2019

E aglüegti Version vo derre Site, wo am 12. Juli 2023 freige worre isch, basiert uff derre Version.

◄ | 20. Jahrhundert | 21. Jahrhundert
◄◄ | ◄ | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | ►

2019
Bi re Brunscht wäre Dail vu dr Kathedrale Notre-Dame de Paris gschlisse.

2019 in andere Kaländer
Ab urbe condita	2772
Armenische Kaländer	1467–1468
Ethiopische Kaländer	2011–2012
Buddhistische Kaländer	2563
Chinesische Kaländer
– Ära	4715–4716 oder 4655–4656
– 60-Joor-Ziklus	Erd-Hund (戊戌, 35)– Erd-Sau (己亥, 36)
Hebräische Kaländer	5779–5780
Islamische Kaländer	1440–1441
Thai-Solar-Kaländer	2562

Was bassiert?

1. Jänner: Dr Ueli Maurer wird Bundespresidänt vu dr Schwyz.
1. Jänner: Rumänie ibernimmt d Rotsbresidäntschaft vu dr EU.
1. Jänner: D Slowakei ibernimmt d Bresidäntschaft vu dr OSZE.
3. Jänner: D Chinese landed mit ere Ruumsonde uf em Moo. Si sind, noch de Russe und de Amerikaner, di dritti Nazion, wo uf em Moo landed – aber di Erschte, wo da uf de Rucksite schaffed.
7. Jänner: Butschversuech z Gabun.
21. Jänner: Totali Mondfinschternis
22. bis 25. Jänner: 49. Wältwirtschaftsforum uf Tafaas, Schwyz
24. bis 31. Jänner: 54. Soledurner Filmdäg
7. bis 17. Februar: 69. Internationali Filmfeschtspiil Berlin
10. Februar: Bi dr Volksabstimmig iber d Volksinitiative «Zersiedelung stoppen – für eine nachhaltige Siedlungsentwicklung (Zersiedelungsinitiative)» in dr Schwyz stimme 63,7 % un alli Ständ gege d Initiative.
7. bis 17. Merz: 89. Gämfer Auto-Salon
11. Merz: Für d Boeing 737 MAX 8 u 9 git’s z China es Flugverbot, wo fascht uf dr ganze Wält übernoo wird.
15. Merz: Ersti wältwyti Klimastreik-Demonstration mit 1700 Kundgäbige
15. Merz: Bi me Terroraaschlag dur e Rächtextreme uf zwoo Moschee z Christchurch, Neiseeland stärbe 50 Lyt, nomol 50 wäre verletzt.
20. Merz: Im e Beruefigsverfahre verurdailt s UN-Chriegsverbrächertribunal dr Radovan Karadžić wäge syre Verantwortig fir dr Genozid vu Srebrenica zue läbeslanger Haft.
7. April: Friburg-Marathon
10. April: Forscher publiziere zum erschte Mol e diräkt Bild vu dr Akkretionsschybe vu me Schwarze Loch, wu im im Rame vum Projäkt Event Horizon Telescope im Zäntrum vu dr Galaxy Messier 87 het chenne ufgnuu wäre.
15. April: Bi re Brunscht wäre Dail vu dr Kathedrale Notre-Dame de Paris gschlisse.
28. April: Züri Marathon
30. April: Dr japanisch Chaiser Akihito dankt ab.
30. April bis 5. Mai: 73. Tour de Romandie
1. Mai: Dr japanisch Chronprinz Naruhito wird neie Tennō. Sy Vater Akihito het zum 30. April abdankt.
11. Mai bis 2. Juni: 102. Giro d’Italia
14. bis 18. Mai: Eurovision Song Contest z Tel Aviv, Israel
18. Mai: Dr eschtrychisch Vizechanzler und FPÖ-Schef Heinz-Christian Strache dritt noch eme Skandal („Ibiza-Affäre“) zrugg. D FPÖ stygt us dr Regierigskoalition uus, fir Septämber chindet dr Bundeschanzler Sebastian Kurz Neiwahle aa.
19. Mai: Bi dr Volksabstimmige iber d Unternämesstyyrreform un d Umsetzig vun ere Änderig vu dr EU-Wafferichtlinie in dr Schwyz kriege boodi Vorlage s notwändig Mee.
19. Mai: Im Stade de Suisse schlaat dr FC Basel dr FC Thun im Ändspiil vum Schwyzer Cup mit 2:1.
23. bis 26. Mai: Europawahl
24. Mai: Di Premierminischteri vum Verainigte Chenigrych, Theresa May, verchindet ihre Ruggdritt zum 7. Juni 2019.
26. Mai: Burgerschaftswahl z Bremen
26. Mai: Kommunalwahle z Bade-Wirttebärg, z Brandeburg, z Rhyland-Pfalz, im Saarland, z Sachse un z Sachse-Anhalt
27. Mai: Dr eschtrychisch Nationalrot spricht em Bundeschanzler Kurz un dr vun em glaitete Bundesregierig as Folg vu dr Ibiza-Affäre s Missdröue uus.
28. Mai bis 2. Juni: 18. fryburger film forum
2. Juni: D Andrea Nahles chindet ihre Ruggdritt as Bartei- un Fraktionsschefi vu dr SPD aa.
13. bis 13. Juni: Art Basel
15. bis 23. Juni: 83. Tour de Suisse
27. Juni bis 26. Juli: 26. Stimme-Feschtiwäl z Löörech
28. Juni bis 13. Juli: 53. Montreux Jazz Festival
1. Juli: Finnland ibernimmt d Rotsbresidäntschaft vu dr EU.
5. bis 7. Juli: Züri Fäscht
6. bis 28. Juli: 106. Tour de France
16. Juli: S Europäisch Barlemänt wehlt d Ursula von der Leyen zur erschte Bresidänti vu dr Europäische Kommission.
17. Juli bis 4. Augschte: 37. Zelt-Musik-Festival, Friburg
17. Juli bis 18. Augschte: 73. Breagazer Feschtspiil
24. Juli: D Annegret Kramp-Karrenbauer wird dytschi Verdaidigungsminischteri.
24. Juli: D Chenigi Elisabeth II. ernännt dr Boris Johnson zum neie Premierminischter vum Verainigte Chenigrych.
29. Juli: es isch dr «Tag, wo d Ärden überlaschtet isch»
10. Augschte: Street Parade z Züri
23. bis 25. Augschte: 2. Dreyland-Bluesfestival, Schopfe, Löörech, Wäär
24./25. Augschte: Aidgnessisch Schwing- un Älplerfescht z Zug
24. bis 26. Augschte: 45. G7-Gipfel z Biarritz, Frankrych
28. Augschte bis 7. Septämber: 76. Internationali Filmfeschtspiil vu Venedig
1. Septämber: Landdagswahle z Sachse un z Brandeburg
1. Septämber: Bi dr Landdagswahl z Sachse wird d CDU mit 32,1 % sterkschti Bartei. D SPD kriegt mit 7,7 % s schläächscht Ergebnis, wu d Bartei je bi re bundeswyte oder e Landagswahl ghaa het. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 27,5 %. Au im Landdag sin di Griene 8,6 % un Di Linke mit 7,7 %. D FDP blybt mit 4,5 % an dr 5%-Hurd hange.
1. Septämber: Bi dr Landdagswahl z Brandeburg wird d SPD mit 26,2 % sterkschti Bartei. D CDU kriegt 15,6 %. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 23,5 %. Au im Landdag sin di Griene 10,8 % un Di Linke mit 10,7 % un d BVB/FW mit 5 %. D FDP blybt mit 4,1 % an dr 5%-Hurd hange.
1. Septämber: Eiropäische Dag vu dr Jidische Kultur
29. Septämber: Bi dr Nationalrotswahl z Eschtrych gwinnt d ÖVP dytli derzue un chunnt uf 37,5 %, d SPÖ verliert dytli un het mit 21,2 % s schläächtscht Ergeebnis syt em 2. Wältchrieg. Di räächtpopulistisch FPÖ verliert fascht 10 Prozäntpinkt un kriegt 16,2 %, d Griene hän mit eme Zuechwachs vu rund 10 Prozäntpinkt un 13,8 ihre bescht Ergeebnis in dr Barteigschiicht. Im Nationalroot erdrätte isch au di liberal Bartei NEOS mit 8,1 %.
10. bis 20. Oktober: 77. OLMA Schweizer Messe für Landwirtschaft und Ernährung z Sanggale
13. Oktober: Bi dr Landdaagswahl z Vorarlberg gwinne d Regierigsbarteie ÖVP un Grieni derzue. Große Wahlverlierer isch d FPÖ, wu iber nyyn Brozäntpinkt un dr zweet Blatz dodermit an di Griene verliert.
20. Oktober: Bi dr Nationalrots- un Ständerotswahle in dr Schwyz chenne di Griene un di Grienliberale dytli zuegwinne. D SVP verliert Sitz, blybt aber sterkschti Bartei im Nationalroot.
27. Oktober: Bi dr Landdagswahl z Thüringe wäre Di Linke mit 31,0 % sterkschti Bartei un chunnt dodermit uf s bescht Ergeebnis, wu si jee bi re dytsche Landdagswahl ghaa het. D CDU kriegt 21,8 %. Große Wahlgwinner isch d AfD mit 23,4 %. Au im Landdag sin di SPD mit 8,2 %, di Griene mit 5,2 % un d FDP mit 5,0 %.
23. Novämber bis 7. Dezämber: Bi me Referändum in dr Autonome Region Bougainville stimme 98 % vu dr Lyt fir e vollständigi Unabhängigkait vu Papua-Neiginea.
25. Novämber: Bi me Yybruch ins „Grüne Gewölbe“ z Dresden wird wärtvolle Schmuck us em Juweleschatz gstoole.
28. Novämber: S EU-Barlemänt rieft dr Klimanotstand fir Europa uus.
2. bis 13. Dezämber: 25. UN-Klimakumferänz (COP 25 / CMP 15) z Santiago, Chile
11. Dezämber: In dr Verainigte Bundesversammlig findet d Wahl vum Bundesroot statt. Di bishärig Regierig wird bstetigt.

uf d Wält chuu

6. Mai: Archie Harrison Mountbatten-Windsor, Suhn vum britische Prinz Harry un syre Frau Meghan

gstorbe

1. Jänner: Pio Corradi, Schwyzer Kameramann
4. Jänner: Daniel Lüönd, Schwyzer Kontrabassischt
11. Jänner: Bernhard Lasotta, dytsche Bolitiker
14. Jänner: Rainer Stadelmann, dytsche Egyptolog
17. Jänner: Peter Holenstein, Schwyzer Journalist
18. Jänner: Irma Noseda, Schwyzer Chunschthischtorikeri
23. Jänner: Erna Jansen, dytschi Dialäktdichteri
9. Februar: Tomi Ungerer, elsässische Zaichner
12. Februar: Rolf Böhme, dytsche Bolitiker
15. Februar: Toni Businger, Schwyzer Bihne- un Koschtimbildner
16. Februar: Bruno Ganz, Schwiizer Schaupiiler
19. Februar: Ewald Weibel, Schwyzer Anatom
23. Februar: Claude Goretta, Schwyzer Filmregisseur un Färnseproduzänt
23. Februar: Martha Schmidle, dytschi Dialäktdichteri
24. Februar: Uriella, Schwyzer Grinderi vu Fiat Lux
27. Februar: Monica Gubser, Schwyzer Schauspiileri
4. Merz: Klaus Kinkel, dytsche Bolitiker
9. Merz: Luise Katharina Meier, dytschi Dialäktdichteri
14. Merz: Raimund Wäschle, dytsche Moler un Grafiker
20. Merz: Hans Wüthrich, Schwyzer Kumbenischt un Sprochwisseschaftler
21. Merz: Esther Fischer-Homberger, Schwyzer Medizinhischtorikeri
27. März: Friedrich Achleitner: öschtrychische Architekt und Dialäktautoor
21. Mai: Arnold Hottinger, Schwyzer Schurnalischt un Publizischt
13. Juni: Wilhelm Wieben, dytsche Färnsehmoderator
17. Juni: Christian Wägli, Schwyzer Lychtathlet
26. Juni: Rolf Urs Ringger, Schwyzer Komponischt
28. Juni: Lisa Martinek, dytschi Schauspiileri
21. Juli: Markus Ramseier, Schwyzer Autor und Germanischt
1. Augschte: Annemarie Huber-Hotz, Schwyzer Bundeschanzleri
17. Augschte: Walter Buser, Schwyzer Bundeschanzler
19. Augschte: Federica Diémoz, italienischi Sprochwisseschaftleri
21. Augschte: Ines Torelli, Schwyzer Schauspilere
24. Augschte: Gilbert Buttazzoni, elsässische Bolitiker
1. Septämber: Albert Fritz, dytsche Radrännfahrer
26. Septämber: Jacques Chirac, franzesische Bolitiker
14. Oktober: Anke Fuchs, dytschi Bolitikeri
26. Oktober: Horst Junker, dytsche Unternämer un Kommunalbolitiker
6. Novämer: Jan Stráský, tschechische Politiker
26. Novämber: Köbi Kuhn, Schwyzer Fueßballspiiler un -trainer
18. Dezämber: Marron Curtis Fort, US-amerikanische Germanischt un Saterfrisischforscher

Gedänkjohr

S Johr 2019 isch zum Gedänkjohr für 500 Johr Reformation i de Schwiz worde. Am 1. Jänner 1519 isch de Huldrych Zwingli Lütprieschter am Groossmünschter z Züri wore und da wörd as Aafang för d Entstehig vo de Reformierte Chile i de Schwiz aaglueged. Am 19. Jänner 2019 chunnt us däm Aalass en Spiilfilm mit em Name «Zwingli» i d Schwizer Kino.

S Förschtetum Liachtastaa fiiret es Jubiläum, 300 Johr Ländle.

Rund um di alemannische Dialäkt

Concours «d’Stìmme»
5. Mundartwettbewerb in den Schulen 2018/19
E Friehjohr fer unseri Sproch – im gànze Elsass
Lohrer Murre 2019
Mundartwettbewerb „De gnitze Griffel”

25. Jänner bis 9. Februar: 3. Festival Langues en scène
2. Februar: Alemannen-Gipfel, Bruetschi-Hof, Enkenstein
8. bis 29. Merz: 44. Reidlenger Mundart-Woche
22. Merz un 5. April: Haigerlocher Mundarttage, Hoagerloch
30. Merz: MundART: Alemanne un Elsässer singe un vezelle, Ändinge
6. April: Mitgliderversammlig vu dr Muettersproch-Gsellschaft, Huuse
12. bis 14. April: 31. Internationale Schopfheimer Mund-Art Literatur-Werkstatt
3. Mai: Mundartnacht «gägäWärt», Soledurn
11./12. Mai: 9. Mundarttage Bad Bellingen
31. Mai: Finale vum 3. Concours „d’Stìmme“, Schlettstàdt
7. Juli: MundART-Dichter- und Bardentreffen, Sulzbach an der Murr
15. Augschte: 20. Allgäuer Mundartforum, Kempte
5. bis 8. Septämber: 20. Internationales Walsertreffen, Leetschntall
6. bis 8. Septämber: 3. Schwäbische Mundarttheatertage, Stuegert
27. Septämber bis 6. Oktober: Alemanischi Wuche, Oberried
3. bis 6. Oktober: 3. Mundartfestival Arosa
20. Oktober: 3. Gschwender Mundartfestival
1. Novämber: 1. Bündner Pop & Rock Mundart Festival, Khuur
2. Novämber: Alemanne singe un verzelle, St. Märge
6. bis 9. Novämber: 6. Mundarttage zwischen Kupferkesseln, Kabarett & Comedy im Brauhaus Zollernalb, Albstadt
6. bis 9. Novämber: 9. Mundartfestival All's Dialekt, Hohenems
10. Novämber bis 8. Dezämber: Kabarett- und Mundarttage 2019, Stadtforum Bad Saulgau
16. Novämber: Generalversammlung Mundartforum
21./22. Novämber: Langues minoritaires: quels acteurs pour quel avenir?, Stroßburi

Neji Biecher

Heather Amery, Stephen Cartwright: Meine ersten tausend Wörter auf Alemannisch. Hochalemannisch vom Markus Manfred Jung, Niederalemannisch vom Wendelinus Wurth. Edition Tintenfass 2019. ISBN 978-3-947994-04-5
Lorenz Belser: Wer isch Pfrau Fajferman gsi?; E woori Schicksalsgschicht us em Höötal; S Romänli zum Podcast. Eigenverlag 2019.
Laurence Boissier: Safari. Observations/Beobachtungen. Berndeutsch von Daniel Rothenbühler. edition spoken script 31, Der gesunde Menschenversand, Luzern 2019
Rudolf Bühler, Helga Hager: „MundWerk“. Wia d'Leit läbet ond schwätzet!. Hrsg. Landkreis Böblingen. Landratsamt Böblingen, Böblingen 2019. 377 S. ISBN 978-3-00-062017-1
Ens Blau neigschrieba, Schwäbische Geschichten und Gedichte. Silberburg Verlag 2019. ISBN 9783842521650
Volker Fischer: Niiefe(r)me(r) Schwäzede. Buch mit CD. Stieglitz-Verlag Mühlacker 2019. ISBN 9-7837798-704367.
Martin Frank: i bi nöm bi euch: Gedichte (edition spoken script). Der gesunde Menschenversand 2019. ISBN-13 978-3038530930
Heinrich Gabathuler: Gliach, aber uugliachlig. Begleitpublikation zum Werdenberger Jahrbuch 2019. FormatOst 2019. ISBN 978-3-03895-012-7
Johann Peter Hebel: Gesammelte Werke. Kommentierte Lese- und Studienausgabe in sechs Bänden. Herausgegeben von Jan Knopf, Franz Littmann, Hansgeorg Schmidt-Bergmann und Esther Stern. Wallstein Verlag, Göttingen 2019. 3704 S.
Rolf Hermann: Ein Kuh namens Manhattan. Sprechtexte. edition spoken script. Der gesunde Menschenversand 2019
Manfred Kraus: Bloß it hudla. Druckerei und Verlag Hans Högel 2019. ISBN 978-3-947423-11-8
Tony Lagger, Bernhard «Gioco» Schmid: Hinä gää mär z Aabäsizz. Gedichte und Sagen. Rotten Verlag 2019
Margrith Ladner-Frei: Schälleria. Erzellägä, Gädicht, Gschichtä. Druckerei Landquart, Schiers 2019.
Gerhard Meister: Mau öppis ohni Bombe. Der gesunde Menschenversand 2019. ISBN-13 978-3038530916
Hans Minder, Josef Ehrler: Ämmitaler & Äntlibuecher Saage. Herrmann AG 2019
Ernst Obermaier, Dieter Stein: 1000 x Alemannisch. Das lustige Dialekt-Wörterbuch. Books on Demands, Norderstedt 2019. ISBN 978-3-7504-1749-6
Barbara Piatti, Yvonne Rogenmoser: Feste & Bräuche in der Schweiz. NordSüd Verlag 2019. ISBN 978-3-314-10493-0
Markus Ramseier: Ärbslizeller. Baselbieter Kolumnen. Verlag Wolfbach. Die Reihe 2019
Yvonn Scherrer: Wintergrüen. Ein Reiseführer für die kalte Jahreszeit. Cosmos Verlag 2019. ISBN 978-3-305-00480-5. 160 S.
Christian Schmid: Häbet nech am Huet. E Chiflete. Cosmos Verlag 2019
Christian Schmutz: Gang ga ggùgge. Senslerdeutsch endlich verstehen. Zytglogge Verlag 2019. ISBN 978-3-7296-5025-1
Tim und Struppi: Am Ottokar sis Zäptr. Hergé, Übersetzer: Mathias Ospelt. Frank P. van Eck Verlagsanstalt 2019. ISBN 978-3-905881-62-2
Lisa Wenger: Joggeli söll ga Birli schüttle!. Cosmos Verlag 2019. ISBN 978-3-305-00234-4. 32 S.

Weblink

Commons: 2019 – Sammlig vo Multimediadateie