![]() |
Feminin ![]() |
Neutrum ![]() |
Pluràl ![]() | |
---|---|---|---|---|
![]() |
![]() |
![]() | ||
Ìndefinite | àller Wii ìsch trunka worra![]() ![]() |
àlla Mìlch ìsch trunka worra![]() ![]() |
àll Wàsser ìsch trunka worra![]() ![]() |
àlla Flascha sìn trunka worra![]() ![]() |
Uf Elsassisch, wia uf Àlemànnisch, gìtt's a bestìmmter Àrtìkel vor em Nàmma vu-n-era Person.
- Fer a Mànn: Maskulin
- Dr Albert Schweitzer ìsch a beriahmter Elsasser.
Albert Schweitzer ist ein berühmter Elsässer.
Albert Schweitzer est un Alsacien célèbre.
- Fer a Fràui: Feminin
- D Màdàm Meyer kummt.
Frau Meyer kommt.
Madame Meyer vient.
- D Joséphine schàfft àn dr Mairie / uf dr Mairie.
Joséphine arbeitet im Rathaus.
Joséphine travaille à la mairie.
- Fer a Maidla oder a Fràui wo ma güet kennt: Neutrum (do brüücht ma nìt gàr so heeflig sìì, wia fer d Màdàm Meyer)
- S Marie ìsch mi betscha Kàmeradla.
Marie ist meine beste Kameradin.
Marie est ma meilleure camarade.
- Fer mehrera Litt, zum Beispiel a Fàmìlia: Pluràl
Pronoma[Quälltäxt bearbeite]
Demonschtràtivpronoma[Quälltäxt bearbeite]
- da ìsch groß
dieser ist groß
celui-ci est grand
this one is big
- dia ìsch scheen
diese ist schön
celle-ci est belle
this one is pretty
- dàs ìsch güet
das ist gut
ça, c'est bien
this is good
- dia sìn luschtig
diese sind lustig
ceux-là (ou plutôt : ceux-ci) sont drôles
these ones are funny
- saller kenn ìch nìt
jenen kenne ich nicht
celui-là, je ne le connais pas
I don't know that one
- sallera ìsch mina Kàtz
jene ist meine Katze
celle-là est ma chatte
that one is my cat
- sall ìsch ànderscht
jenes ist anders
ça, c'est différent
that is different
- salla sìn tiir
jene sind teuer
ceux-là sont chers
those ones are expensive
Ìnterrogativpronoma[Quälltäxt bearbeite]
- weller vu dana Manner?
welcher von diesen Männern?
lequel de ces hommes ?
- wella vu dana Fràuia?
welche von diesen Frauen?
laquelle de ces femmes ?
- wells vu dana Kìnder?
welches von diesen Kindern?
lequel de ces enfants ?
- wella vu dana Litt?
welche von diesen Leuten?
lequel parmi ces gens ?
Personàlpronoma[Quälltäxt bearbeite]
Heefligkeitsforma[Quälltäxt bearbeite]
Uf Elsassisch gìtt's drèi Personàlpronoma wo d Heefligkeitsforma üsdrucka:
Ìndefinitpronoma[Quälltäxt bearbeite]
- kenner ìsch klei (kenner vu dana Manner)
keiner ist klein (keiner von diesen Männern)
aucun n'est petit (aucun de ces hommes)
- kenna ìsch wiascht (kenna vu dana Fràuia)
keine ist hässlich (keine von diesen Frauen)
aucune n'est laide (aucune de ces femmes)
- kenns ìsch schlacht (kenns vu dana Biar)
keines ist schlecht (keines von diesen Bieren)
aucune n'est mauvaise (aucune de ces bières)
- kenna fahla (kenna vu dana Litt)
keine fehlen (keine von diesen Leuten)
aucun ne manque (aucun parmi ces gens)
- jeder ìsch groß (jeder vu dana Manner)
jeder ist groß (jeder von diesen Männern)
chacun est grand (chacun de ces hommes)
- jeda ìsch scheen (jeda vu dana Fràuia)
jede ist schön (jede von diesen Frauen)
chacune est belle (chacune de ces femmes)
- jedes ìsch güet (jedes vu dana Biar)
jedes ist gut (jedes von diesen Bieren)
chacune est bonne (chacune de ces bières)
- àlla sìn do (àlla vu dana Litt)
alle sind da (alle von diesen Leuten)
tous sont là (tous parmi ces gens)
- manker vu dana Manner
mancher von diesen Männern
beaucoup parmi ces hommes
- manka vu dana Fràuia
manche von diesen Frauen
beaucoup parmi ces femmes
- manks vu dana Kìnder
manches von diesen Bieren
beaucoup parmi ces bières
- manka vu dana Litt
manche von diesen Leuten
beaucoup parmi parmi ces gens
Possessivpronoma[Quälltäxt bearbeite]
Adjektiv[Quälltäxt bearbeite]
güet gut
bon
schlacht schlecht
mauvais
klei klein
petit
groß groß
grand
dìnn dünn
fin
dìck dick
épais
kàlt kalt
froid
wàrm warm
chaud
D Adjektiv känna noch àndra Forma hàà: Komparativ un Superlativ.
Komparativ[Quälltäxt bearbeite]
Mìt em Komparativ düet ma vergliicha. Do wo-n-a eifàcher Adjektiv ebbis beschribt, düet a Komparativ ebbis vergliicha, zeiga àss's vum Adjektiv mehr oder weniger betroffa ìsch, ìm Vergliich mìt ebbis ànderscht.
- Komparativ: D Fràui ìsch kleiner às dr Mànn.
Die Frau ist kleiner als der Mann.
La femme est plus petite que l'homme.
- Superlativ: Mina Fràui ìsch d Kleinschta vu dr Fàmìlia.
Meine Frau ist die Kleinste der Familie.
Ma femme est la plus petite de la famille.
- Komparativ: Dr Mànn ìsch greeßer às d Fràui.
Der Mann ist größer als die Frau.
L'homme est plus grand que la femme.
- Superlativ: Mi Mànn ìsch dr Greescht vu dr Fàmìlia.
Mein Mann ist der Größte in der Familie.
Mon mari est le plus grand de la famille.
Normàlerwiis heißt's ìn dr Gliicheitsform vum Komparativ „so ... às ...“. (A Üsnàhm gìtt's fer „so güet wia meeglig“, wo a Vàriànta ìsch vu dr Form „so güet às meeglig“.)
Superlativ[Quälltäxt bearbeite]
Mìt em Superlativ zeigt ma àss ebbis vum Adjektiv betroffa ìsch, so vìel às meeglig. As kännt's nìt mehr sìì.
- Eifàch Adjektiv: Mina Hoor sìn dìnn.
Meine Haare sind dünn.
Mes cheveux sont fins.
- Komparativ: Mina Hoor sìn dìnner às vor zeh Johr.
Meine Haare sind dünner als vor zehn Jahren.
Mes cheveux sont plus fins qu'il y a dix ans.
- Superlativ: Mina Hoor sìn d dìnnschta wo's gìtt.
Meine Haare sind die dünnsten die es gibt.
Mes cheveux sont les plus fins qui existent.
- Eifàch Adjektiv: Mina Kàtz ìsch scheen.
Meine Katez ist schön.
Mon chat est beau.
- Komparativ: Mina Kàtz ìsch scheener às dina.
Meine Katze ist schöner als deine.
Mon chat est plus beau que le tien.
- Superlativ: D scheenschta Kàtz ìsch mina.
Die schönste Katze ist meine.
Le plus beau chat est le mien.
Präposition[Quälltäxt bearbeite]
Fer a Ort[Quälltäxt bearbeite]
ìn
in
dans
zwìscha
zwischen
entre
hìnter
hinter
derrière
nawa
neben
à côté de
uf
auf
sur
vor
vor
devant
unter
unter
sous
um (... umma)
um (...herum)
autour de
dur
durch
à travers
üs
aus
hors de
uf nach
à (avec mouvement, vers une ville)
zu in
à (immobile, dans une ville)
zu zu
chez (avec mouvement, vers une personne)
bi bei
chez (immobile, chez une personne)
Fer a Zitt[Quälltäxt bearbeite]
wahrend
während
pendant
bis
bis
jusque
zitter
seit
depuis
Verschìeda[Quälltäxt bearbeite]
mìt mit
avec
ohna ohne
sans
fer für
pour
gega gegen
contre
Adverb[Quälltäxt bearbeite]
A Adverb wachselt nia, 's ìsch unveranderlig.
Zum Beispiel:
làngsàm langsam
lentement
schnall schnell
vite
glich gleich
tout de suite
friahj früh
töt
spot spät
tard
jetz jetzt
maintenant
sallamols damals
à l'époque
friahjer früher
autrefois
ìmmer immer
toujours
nia nie
jamais
niamols niemals
jamais
sowiso sowieso
dans tous les cas
unbedìngt unbedingt
absolument
wohrschins wahrscheinlich
probablement
leider leider
malheureusement
do hier
ici
därt dort
là
ìwra
darüber (???)
de l'autre côté
dowa
oben
en-haut
dunta
unten
en-bas
uffa
hinauf
vers le haut
àwa
herab
vers le bas
Adverb wo vu'ma Adjectiv kämma[Quälltäxt bearbeite]
scheen schön
joliment
wiascht hässlich
vilainement, pas bien
fiin fein
avec finesse
grobb grob
grossièrement
lütt laut
fort
arnscht ernst
sérieusement
frìndlig freundlich
amicalement
riahwig ruhig
tranquillement
ummasunscht umsonst
gratuitement
Adverb wo mìt „d“/„der“ ààfànga (wo meischtens vu-n-era Präposition kämma)[Quälltäxt bearbeite]
derbii
dabei
avec
derdur
dadurch
à travers
derfer
dafür
pour (dans le sens : favorablement)
dergega
dagegen
contre (dans le sens : défavorablement)
derwììder
dagegen, wider
contre (dans le sens : défavorablement)
dernawa
daneben
à côté
dernoh
danach
ensuite
dervu
davon
de là ou en (idée de prendre, prélever)
derwilscht
daweil, inzwischen
pendant ce temps
derzüe
dazu
en plus
derzwìscha
dazwischen
entre
dràà
daran
dessus (dans le sens : accroché dessus)
dheim
daheim, zu Hause
au domicile, à la maison
dràb
davon (von oben)
de là (idée d'enlever du dessus)
drìwer
darüber
par-dessus
drii
darein
dedans (avec mouvement pour entrer)
druf
darauf
dessus
drum
darum
autour
drunter
darunter
dessous
drüss
daraus
dehors (avec mouvement pour sortir)
dìnn
darin
dedans (immobile)
duss
draußen
dehors (immobile)
dura
dadurch
à travers
drum umma
drumherum
tout autour
Adverb wo mìt „wiis“ gmàcht sìn[Quälltäxt bearbeite]
bleederwiis blöderweise
bêtement
dummerwiis dummerweise
bêtement
güeterwiis glücklicherweise
heureusement
kilowiis kiloweise
par kilos
komischerwiis komischerweise
étrangement
meegligerwiis möglicherweise
~de façon plausible
momantawiis ab und zu / manchmal
par moments
normàlerwiis normalerweise
normalement
stundawiis stundenweise
de l'ordre de quelques heures
teilwiis teilweise
partiellement
üsnàhmswiis ausnahmsweise
exceptionnellement
Adverb wo mìt „ig“ gmàcht sìn[Quälltäxt bearbeite]
züefallig zufällig
par hasard
vìehmaßig sehr stark, furchtbar
terriblement
regelmaßig regelmäßig
régulièrement
schrecklig schrecklich
effroyablement
gweehnlig gewöhnlich
habituellement
andlig endlich
enfin
schliaßlig schließlich
finalement
eiglig eigentlich
en fait
hàuiptsachlig hauptsächlich
principalement
wìrklig wirklich
vraiment
zìmlig ziemlich
assez
Komparativ un Superlativ[Quälltäxt bearbeite]
Wia d'Adjektiv, känna d Adverb noch àndra Forma hàà: Komparativ un Superlativ.
- Eifàch Adverb: As ragent vìel.
Es regnet viel.
Il pleut beaucoup.
- Komparativ: As ragent mehr às gescht.
Es regnet mehr als gestern.
Il pleut plus qu'hier.
- Superlativ: Morn sott's àm meischta ragna.
Morgen sollte es meistens regnen.
Demain, il devrait pleuvoir le plus.
- Eifàch Adverb: Ìch müeß làng uf dr Autobüs wàrta.
Ich muß lange auf den Bus warten.
Je dois attendre longtemps l'autobus.
- Komparativ: Ìch wàrt länger uf dr Autobüs às uf dr Zug.
Ich warte länger auf den Bus als auf den Zug.
J'attends plus longtemps l'autobus que le train.
- Superlativ: Àm längschta wàrtet ma z Colmer.
Am längsten wartet man in Colmar.
On attend le plus longtemps à Colmar.
Genus[Quälltäxt bearbeite]
Uf Elsassisch, wia uf Hoochditsch, gìtt's 3 Genus.
Masculin (mannlig)[Quälltäxt bearbeite]
dr Mànn der Mann
l'homme
dr Hund der Hund
le chien
dr Knocha der Knochen
l'os
dr Korb der Korb
la corbeille
dr Wàga der Wagen
la voiture
dr Wii der Wein
le vin
dr Raga der Regen
la pluie
dr Bàch der Bach
le ruisseau
dr Mond der Mond
la lune
dr Butter die Butter
le beurre
dr Garage die Garage
le garage
dr Wurscht die Wurst
la saucisse
Feminin (wiiwlig)[Quälltäxt bearbeite]
d Fràui die Frau
la femme
d Kàtz die Katze
le chat
d Mìlch die Milch
le lait
d Suppa die Suppe
la soupe
d Kìschta die Kiste
la caisse
d Blüema die Blume
la fleur
d Schüel die Schule
l'école
d Nàcht die Nacht
la nuit
d Sunna die Sonne
le soleil
d Zitt die Zeit
le temps
d Schatta der Schatten
l'ombre
Neutrum (sachlig)[Quälltäxt bearbeite]
s Kìnd das Kind
l'enfant
s Kìnggala das Kaninchen
le lapin
s Galriawla die Möhre
la carotte
s Loch das Loch
le trou
s Hüss das Haus
la maison
s Dàch das Dach
le toit
s Fascht das Fest
la fête
s Wàsser das Wasser
l'eau
s Biar das Bier
la bière
s Watter das Wetter
le temps
D Verkleinerungsform vu'ma Subschtàntiv ìsch Neutrum. Zum Beispiel:
s Hìndla das Hündchen
le petit chien
s Katzla das Kätzchen
le petit chat
Komischa Bsunderheita[Quälltäxt bearbeite]
- S Wort „Zitt“ ìsch feminin. Trotzdam, ìn'ma eifàcha Sàtz, sajt ma ehnder „dr Zitt“ fer a direkt Objekt (àlso ìm Akkusativ, wo ma
„d Zitt“dat erwàrta).
Numerus[Quälltäxt bearbeite]
- Sìngulàr (Einzàhl)
- Pluràl (Mehrzàhl)
Ìm Pluràl wara àlla Genus mìt em gliicha Àrtìkel üsgsprocha.
dr, d un s wara d
D Einheita folga a bsundera Regel fer d Mehrzàhl.
Sìngulàr ohna Präzision | Sìngulàr, exàkt 1 | ![]() |
Pluràl ohna Zàhla-Präzision |
---|---|---|---|
Fer dr Pluràl mìt'ra |