Liste der lebendigen Traditionen in der Schweiz
Uff dr Lischte vo de läbige Tradizioone vo dr Schwiiz het’s 199 usgwäälti Arte vo der läbige Kultur i der Schwiiz.
Es paar vo dene Sache ghööre au scho zu der Lischte vom nit-materielle Wälterb vo dr UNESCO.
wie s zu dere Lischte choo isch
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Wäge der plaanete wältwyte UNESCO-Dokumäntazioon het d Schwiiz wie alli Länder z’eerscht für sich sälber gluegt, was me so für «nit-materiells Kulturguet» het; do drfüür het jede Kantoon ufzellt, was es i sym Gebiet für tradizionelli Kulturforme git, zu vilne sind au früener scho volchskuntlichi Arbete gschribe worde; und us dene Vorschleeg het d Bundesverwaltig öppis gnoo für uf die nazionali Lischte, wo de s eerschte Mol anne 2012 usecho isch. Es het drby es paar Sache, wo i mee as eim Kantoon vorchöme.
Zu allne dene usgwäälte Brüüch het’s uf der Websyte vom schwiizerische Bundesamt für Kultur e churzi Beschryybig, und dr Bund het drzue es paar Büecher usegää.
Es isch drzue z sääge: Bi allem isch es nume chly kurioos – eso eifach us der Sicht vom Mundartlexikon – , ass men i die so wie zuefellig zämegstifleti Ufzellig fascht nüüt vo der ryychen und vilfältige Schwiizer Sproochlandschaft mit all dene Dialäkt und Idioom und Patois und au nume ganz weneli doo und dört vo der bedüütende Verzelltradizioon i de Landesteil gnoo het. Wo die erschti Lischte mit 167 «läbige Tradizioonen» usecho isch, het’s einewääg zimli Kritik gää derwäge, wie si entstanden isch und was druufchoo isch und was nit,[1][2] und scho gly drufabe het me eifach non es par anderi Sache drzuetoo. I teil Regioone het me de eigeti Büecher gmacht vo den yheimische Kulturforme, wo gwüssi drvo i der nazionale Lischte fääle.[3]
das isch die offizielli Lischte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- dr Aarauer Bachfischet
- s Schwümmen i der Aare z Bäärn
- d Aargauer und Soledurner Jugendfäscht
- d Abbayes vaudoises
- s Albanifäscht
- dr Almanach romand (Messager boiteux)
- S Spile ufem Alphorn und em Büchel
- s Bärgschtyge
- d Älplerchilbi
- s Usloose vo den Alpe
- d Gschicht vo dr Anna Göldi
- s Schnitzlen im Apezäll
- d Apezäller und Toggeburger Alpfahrt
- d Apezäller Witz
- dr Uffahrtsumritt z Möischter
- d Kultur vom Fondueässe
- d Baadefahrt
- d Basler Fasnacht
- d Basler Herbschtmäss
- s Drummele z Basel
- d Buuregärte vo Oschterfinge
- d Buuremoolerei i de Gägenden am Säntis (mit der Toggeburger Möbelmoolerei)
- dr Bächtelistag z Frauefäld
- dr Bénichon im Fryburgische
- d Bäärner Chachelimoolerei
- d Bäärner Mundartmusig und Mundartliteratur
- dr Bäärner Bär
- dr Bätruef
- d Bloosmusig
- d Bochselnacht
- d Botanique genevoise et le marronnier de la Treille
- d Braderie dans l’Arc jurassien
- s Brienzer Schnitzle
- s Aadänken an Brueder Chlaus
- s Brunnesinge z Rhyfälde
- dr Carnaval jurassien
- d Castagne, caldarrostai e castanicoltura (d Cheschtelekultur)
- dr Chalandamarz im Bündnerland
- d Fryburger Chormusig
- s Chlefele
- d Chienbäse z Lieschtel
- s Chlauschlöpfe z Länzbrg
- s Chröpfelimeh
- d Consortages im Wallis
- s Tachteken im Tessyn
- d Fête des vendanges z Nöieburg
- s Boue vo trochene Muuree
- s Samle vo Wildchrüüter
- d Tessyner Grotti
- d Découpages im Pays-d’Enhaut und im Simmetal
- d Dentelle z Nöieburg
- s Fäldschiesse
- dr Eierlääset
- wie men if de Freibärge mit de Ross umgoot
- d Escalade z Gämf
- dr Gämfer Geischt
- Musigautomate
- d Gämfer Fabrique
- d Zäntralschwiizer Fasnacht
- d Fête des Fontaines z Môtiers
- d Fête des Vignerons
- d Fête-Dieu z Savièse
- d Wadtländer Fêtes des Jeunesses campagnardes
- dr Gämfer Feuillu
- d Fiera z San Provino und z San Martino
- d Walliser Pfyffer und Drummeler
- s Holzflöössen uf em Ägerisee
- d Foire de Chaindon im Bäärnbiet
- d Apezäller Fronlychnamsprozässion
- d Luzärner Fronlychnam mit de Herrgottskanonier
- dr Gansabhauet
- s Bäthäile
- d Innerschwiizer Geischtergschichte
- was me i den Alpe wäge de Lawyne macht
- tradizionelli Kultur mit de Pflanzesoome
- d Glarner Landsgmeind
- d Glarner Musig
- d Gschichten am Gotthard
- s Schwiizer Grafik-Design und d Tipografy
- dr Schwyzer Greiflet
- d Thurgauer Groppefasnacht
- d Bäärner Seiffechischte
- dr Guet du beffroi z Losann (der Rüeffer vom Turm vo der Losanner Kathedraale)
- dr Bünder «Hom Strom»
- s Hornusse
- Hürne und Mazza Cula im Bündnerland
- d Gämfer Bildergschichte und Plakatgrafik
- d Innerooder Landsgmeind
- d Innerrodder Wienecht
- s Inferno-Schyrönne z Mürre
- d Italianità im Wallis
- s Jasse
- s Nöieburger Jeu de quilles (an Aart vom Cheigle)
- die jüdischi Kulturgschicht im Aargau
- s Sanggaller Chinderfäscht
- dr Zürcher Chnabeschüsset
- d Zuger Chriesi
- s Chöölere
- die politischi Kultur i dr Schwiiz, wo men druf uus isch, zämezschaffe
- was men i de Frauechlööschter us de Chrüüter für chöschtlechi Sache macht
- s Innerschwiizer Laietheater
- d Apezäller Lääsgsllschafte
- dr Lieschteler Banntag
- dr Maibaum
- d Fahrt uf d Mäiesäss
- s Thurgauer Mammut-Flossränne
- d Marche commémorative de la Révolution du 1er mars 1848 z Nöieburg
- d Masggen und d Fasnecht im Sarganserland
- d Meitlizyt z Faarwangen un z Meischterschwande
- d Milizie Storiche im Tessin
- d Näfelser Fahrt
- d Apezäller Naturhäilkund
- s Juzen und Jodle
- s Schaffuuser Spiil No e Wili
- d Kultur vo de Faarende
- d Novena di Natale z Morcote ( e Form vom gloggelüüte)
- d Nünichlingler z Ziefe
- d Thurgauer Obschtkultur
- d Open Air-Festival
- d Aargauer Operettebüünine
- d Patinage sur le Doubs
- s wälsche Patois-Theater
- d Mundart vom Jura
- d Pfingschtblütter
- s Platzge
- d Fryburger Poya
- d Prozässioone z Mendrisio
- d Promotions im Wälsche
- d Pschuuri z Splüüge
- Rabadan und d Tessiner Fasnecht
- d Räbeliechtli-Umzüüg
- s Raclette im Wallis
- dr Ranz des vaches un dr Chueräje un s Lioba im Fryburgische
- d Revue genevoise
- s Füürwäärch vom Rhyfall
- s Fäscht vom Sankt Niklaus z Fryburg
- d Alpzyt
- dr San Giuseppe-Tag z Lauffeburg
- dr Sarganserländer Alpsääge
- d Uurmacherkunscht
- d Wyykultur im Schaffuusische
- s Schybeschloo
- s Rhyschwümme z Basel
- s Schwinge
- d Schneefiguure vo La Chaux-de-Fonds
- s Sächsilüüte z Züri
- s Secret (Jura, Fryburg)
- d Syydebändel und d Bandwääberei
- s Autonome Jugendzäntrum AJZ Biel
- d Apezäller Sattlerei für d Senne
- s Bündner Sgraffito
- d Apezäller Silfäschterchlöis
- d Solennité z Muurte
- d Soledurner Fasnecht
- dr Samichlaus i der Innerschwiiz
- d Sanggaller Buechtradizioon
- d Sanggaller Stickerei
- d Stäcklibuebe im Aargau und im Soledurnische
- d Zürcher Stadtgärtnerei
- s Stäärnsinge
- dr Zuuger Stieremäärt und d Innerschwiizer Veeschoue
- St-Martin im Elsgau
- di apezällischi Wallfahrt zu dr Schlachtchappelen am Stoss
- d Strou-Kultur
- d Tavillonnage
- dr Teilet uff den Alpe
- dr «Töffträff» am Undere Haueschtei
- d Torrée
- d Infrastruktur für die Frömde, wo s Land bsueche
- d Brüüch vom Munot
- d Bündner Troccas
- d Lötschetaaler Tschäggättä
- d Innerschwiizer Übernääme
- dr Gränchner Uurecöp
- s Unspunnefäscht
- d Vereinskultur
- d Chuekämpf im Wallis mit der Ufzucht vo de Tier
- dr Vogel Gryff z Basel
- d Volchsmusig im Apezällische und im Toggeburg
- d Innerschwiizer Volchsmusig
- d Bündner Volchsmusig
- s tradizionelle Tanze
- s tradizionelle Tanze i dr Innerschwiiz
- d Voyage Belle-Epoque am Gämfersee
- d Wallfahrt uff Äisidle
- d Wallfahrt uff Mariaschtäi
- d Wässermatte im Bäärnbiet
- d Wäidlig
- d Tradizioon vo der Wätterchund
- d Nidwaldner Gschichte vo de Wilderer
- dr Wilhelm Tell und d Schwiizer Befreiigsgschicht
- d Urner Woldmanndli
- d Soledurner Zahl 11
- dr Bäärner Zibelemärit
- d Zürcher Syydeinduschtry
- d Zürcher Technokultur (mit der Street Parade)
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Kurt Haberstich, Martin Hauzenberger: Typisch Schweiz. Gelebte Tradition. Faro, Lenzburg 2013, ISBN 978-3-03781-063-7.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Die lebendigen Traditionen der Schweiz bim äiggnössische Bundesamt für Kultur uf lebendige-traditionen.ch
- Liste der lebendigen Traditionen in der Schweiz uf bak.admin.ch
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Martin Müller: Lebendige Traditionen. Fasnacht, besonders wertvoll? (Memento vom 16. Dezämber 2019 im Internet Archive) uf beobachter.ch, 8. Novämber 2011
- ↑ Romed Aschwanden: Ein Volk in Waffen? (Memento vom 16. Dezämber 2019 im Internet Archive) In: Aargauer Kulturmagazin, 2016.
- ↑ Karin Janz: Säen, dröhnen, feiern. Lebendige Traditionen heute. Baden 2013.