Zum Inhalt springen

Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Vereinigts Chönigrych Grossbritannie und Nordirland
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}
{{{ARTIKEL-FLAGGE}}}
{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
{{{ARTIKEL-WAPPEN}}}
Wahlspruch: Dieu et mon droit (französisch für Gott und my Rächt)
Amtsspraach Änglisch
Hauptstadt London
Staatsoberhaupt Charles III.
Regierigschef Keir Starmer
Flächi 244.101 km²
Iiwohnerzahl 61.612.300 (2009)
Bevölkerigsdichti 246 Iiwohner pro km²
Bruttoinlandsprodukt 2,230 Billione US-Dollar (nominal 2008, 12.)
Human Development Index 0,946 (16.)
Währig 1 Pfund Sterling = 100 Pence
1 € = 0,86 GBP
1 GBP = 1,16 €
(Stand: 14. August 2009)
Nationalhimne God Save the King
Zitzone UTC+0
Kfz-Kennzeiche GB
Internet-TLD .uk, .gb (unbenutzt)
Vorwahl +44

Ds Vereinigte Königriich (engl. United Kingdom abkürzt UK) oder i de Langform United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland (gälisch Rìoghachd Aonaichte na Breatainn Mhòr agus Eirinn a Tuath, schottisch Unitit Kinrick o Great Brítain an Northren Ireland, Manx Reeriaght Unnaneysit ny Bretyn Mooar as Nerin Hwoaie, alemannisch Vereinigts Königriich Grossbritannie u Nordirland) isch en Staat mit ere konstitutioneller Monarchii im Nordweschte vo Europa.

Dr gröschti Inselstaat vo Europa besteit us de Landesteil Wales, England u Schottland uf dr Insle Grossbritannie u us Nordirland. Ds hüttig United Kingdom isch 1920/27 bildet worde, wo d Republik Irland unabhängig worde isch.

Im dütsche Sprachrum (so ou hie) wird dr Name meischt als Vereinigts Königriich, Grossbritannie oder Ängland verchürzt. Allerdings bezeichne die Näme nume verschideni Teil vo der Insel. Unter Grossbritannie versteit me d Houptinsel, wo Ängland, Schottland u Wales lige, aber nit s benachbarte Nordirland. Ungünschtig isch hingege d Bezeichnig «Ängland». Zwar isch Ängland dr gröschti Teil vom Staat, aber ebe nur en Teil vom United Kingdom.

Woher das «Gross» in Grossbritannie chunt, wird klar wenn mes in Französische aluegt: Grande-Bretagne, und zwar ebe im Unterschied zu de Region Bretagne z Frankrych.

D Bezeichnig «Britannia» hingege stammt us em Wortschatz vo de Römer und Urengländer und em keltische Birth, was vilfarbig oder gfleckt bedütet.

Klima und Vegetation

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ds Klima vo Grossbritanie u Nordirland variiert, isch aber gmässigt. Es isch wägem Golfstrom erheblich wärmer als in Gebiet uf em glich Breitegrad (z. B. z Polen). Allgemein isch ds Klima im Süde wärmer und drochener als im Norde.

Dr Wind chunt houptsächlich vo Nordweschte, vom Atlantische Ozean her. Während me als dr Hälfti vom Jahr isch dr Himmel bewölkt. Ds Land isch relativ selte vo Naturkatastrophe betroffe, vor allem im Winter chöi allerdings starchi Sturmwind und Überschwemige uftrete.

D Rägemengi betreit im Norde durchschnittläch 1000 Millimeter im Jahr, im Süde 700 Millimeter. D Grafschaft Essex isch die trochenschti Gegend, au wenn s a über hundert Tääg im Jahr rägnet.

Dr Loub-und Mischwald, wo früeher wit verbreitet gsi isch, isch uf acht Prozänt zrugdrängt worde.

S Vereinigt Königriich isch 1801 gründet worde, wo sich s Königriich Grossbritannie (wo us Ängland, Schottland und Wales zämegsetzt gsi isch) mit em Königriich Irland (wo vorane mit Grossbritannie nu über d Chrone verbunde gsi isch) zu eim einzige Staat zämegeschlosse händ: em Königriich vo Grossbritannie und Irland. 1927 isch dänn de grösser Teil vo Irland sälbständig worde, und sit do gheisst das Land Vereinigts Königriich vo Grossbritannie und Nordirland.

S Vereinigt Königriich hett vor öppe 100 Johr s gröschte Wäutriich gha, wo s je ggää het. Es het öppe über e Viertu vor ganze Wäut gherscht, was uf das zruggzfüere isch, dass si sehr fortgschritte si gsi im Handu, ir Schifffahrt und ir Induschtri.

1973 isch s Vereinigt Königriich der Öiropäische Gmeinschaft, em Chärn vo dr hütige EU, byträtte. Noch ere Abstimmig ane 2016 isch es Ändi Jänner 2020 us de EU uusträtte.

Dr gröschti Teil vo England hat grossi Ebene. E Linie, wo me sech zwische de Flüss Tees und Exe cha vorstelle, teilt England in en arg flache und ine eher hügelige Teil. Di wichtigschte Gebirgskette von Nord nach Süd sind: d Cumbrian Mountains, d Pennines, dr Peak District, d Cotswolds und d Chilterns. Die wichtigschte Flüss sind: Themse, Severn, Trent, Great Ouse und Humber. Di gröschte Städt sind London, Birmingham, Manchester, Sheffield, Liverpool, Leeds, Bristol und Newcastle-upon-Tyne.

Wales isch abgseh vore Ebeni im Süde sehr hügelig. Dr höchschti Berg isch dr Snowdon, 1.085 Meter hoch. Nördlich vom Feschtland liegt d Insle Anglesey. Die gröscht Stadt isch Cardiff a dr Südküschte.

D Geographi vo Schottland isch ganz ungerschiedlich, mit de flache Lowlands im Süde und Oschte und de Teils gebirgige Highlands im Norde und Weschte. Dr Ben Nevis isch dr gröscht Berg im Vereinigte Königrich. Es git zahlrichi und längi Meeresärm, wo Firth und Loch heisse. An dr Nord und Weschtküschte gits e stattlechi Azahl vo Insle, drunter d Hebriden, d Orkney- und d Shetlandinseln. Die gröschte Stedt vo Schottland sind Edinburgh, Glasgow und Aberdeen.

Nordirland umfasst dr Nordöschtlich Teil vo dr Insel Irland. Ds Gländ isch hügelig. Zimlich exakt i dr Mitti ligt dr Lough Neagh, dr gröschti Binnesee vo de Britische Insle. Die wichtigschte Städt sind Belfast und Derry.

 Commons: Verainigts Königriich – Sammlig vo Multimediadateie