Jacques Chenevière

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Foto vu 1922, Unterschrift vu 1926

Dr Jacques-Louis-Edmond Chenevière[1] (* 17. April 1886 z Paris; † 22. April 1976 z Bellevue GE, haimetberäächtigt z Gämf; mer chännt en as Jacques Chenevière), isch e Schwyzer Diichter, Librettischt un Romancier us ere prominänte Gämfer Patrizierfamilie gsii. Är het derzue iiber sächzg Johr lang as humaniteere Spitzefunktioneer bim Internazionaale Komitee vum Roote Chryz (IKRK) gwiirkt, wu um des Zyt dreimool mit em Friidesnobelbryys uuszaichnet wooren isch – eso vylmool wie bis hite kai anderi Organisazioon.[2]

Dr Schriftsteller, wu scho frie Bryys kriegt het un wu dr Vater vun em, dr Adolphe Chenevière (1855–1917), au as Autoor Erfolf ghaa het, het uf Franzeesisch gschriibe. Mer chännt en vor allem fir syni psichologisierende Romään. Dr usser Handligsrame vun ene isch zmaischt z Paris, z Gämf oder in dr Provence aagsiidlet. Mit sym Wäärch vu zee Romään, zwee Gediichtbänd un au Essay, Liedtäxt un Novelle giltet er as ain vu dr wiichtigschte Verdrätter vu dr Weschtschwyzer Literatuur vum 20. Jorhundert.[3]

Scho chuurz noch em Aafang vum Eerschte Wältchrieg het dr Chenevière e Posizioon as Diräkter in dr Internazionaale Zäntraalstell fir Chriegsgfangeni aagnuu. Anne 1919 isch er Mitgliid vum IKRK un 1923 däm sy Generaaldiräkter woore. Im Zweete Wältchrieg het er as Laiter vu dr neie Zäntralstell fir Chriegsgfangeni wie au vu dr Länkigskummissioon vum IKRK Schlisselposizioone ghaa un isch 1945 zum eerschte Mool zum Viizebresidänt ufgstiige. In dr IKRK-Fierig het er dr räächtsdogmaatische Frakzioon aagheert, wu ne effetlige Protescht gege d Terrorheerschaft vu NS-Dytschland verhinderet het.[4] Hite sait s IKRK, ass s doomoolig Schwyyge zum nazionaalsozialistische Sischteem vu dr Kunzäntrazioons- un Verniichtigslaager as «s greescht Versaage» in syre Gschiicht gsii isch.[5]

Dr Chenevière isch e halb Jorhundert oordeli Mitgliid vum IKRK bliibe un isch doodermit s Mitgliid mit dr lengschte Amtsduur iberhaupt. No sym Rugdritt us Altersgrind anne 1969 isch er zum Eeremitgliid ernännt woore. Scho zee Joor voorhäär het er dr Titel vum Eere-Viizebresidänt iiberchuu, wu äxtra fir iin gschaffe wooren isch.[6] No sym Dood isch er fascht vergässe woore.

Lääbe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Familieere Hintergrund[ändere | Quälltäxt bearbeite]

dr Jean-Jacques-Caton Chenevière, ca. 1870, us dr Sammlige vum Centre d’iconographie de la Bibliothèque de Genève (BGE)

Em Chenevière syni Voorfaare vu dr Vatersyte häär sin vu L’Arbresle bi Lyon gstammt. Wel s in dr Familie dradizionäll vyyl broteschtantischi Bfaarer gee het, cha mer dervu uusgoo, ass si wie vyyl anderi Calvinischte wäg dr Hugenottechrieg uf Gämf gflichtet sin. Anne 1631 hän s Chenevières s deertig Buurgerräächt iiberchuu. Iri Noofaare zelle doodermit offiziäll zue dr zee eltschte Familie vu dr Stadt.[2] Em Jacques Chenevière sy Uurgrooßvater isch dr Bfaarerssuun Jean-Jacques-Caton Chenevière (1783–1871) gsii, wu Brofässer fir dogmaatischi Theology gsii isch un d Gänfer Gschiicht vum 19. Jh. «wesentlich» mitbreegt ghaa het.[7]


D Gämfer Grooßeltere Arthur un Susanne-Firmine, um 1864 bzw. 1880 (us dr BGE-Sammlige)

Em Jacques Chenevière sy Grooßvater Arthur Chenevière (1822–1908) het zeerscht bi dr Banque Bonna & Cie gschafft, wu mit dr hitige Privaatbank Lombard Odier & Co ain vu dr greeschte Akteer im Schwyzer Finanzsäkter drus fiirigangen isch. Anne 1868 het er si mit dr Banque Chenevière & Cie sälbschtändig gmacht, het drei Joor speeter bi dr Grindig vu dr Dytsche Verainsbank mitgmacht un isch derzue Verwaltigsroot bi dr BNP Paribas gsii. Glyychzytig het er as Aafierer vum Parti indépendant («Unabhängigi Bartei») e kuntreweersi Roll in dr Gämfer Bolitik gspiilt. Im Stryt um e Waalergeebnis isch s 1864 sogar zue re bluetige Schießerei zmitts im Stadtzäntrum zwische syne Aahänger un dääne vun eme Riwaal chuu. Vu 1864 bis 1871 isch er em Finanzdepartemänt vum Kanton Gämf fiirigstande, het nocherdani bis 1888 as Grooßroot un vu 1878 bis 1884 as Nazionaalroot amtiert.[8] Syter 1845 isch er mit dr Doochter vum yyflussryyche Theoloog David-François Munier ghyroote gsii.[9] E Strooß z Cologny, aire vu dr ryychschte Gmaine vu dr Schwyz am linke Staade vum Gämfesee, isch noch em Eebaar gnännt.[10] S Gländ vu dr friejere Villa Chenevière isch hite dr Hauptsitz vum Wältwiirtschaftsfoorum.[11]

Derwyylscht zwee Siin vum Eebaar au Bankier woore sin un d Doochter dr Grinder vu dr Union Bank (speeter UBS) ghyroote het,[12] isch dr Adolphe Chenevière nit nume Jurischt gsii, nai, au Romancier un Essayischt. Di vier Gschwischtrig zaige doodermit d Entwicklig vu dr Gämfer Patrizierklass, wu si zum Änd vum 19. Jorhundert em Bankewääse un dr Philanthropy zuegwändet het, wel si di absoluut Kuntroll iber di effetlige Ämter vu Stadt un Kantoon verloore ghaa hän.[13]

Dr Adolphe isch um 1880 uf Paris, wun er as Literatuurkritiker fir di prestigeryych Revue des Deux Mondes gschafft het, wu s hite no git un di eltscht Kultuurzytschrift vu Euroopa isch.[14] Em Jacques sy Mueter Blanche (1865–1911), e gebooreni Lugol, isch us dr Neechi vu Nîmes gstammt, wu ire Familie s Räbguet Campuget gheert het.[15] Dr jung Jacques het si vu dr Regioone vu dr Provence[16] un vum Languedoc, wun er e Grooßdail vu syne Feerine als gsii isch, fir sy speeter literaarisch Wäärch inschpiriere loo.[17] In dr Woort vu dr Publizischti Charlotte König-von Dach het d Mueter irem Suun

«den sprühenden Elan, den Glanz und die Bewegungsfreudigkeit der dichterischen Intuition als Gaben des Midi de la France zu dem schwereren, calvinistisch-protestantischen Genferblut».[18]

Dr Jacques isch faktisch e Einzelchind gsii, wel sy jingere Brueder André Alfred 1888 chuurz no dr Gebuurt gstoorben isch.[19]

Uusbildig un frieji Karriere[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Em Chenevière sy Vater Adolphe, ca. 1914 (us em Audiovisuälle Archiv um IKRK-Archiv)

Dr Chenevière isch in dr Zyt vum kulturälle Bluescht vu dr Belle Époque z Paris ufgwagse un het dur sy privilegiert Elterehuus scho fie Zuegang zue chinschlerische Dräffpinkt wie em beriemte Salon vu dr Mooleri Madeleine Lemaire (1845–1928) ghaa.[20] Scho as Juugedlige het er literaarischi Greeßene wie dr Marcel Proust (1871–1922), dr Kumpenischt Reynaldo Hahn (1874–1947) un d Schauspiileri Sarah Bernhardt (1844–1923) droffe.[21] Sy heecheri Schuelbildig het dr Chenevière an dr eliteere Lycées Carnot[22] un Condorcet iiberchuu.[23] An dr Sorbonne Université het er Gaischteswisseschafte studiert.[22]

Di eerschte Gediicht het dr Chenevière 1906 in dr Revue de Paris vereffetligt. Drei Joor speeter het er in eme Pariser Verlaag sy eerschte Gediichtband uusegee: Les beaux jours («Di scheene Dääg»). S Debüt het d Académie française mit em Prix Archon-Despérouses gchreent, eme Bryys fir jungi Diichter.[22] Chuurz druf het er fir dr franzeesisch Kumpenischt Louis Aubert (1877–1968) d Liedtäxt zue dr Opéra-comique La forêt bleue («Dr blau Wald») gschriibe, wu Ändi 1911 z Boston uurufgfiert wooren isch.[24]

Wu d Mueter vum Chenevière Ändi 1911 mit nume 46 Joor zmools an ere Emboly gstoorben isch,[25] het er si steerker uf Gämf uusgriichtet, wun er nume us dr Feerine gchännt ghaa het.[22] Deert het er e Fryndschaft zum Kumpenischt Émile Jaques-Dalcroze (1865–1950) aagfange,[26] wu di rhythmisch-musikalisch Erzieig grindet het. Dr Chenevière het d Choor-Väärs fir d Pantomime Eco e Narciso («Echo un Narziss») gschriibe, wu dr Jaques-Dalcroze 1912 in sym Feschtspiilhuus z Hellerau bi Dresden uurufgfiert het.[27]

Anne 1913 het dr Chenevière sy zwooti Gediichtsammlig uusebroocht: La chambre et le jardin («D Chammere un der Gaarte »). Vyyl vu dr Gediicht sin au in dr Revue de Paris, dr Revue des Deux Mondes, wu sy Vater derfiir gschafft het, un in Schwyzer Zytschrifte erschiine.[28]

Chuurz vor em Uuusbruch vum Eerschte Wältchrieg sin dr Chenevière[29] un sy Vater duurhaft vu Paris uf Gämf umzooge.[14]

Eerschte Wältchrieg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

dr Chenevière in dr Zäntraalstell (Bilder us em IKRK-Archiv)
Bi re Diräkzioonssitzig (räächts)
dr Chenevière (links) mit syre Co-Diräkteri Marguerite Cramer un em Archivaar Étienne Clouzot (1881–1944), fotografiert vum Gämfer Fotopionier Fred Boissonnas (1858–1946)
dr Chenevière (links) mit Cramer, Clouzot un IKRK-Generaalsekreteer Paul des Gouttes (räächts)

E baar Wuche noch em Uusbruch vum Eerschte Wältchrieg Ändi Juuli 1914 het s IKRK unter sym Bresidänt Gustave Ador (1845–1928) di Internazionaal Zäntraalstell fir Chriegsgfangeni grindet, go s Schicksaal vu Chriegsgfangen nooverfolge un dr Kontakt mit ire Familie widerhäärstelle. Dr Chenevière het si scho im Septämber spontaan as Freiwillige gmäldet.[30] Sy Vater het si au engaschiert.[31] Dr eschtryychisch Schriftsteller un Pazifischt Stefan Zweig (1881–1942) het vu dr Aafangszyt verzellt:

„Kaum daß die ersten Schlachten geschlagen sind, gellen schon die Schreie der Angst aus allen Ländern in die Schweiz hinüber. Die Tausende, denen Botschaft von ihren Gatten, Vätern und Söhnen auf den Schlachtfeldern fehlt, breiten verzweifelt die Arme ins Leere: Hunderte, Tausende, Zehntausende von Briefen und Telegrammen prasseln nieder in das kleine Haus des Roten Kreuzes in Genf, die einzige internationale Bindungsstätte der Nationen. Wie Sturmvögel kamen die ersten Anfragen nach Vermißten, dann wurde es selbst ein Sturm, ein Meer: in dicken Säcken schleppten die Boten die Tausende und Abertausende geschriebener Angstrufe herein. Und nichts war solchem Dammbruch des irdischen Elends bereitet: das Rote Kreuz hatte keine Räume, keine Organisation, kein System und vor allem keine Helfer.“[32]

Bi zum Änd vum Joor hän scho rund 1200 Freiwilligi in dr Ryym vum Chunschtmuseum Musée Rath gschafft, dodrunter dr franzeesisch Schriftsteller un Pazifischt Romain Rolland,[33] wu dr Jacques Chenevière yygstellt ghaa het.[21] Wu dr Rolland dr Nobelbryys fir Literatuur anne 1915 iiberchuu het, het er d Helfti vum Bryysgäld an d Zentraalstell gspändet.[33]

Di maischte vu dr Freiwillige sin wäg dr allgmaine Mobilmachig jungi Fraue gsii. E Dail vun ene – zem Byschpel d Musikpedagoogi Suzanne Ferrière, d Chunschthischtoorikeri Marguerite van Berchem wie au s Hischtoorikeri un Jurischti Marguerite Cramer – sin us Gämfer Patrizierfamilie gstammt un hän männligi Verwandti ghaa, wu hochi Posizioone im IKRK ghaa hän, wu bis deert uusschließli vu Manne gfiert wooren isch. Au s Chenevières sin zum IKRK dur Familientradizioon chuu: Em Adolphe sy jingere Brueder Edmond (1862–1932) isch mit ere Doochter vum Mailänder Bankier Charles Brot ghyroote gsii, wu bi dr Grindig vum IKRK mitgmacht ghaa het. Em Adolphe sy eltere Brueder Alfred-Maurice (1848–1926) isch dur sy Frau mit dr Familie vum IKRK-Mitgrinder Gustave Moynier (1826–1910) un däm sym Noofolger Ador verbunde gsii.[2]

Chinder in Les premiers souvenirs, eme Jaques-Dalcroze-Stuck mit Täxt vum Chenevière, fotografiert vum Boissonnas (BGE-Sammlige)

Vor däm Hintergrund het dr Jacques Chenevière bal as Co-Diräkter d Laitig vu dr Abdailig ibernuu, wu fir d Entente verantwoortli gsii isch.[34] No dr Idee vu syre Co-Diräkteri Cramer hän di baide ne Sischteem etabliert,[35] wu si d Fluet vu dr Aafrooge un Informazioone, wu yygange sin, dermit dur Karteichaarte un Kataloog hän verschaffe loo.[36]

Näbe däre Aarbet het si dr Chenevière au im Gänfer Kultuurlääbe etabliert. Är het si zem Byschpel mit em Entwickligspsicholoog Édouard Claparède (1873–1940) un däm sym Schwooger Auguste de Morsier (1864–1923) zämedue, eme Voorchämpfer fir s Frauestimmräächt, go d Gälder sammle, wu dr Jaques-Dalcroze Ändi 1915 im Gämfer Stadtdail Eaux-Vives sy aigeni Akademy dermit het chenne grinde. S Inschtitut git s hite no im doodmool gchaufte Gebei.[27] Dr Chenevière het au dr Jaques-Dalcroze-Schueler Georges Pitoëff bim Grinde vun ere Theatergruppe unterstitzt.[37]

Glychzytig het dr Chenevière sy literaarischi Karriere fiirschidriibe: 1917 isch sy Debüt-Romaan L’île déserte («Di ainsaam Insle») bi Éditions Bernard Grasset erschiine, aim vu dr wiichtigschte Literatuurverlaag vu Frankryych. S Buech iber e Mann un e Frau vu Paris, wu uf eme polyneesische Atoll strande un iri geegesytige Antipathie bflääge, isch fir grooßi Dail vum Establishment im calvinistisch-prüüde Gämf e skandalesee Affront gsii.[38] S giltet as Bypschel fir di e «beissende Satire auf die in ihrem moralistischen Korsett gefangene Genfer Gesellschaft».[39]

Ändi 1917, e baar Moonet noch em Dood vu s Chenevières Vater im Alter vu 63 Joor,[31] het s IKRK sy eerschte Friidesnobelbryys iiberchuu: Dr IKRK-Grinder Henry Dunant, wu wäg syre Privaatinsolwänz vum Mitgrinder Moynier an Rand druckt wooren isch, het die Uuszaichnig, wu zum eerschte Mool vergee wooren isch, anne 1901 perseenli kriegt. S isch dr ainzig Bryys, wu d Jury z Oslo im Chrieg vergee het. Dr Chenevière het as Co-Diräkter vu dr Entente-Abdailig au Aadail an dr Eerig ghaa.

Chuurz vor em Chriegsänd het dr Jaques-Dalcroze in no iim gnännte Inschtitut d Rhythmik-Show Les premiers souvenirs («Di eerschte Erinnerige») inszeniert, wu dr Chenevière d Täxt derfiir gschriibe ghaa het.[40]

Zwische dr Wältchrieg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

d Villa Hauterive, 1908 (BGE)

Im Novämber 1919 het d IKRK-Versammlig dr Chenevière zue irem Mitgliid gweelt.[41] Är het doodruf in verschiidene Kummissioone vu dr Organisazioon mitgschafft. Derzue het die gheert, wu iber d Uuslandsmissioone vu dr Delegierte entschiide het, un soonigi, wu Verhandlige mit dr nei grindete Liiga vu dr nazionaale Rootchryz- un Roothalbmoondgsellschafte gfiert hän.[2]

Uusschnitt us ere Filmufnaam vun ere IKRK-Mitgliiderversammlig Mitti 1923 – Dr Chenevière as Generaaldiräkter stoot in dr eerschte Sequänz uf dr räächte Syte (IKRK-AV-Archiv).

Im Augschte 1920 hän dr Chenevière un di dryzee Joor jinger Marguerite Oehl z Nöieburg ghyroote.[42] D Brut het ai Joor voorhäär am Institut Jaques-Dalcroze ire Diploom gmacht.[43] S Eebaar isch in di luxuriees Villa Hauterive («Hoochstaade») z Cologny zooge. S Aawääse het uurspringli dr prominänte Theolooge-Familie Turrettini gheert. Vor em Chenevière sin deert unter anderem dr eeschtryychisch-ungaarisch Kumpenischt Franz Liszt (1811–1886), dr Schwyzer Landschaftsmooler Barthélemy Menn (1815–1893) un dr franzeesisch Landschaftsmooler Jean-Baptiste Camille Corot (1796–1875) gwoont, un au dr franzeesisch Offizier Alfred Dreyfus (1859–1935) no sym Freispruch in dr Dreyfus-Affeere.[14]

S Chenevières hän rund zwelf Joor in dr Villa gläbt un hän si zue me Zäntrum vu dr Weschtschwyzer wie au franzeesische Hoochkultuur gmacht. Reegelmääßigi Gescht in irem Salon sin d Literaate Gonzague de Reynold (1880–1970), Robert de Traz (1884–1951), Edmond Jaloux (1878–1949), Valery Larbaud (1881–1957), François Mauriac (1885–1970), Guy de Pourtalès (1881–1941) un Paul Valéry (1871–1945) un au d Kumpenischte Igor Strawinsky (1882–1971) un Jaques-Dalcroze gsii.[14] Fir dr Rhythmik-Großmaischter het dr Jacques Chenevière 1922 wiider Liedtäxt gschriibe, desmool zue La fête de la jeunesse et de la joie («S Fescht vu dr Juuged un dr Fraid »).[44]

Anne 1923 het dr IKRK-Bresidänt Ador, wu dr diräkt Noochber vum Chenevière z Cologny gsii isch,[14] iin zum Generaaldiräkter gruefe.[2] Noch em Änd vum Griechisch-Diirkische Chrieg im Voorjoor het s aber bis zum Uusbruch vum Chacochrieg 1932 e verglyychswyys rueigi Zyt gee, wu em Chenevière greeßeri Freiryym fir syni chinschtlerische Aktiwideete gloo het.

1925 isch dr Chenevière Mitrusgeeber vu dr Bibliothèque universelle et Revue de Genève woore,[39] wu si fir Velkerverständigung un d Siicherig vum Friide yygsetzt het. Mit sym Chindhaitsfrynd de Traz,[22] wu au as Suun vun eme Schwyzer un ere Franzeesi z Paris uf d Wält chuu isch,[45] het er vor allem derfir gsoorgt, ass dr literaarisch Uusdusch zwische dr dytsch- un franzeesischsproochige Wälte wider ufgläbt isch. Si hän zem Byschpel d Wäärch vum Thomas Mann un vum Rainer Maria Rilke z Frankryych wider salonfähig gmacht. D Moonetszytschrift isch bis 1930 erschiine.[46]

Im Mai 1930 het d Schwyzerisch Schillerstiftig dr Chenevière fir sy Romaan Les messagers inutiles («Di unneetige Bot») uuszaichnet.[47] Um des Zyt het en dr Bundesroot as sy Verdrätter in Ufsichtsroot vu dr Stiftig delegiert,[48] wun er e Vierteljoorhundert derfir aktiiv bliiben isch.[49]

Anne 1935 het er sy Romaan Connais ton cœur («Chänn Dy Häärz») vereffetligt, wu si dr «dunkleren Seiten des Lebens» gwidmet het un wu «als eines seiner bedeutendsten Werke gilt».[50]

In dr Joor vor em Zweete Wältchrieg het si dr Chenevière wider steerker bim IKRK engaschiert. As Schwäärpunkt vun em het zum aine dr Spaanische Buurgerchrieg (1936–1939) gulte.[4] Zum anderen isch er Mitgliid vun ere Kumissioon zum Abessiniechrieg, wu s faschistisch Cheenigryych Itaalie vu 1935 bis 1937 mit eme velkerräächtswiidrige Aagriffs- un Erooberigschrieg geg s oschtafrikaanisch Chaiserryych Abessiinie gfiert het.[2] Wu s IKRK im Meerz 1936 Briicht vum Delegierte un Dokter Marcel Junod iber dr italieenisch Yysatz vu Giftgaas z Korem iiberchuu het, isch dr IKRK-Bresidänt Max Huber mit em Chenevière un em IKRK-Mitgliid Carl Jacob Burckhardt uf Room graist. Noch em Chenevière het dr Jurischt Huber in ere chuurze Audiänz bim Diktaatoor Benito Mussolini dr Yysatz vu Chemywaffe aagsproche. In dr intäärne Debatte, wu si no däre Rais gfiert hän, het si dr Chenevière geege d Idealischte um d Lucie Odier gstellt. An dr Syte vu dr formaaljurischtische Dogmaatiker um dr Huber het er argumäntiert, ass s IKRK kai Mandaat ghaa heeb, dr Yysatz vu Giftgaas effetli z veruurdaile. Im Ergeebnis het s IKRK nume ne zrugghaltende Brief an s Italieenisch Root Chryz gschickt.[51]

Zweete Wältchrieg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

dr Chenevière in dr hintere Zyylete (4. vu links), dr Huber in dr eerschte Zyylete (3. vu links) bi me Bsuech vu Represäntante vu dr nazionaale Rotchryzgsellschafte vu Länder, wu nit Chrieg gfiert hän, im April 1940, IKRK-Archiv

Graad am 1. Septämber 1939, em Daag vum dytsche Iiberfall uf Poole, isch in dr Revue de Paris e Täxt vum Chenevière zum 75-jeerige Jubileum vu dr eerschte Gämfer Kunwänzioon erschiine. Dodin het er betont, ass s IKRK un di ganz Rotchryzbeweegig bi däne ganze Konflikt, wu gschweelt hän, fir humaniteeri Intervänzioone berait stiende.[52] Zwoo Wuche speeter het s IKRK d Zäntraalstell fir Chriegsgfangeni ufgmacht. As Noofolgeri vu dr Zäntraalstell us em Eerschte Wältchkrieg het si uf dr Gämfer Kunwänzioon vu 1929 grindet. Zue irem Diräkter het d IKRK-Fierig dr Chenevière ernännt.

E Mitarbaiteri vu dr Zäntraalstell an ere Watson-Maschiin vu IBM
D Zäntraalstell im Gämfer Bâtiment électoral («Waalgebei»), wu voorhäär em Velkerbund as Sitzigsort dient ghaa het. Bilder us em Nationaal Archief vu dr Niiderlande

Wu NS-Dytschland am 10. Mai 1940 mit em Weschtfäldzuug dr Aagriff uf di neitraale Staate Niiderlande, Belgie un Luxemburg aagfange het, het dr Chenevière sofort mit eme Uusböu vu dr Zäntraalstell reagiert. Zum Zytpunkt vum dytsche Siig iber Frankryych Ändi Juuni het d Agäntuur scho fascht döusert Freiwilligi ghaa. Wie scho im Eerschte Wältchrieg sin di maischte vun ene Fraue gsii. Go d Fluet vu Informazioone verschaffe, wu s bi däre neie Dimänsioon vum humaniteere Eeländ gee het, het dr Chenevière e modäärni Daateverschaffig noch eme Hollerith-Lochchaarteverfaare yygfiert. Doderzue het di US-amerikaanisch Fiirma International Business Machines Corporation (IBM) ooni Cheschte segs sognännti Watson-Maschiine z Verfiegig gstellt, wu grooßi Mängene an Karteichaarte hän chenne waidli sortiere un katelogisiere. E bitteri Irony vu dr Gschiicht isch, ass s NS-Terrorregime sälber in grooßem Umfang IBM-Tächnology fir di sischtemaatisch Verfolgig vu Minderhaite bruucht het.[53]

Bsuech vun ere IKRK-Delegazioon unter Laitig vum Burckhardt im Chriegsgfangenelaager Stalag II B, Hammerstein (Pommern), im Augschte 1941 (us dr Sammlige vum dytsche Bundesarchiv)

Ändi Novämber 1941 isch dr Chenevière uf Vichy graist, wun er si mit em Marschall Philippe Pétain droffe het, go iiber d Situazioon vu dr franzeesische Chriegsgfangene im Dytsche Ryych schwätze.[54]

In dr nämlige Dääg het dr Chenevière di eerschte Briicht iber di sognännt Ändleesig, di generaalstaabsmääßig Vernichtig vu dr Juude dur Nazi-Dytschland z Oschteuropa iiberchuu. Dr Schwyzer Bootschafter z Bukarest, dr René de Weck (1887–1950), wu as Weschtschwyzer Diichter un Romancier mit em Chenevière Frynd gsii isch, het en Privaatbrief an en gschriibe, wu alarmiert het.[55] Dodin het er betoont:

„Seit dem Eintritt Rumäniens in den Krieg gegen die UdSSR hat gegen die Juden des Donau-Königreiches eine systematische Verfolgung eingesetzt, neben der die armenischen Massaker, die das europäische Gewissen zu Beginn unseres Jahrhunderts empörten, wie ein Kinderspiel erscheinen. […] Beraubungen aller Art, unmenschliche Gewalttätigkeiten, Deportationen, Exekutionen und Massenmorde.“[56]

Dr René de Weck het dooderzue au dr Voorschlaag gmacht, ass e IKRK-Delegierte im Rame vun ere andere Missioon zeerscht aigeni Informazioone chennt sammle. Di rumäänisch Regierig chennt si derno syne Empfäälige nit entzie mit Blick uf s Aasää vum «Gämfer Chryz»: «Tausende bedrohter Leben könnten so gerettet werden.» Dr Chenevière het eerscht iiber ai Mooent speeter Antwoort gee, ass äär un syni Kolleege «keine Möglichkeit sehen, den gegenwärtigen Stand der Dinge wirksam zu verbessern».[4]

Anne 1942 het d Uniwersideet Gämf em Chenevière dr Eeredoktertitel vu dr Gaischteswisseschafte verliie.[57] Im nämlige Joor het er fir guet ai Joorzeent d Laitig vu dr Literatursyte vum Journal de Genève ibernuu,[58] ere liberaale Daageszytig, wu emol mit dr Vereffentlichung vun eme Briicht vum Dunant iber d Schlacht vu Solferino zur Grindig vum IKRK byydrait ghaa het.[59]

Im Spootjoor 1942 het d IKRK-Fierig anderi Briicht iber dr Holocaust iiberchuu. In dr IKRK-Vollversammlig am 14. Oktoober het wäge däm e grooß Mee – aagfiert vu dr Marguerite Frick-Cramer, dr Suzanne Ferrière un dr Lucie Odier – fir en effetlige Protescht as ultimatiivi Intervänzioon gstimmt. D IKRK-Spitze um dr Gschiichtsprofässer Burckhardt, wu dr chrank Huber verdrätte het, un dr Bundespräsident Philipp Etter hän si aber däm Votum verwaigeret. Dr Chenevière het si uf d Syte vu sym Frynd Burckhardt gstellt,[4] wu mit ere Doochter vum Gonzague de Reynold ghyroote gsii isch, eme räächtskunservatiiv-autoritarischtische Frynd vum Chenevière [60] (Dr Etter het as Schueler vum Gonzague de Reynold gulte).[61] D Räächtsdogmaatiker hän argumäntiert, ass s Komitee mit eme lute Appäll nume syni tradizionäll Wiirke deet gfäärde, vor allem d Fiirsoorg um d Chriegsgfangene. Dr Chenevière het au bi andere Gläägehaite all Ritt di schtrikt Bschränkig uf s velkerräächtli Mandaat aagmaant.[4]

Anne 1943 het dr Chenevière sy Romaan Les captives («Di Gfangene») vereffetligt, wu as sy Maischterwäärch giltet.[62] Drotz ass s Wäärch uf e diräkte Aktualideetsbezuug verziichte duet[18], sään d Rezänsioone au Yyfliss vu dr Ussenandersetzige bim IKRK:

«Er hat als Gegenstand das unerforschliche Menschenherz, in Fesseln geschlagen durch Mißtrauen und Barrikaden der Abwehr. Aus diesen dunklen Kammern geht das Verhängnis eines ganzen Hauses hervor. In unentrinnbarer Folgerichtigkeit rollt ab, was die Menschen in der eigenen Brust in Bewegung setzen. Nichts löst sich zum Guten; nicht einmal die Möglichkeit eines Kompromisses erscheint irgendwo am Horizont dieser bedrängten Welt. Das Gesetz großer Tragik waltet hier; Verstrickung und Niederbruch eines Charakters in den eigenen unheilvollen Wesensbedingungen.»[63]

Ändi 1944 het s Nobelkomitee s IKRK mit sym zweete Friidesnobelbryys no 1917 geert. Wie im Eerschte Wältchrieg isch des dr ainzig Bryys gsii, wu s in dr Zyt vum Chrieg vergee het. D Jury z Oslo het doodermit «die grossartige Arbeit, die das IKRK während des Krieges für die Menschheit leistete»[64] gwiirdigt. Wie im Eerschte Wältchrieg het si dr Chenevière wäg sym Engaschmänt in dr Zäntraalöstell deerfe mitgeert fiele.

Ändi Februar 1945 het d Versammlig vum IKRK dr Chenevière un dr Albert Lombard, wu au us ere alte Gämfer Bankiersfamilie gstammt isch, zue Stellverdrätter vum neie Bresidänt Burckhardt gweelt.[65] D Amtszyt vu dr beede Viizebresidänte isch aber uf s Kaländerjoor yygränzt gsii.[66]

No 1945[ändere | Quälltäxt bearbeite]

E Pool, wu s Laager Hannover-Ahlem iberläbt het, eme Usselaager vum KZ Neuengamme, kriegt vun ere Aagheerige vum Dytsche Roote Chryz am 11. April 1945 Mediziin (Bild us dr Bständ vu dr US-Armee)

Im Juni 1946 het dr Chenevière e lange Artikel in dr Revue de Paris iber d Aktivideete vum IKRK in dr Zyt vum Zweete Wältchrieg vereffetligt.[67] Dodin isch er au uf s Schwyyge zum KZ-Sischteem yygange, het aber dr Voorschlaag vum de Weck vu 1941 ewäg gloo, wu s em IKRK meegli gmacht ghaa hätt, aigeni Informazioone zur Shoa z bschaffe:

„Man hat sich hier und da gewundert, daß das IKRK damals keinen öffentlichen Protest erhob. Etwa gegen seine eigene Ohnmacht? Alle Signaturmächte der Abkommen kannten den Grund und protestierten selbst nicht. Hätte man gegen die Mißhandlungen protestieren sollen, die angeblich gegen die Deportierten verübt wurden? Das Rote Kreuz hatte ja keine Möglichkeit, diese Angaben auch nur teilweise zu überprüfen. Im übrigen weiß das IKRK aus Erfahrung, daß alle seine öffentlichen Proteste, die sich nicht auf eigene Ermittlungen stützen, nutzlos, wenn nicht sogar schädlich sind. Mangels unbestreitbarer Grundlagen werden sie von dem beschuldigten Staat als Zeichen a priorischer Parteilichkeit ausgelegt und gefährden damit die anderen Aufgaben, die dem Roten Kreuz durch die Konventionen gestellt sind.

Der Protest kann das letzte Mittel der Schwachen sein. In anderen Fällen stellt er eine leichte Art dar, unser Gewissen durch die Illusion, etwas getan zu haben, zu entlasten. Allerdings darf man dann keine anderen Pflichten haben, zu denen erfolgversprechende Tätigkeiten gehören. ‹Man muß die öffentliche Meinung aufrütteln›, heißt es. Das Rote Kreuz aber darf niemals das Risiko eingehen, diese Flamme anzufachen, die so leicht zur Feuersbrunst wird. Darum wirkte das IKRK schweigend, obgleich unter Aufbietung aller Kräfte für die Deportierten.

Vorstehendes ist die Darlegung eines tragischen Problems, keine Rechtfertigung…“[4]

dr Chenevière (2. vu links) uf eme nit datierte Foto us dr spoote 1940er oder frieje 1950er Joor, mit em Édouard Chapuisat (links) un em Martin Bodmer (räächts), IKRK-Archiv

Im Mai 1947 hän dr Chenevière, sy alte Frynd Jaques-Dalcroze un dr Mooler Alexandre Blanchet im Stadttheater vum Gämf dr Bryys vu dr Stadt iiberchuu, wu zum eerschte Mool vergee wooren isch.[68] Die Eerig isch alli drei Joor an Chinschtler*ne vergee woore, wu si um s Aasää vu Gämf verdient gmacht hän.[69]

Anne 1949 isch em Chenevière sy Romaan Les captives vu 1943 in dytscher (un ungaarischer) Ibersetzig unter em Titel «Herbe Frucht» erschiine, wu iim dr Duurbruch bim dytschsproochige Publikum brocht het.[70]

Ändi 1949 het d IKRK-Versammlig em Chenevière zue sym dryssgjeerige Jubiläum as Mitgliid d Guldeni Medaille vu dr Organisazioon verliie.[6] Är isch doodermit noch em Huber eerscht di zwoot Persoon gsii, wu jee die Eer iiberchuu het.[71] Glyychzytig het dr Chenevière as Mitgliid vum Bresidäntschaftsroot, as Voorsitzer vu dr Kumissioon fir uuswäärtigi Aagläägehaite[72] un vu 1950 bis 1952 wider as Viizebresidänt als wyter bi daagesbolitische un strateegische Entschaidige zue humaniteere Kriise wie z Algeerie,[73] z Griecheland, z Indochiina, z Indoneesie, z Korea, z Paleschtiina / Israel, z Siirie un z Tuneesie mitgmacht.[74]

Internazionaale Daag vum Roote Chryz 1953 (IKRK-Archiiv)
am Hocke, 2. vu räächts
räächts

Aafangs 1955 het si dr Chenevière us em Ufsiichtsroot vu dr Schwyzerische Schillerstiftig zruggzooge,[49] wun er mit sym Ruef dur dr Bundesroot syter 1930 aagheert ghaa het.[48] Im Juuni vum nämlige Joor het er aber no d Loobreed zur Verleiig vum Grooße Bryys vu dr Stiftig im Zürcher Roothuus[75] an sy alte Frynd Gonzague de Reynold ghalte,[54] wu as Apologeet vu dr arischtokratische Vergangehait vu dr Schwyz un Simpatisant vu autoriteere Reschiim scho doodmool heftig umstritte gsii isch un des bis hiten isch.[76] Zwai Joor speeter het dr Chenevière sälber dr Bryys vu sällere Stiftig fir sy Gsamtwäärch iiberchuu.[77]

Ändi 1959 het d IKRK-Versammlig em Chenevière zum vierzigschte Jubiläum vu syre Mitgliidschaft dr Titel vun eme Eere-Viizebresidänt verliie, wu äxtra fir iin gschaffe wooren isch.[6] Vier Joor speeter het s Nobelkomitee em IKRK sy dritte Friidesnobelbryys no 1917 un 1944 zuegsproche. S isch dodermit bis hit di ainzig Organisazioon, wu die Eerig eso vyyl Mool kriegt het. Nume dr Chenevière un d Marguerite van Berchem isch bi allne drei Uuszaichnige aktiivi IKRK-Spitzefunktioneer gsii (D Frick-Cramer het vum letsche Bryys 1963 as Eeremitgliid e baar Dääg vor irem Dood erfaare).

1968, IKRK-Archiiv

Anne 1966 het dr Chenevière syni Memoiren unter em Titel Retours et images («Rugbsinnige un Bilder»), wun er si aber nit zrugbsunne het uf s Schwyyge zum Holocaust. Am Änd vum nämlige Joor het em di Cheenigli Akademy vu dr Wisseschafte un Scheene Chinscht vu Belgie dr Grooß Bryys fir franzeesischi Literatuur usserhalb vu Frankryych verliie.[78] 1968 het au d Académie française dr Chenevière nomol uuszaichnet, wu ne säächzg Joor voorhäär as ain vu dr beschte Jung-Diichter uuszaichnet ghaa het, un het em dr Prix du Rayonnement de la langue et de la littérature françaises zuegsproche.[79]

Im Novämber 1969 isch dr Chenevière noch eme halbe Joorhundert as IKRK-Mitgliid us Altersgrind zrugdrätte. In dr Gschiicht vu dr Organisazioon het nume dr Ador lenger wie äär amtiert. Glyychzytig het d IKRK-Versammlig ire Eere-Viizebresidänt au zum Eeremitgliid ernännt. Dr IKRK-Bresidänt Marcel Naville het in syre Wiirdigung em Chenevière sy konschtant Engaschmänt briise un au sy

«unvergleichliches Urteilsvermögen».[6]

Dr Jacques Chenevière isch am 22. April 1976, e baar Dääg no sym 90. Gebuurtsdaag, z Bellevue gstoorbe,[19] ere Gmai am räächte Staade vum Gämfersee in dr Neechi vum IKRK-Hauptsitz. Deert isch s Eebaar Chenevière in dr Joorzeent syt em Uuszuug us dr Villa Hauterive in eme Aawääse mitr Seeblick gwoont.[3] Dr Chenevière isch zwische syne Eltere un syre Schwiigermueter uf em Friidhooft vu Collonge-Bellerive vergraabe woore, ere Gmai am linke Seestaade, wun er e Zwootresidänz diräkt am See ghaa het. D Nooruef in dr Schwyzer Zytige hän vor allem sy literaarisch Vermächtnis bschriibe. Im Thuner Tagblatt het s zem Byschpel ghaiße:

„Zur Lebendigkeit seiner Menschendarstellung fügte sich die Subtilität seiner Sprachgestaltung, zum Wissen um das Schwere und das Fragwürdige des Daseins die auflockernde Heiterkeit. Er darf mit gutem Recht als einer der bedeutendsten Vertreter des welschschweizerischen, ja der protestantisch französischen Gegenwartsliteratur überhaupt gelten.“[80]

S IKRK het in dr Revue internationale de la Croix-Rouge e Eloog vereffetligt un doodin us dr Apology vum Chenevière vu 1946 zitiert, doderno heeb s IKRK im Zweete Wältchrieg nume diskreeti Iberzyygigsaarbet chenne laischte, go sy Funkzioon as neitraale Vermittler nit gfäärde.[81] Syt dr effetlige Entschuldigung dur dr Bresidänt Cornelio Sommaruga (* 1932) anne 1995 erchännt s IKRK s Schwyyge zum Holocaust aber as «das grösste Versagen» vy syre Gschiicht aa.[5] Zwai Joorzeent friejer het di doomoolig IKRK-Fierig di diplomaatisch Zrughaltig verdaidigt, wu dr Chenevière derfir mitverantwortli gsii isch, un het en as e Mann gwiirdigt

«der dem Roten Kreuz das Beste aus seiner Kraft, seiner Intelligenz und seinem Herzen gab».[81]

Em Chenevière sy Witfrau Marguerite isch anne 1991 im Alter vu 92 Joor gstoorbe.[82]

Noolääbe[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Em Chenevière sy Graab (Mitti), 2021

Zue sym hundertschte Gebuurtsdaag het d Bibliothèque publique et universitaire de Genève dr Chenevière 1987 noodreegli mit ere Uusstellig iber sy Wäärch un sy Lääbe geert.[83]

Anne 1992 isch s Chenevières Maischterwäärch Les captives as Neiuflaag erschiine.[39] Im nämlige Joor isch z Gämf d Fondation Jacques et Marguerite Chenevière grindet woore. Ire verchindetb Zyyl isch gsii, d Yyname us em Stiftigskapitaal ganz oder dailwyys an anerkännti Yyriichtige fir elteri Mänsche, bsundersch elteri Fraue, in Noot uuszgee.[84]

D Greeber vum Chenevière un syre Frau Marguerite, wu kai Chinder ghaa hän, vu s Marguerites Mueter Marie (1864–1957) un au vu syne Eltere Adolphe un Blanche uf em Friidhoof vu Collonge-Bellerive solle 2022 ufhoobe wääre.

Wäärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Titelblatt vu La fête de la jeunesse et de la joie, illuschtriert vum Édouard Elzingre (1880–1966)

Autobiografy[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Frontispiz vu L’île déserte, illuschtriert vum André Hofer (1890–1973)
  • Retours et images, Éditions Rencontre, Lausanne 1966

Biografie un Essay[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Im franzeesische Orginaal

  • Sophie de Ségur|La comtesse de Ségur, née Rostopchine, Gallimard, Paris 1933
  • Campagne Genevoise, Éditions du Griffon, Neuenburg 1950
  • Eloge de Gonzague de Reynold. Lauréat du grand prix de la Fondation Schiller suisse, Zürich 1955

Uf Dytsch

  • Laudatio für Gonzague de Reynold, gesprochen bei der Übergabe des grossen Preises der Schweizerischen Schillerstiftung im Rathaus Zürich am 5. VI. 1955, Zürich 1955
  • Genfer Landschaft, Éditions du Griffon, Neuenburg 1961

Uf Änglisch

  • Countryside Around Geneva, Éditions du Griffon, Neuenburg 1963

Gediichtbänd[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Les beaux jours, Éditions Alphonse Lemerre, Paris 1909
  • La chambre et le jardin, Éditions Alphonse Lemerre, Paris 1913

Libretti[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • La forêt bleue, A. Durand, Paris 1911
  • Les premiers souvenirs, Imprimerie de la Tribune de Genève, Genf 1918
  • La fête de la jeunesse et de la joie, Foetisch Frères, Lausanne 1922
Illuschtrazioon vum Maximilien Vox (1894-1974)

Romään un Novälle[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Im franzeesische Orginaal

  • L’île déserte, Éditions Larousse, Paris 1917
  • Jouvence; ou, La chimère, Éditions Grasset, Paris 1922
  • Innocences, Éditions Grasset, Paris 1924
  • Les messagers inutiles, Éditions Grasset, Paris 1926
  • Daphné, Éditions du Sagittaire, Paris 1927
  • La jeune fille de neige, Calmann-Lévy, Paris 1929
  • Les aveux complets, Calmann-Lévy, Paris 1931
  • Connais ton cœur, Calmann-Lévy, Paris 1935
  • Valet, dames, roi, Calmann-Lévy, Paris 1938
  • Les captives, Éditions du Milieu du Monde et la Guilde du Livre, Genf 1943
  • Le bouquet de la mariée, R. Julliard, Paris 1955
  • Daphné; ou, L’école des sentiments, Éditions Rencontre, Lausanne 1969

Uf Dytsch

  • Die einsame Insel, Verlag Theodor Knaur, Berlin 1927
  • Bube, Damen, König: Lehrjahre der Liebe, Fretz & Wasmuth, Zürich 1939
  • Erkenne Dein Herz, Christian Wegner Verlag, Hamburg 1939 und 1948
  • Herbe Frucht, Christian Wegner Verlag, Hamburg 1949

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Wikisource Jacques Chenevière im dütschsprochige Wikisource

 Commons: Jacques Chenevière – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. ↑ État-civil de Neuchâtel. In: La Suisse Libérale. Band 56, Nr. 177, 30. Juni 1920, S. 3 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 9. September 2021]).
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Diego Fiscalini: Des élites au service d’une cause humanitaire: le Comité International de la Croix-Rouge. Université de Genève, faculté des lettres, département d’histoire, Genf 1985, S. 18, 20, 137–138 (französisch).
  3. ↑ 3,0 3,1 M. Jacques Chenevière a 80 ans. In: Journal et feuille d’avis du Valais. Band 64, Nr. 88, 18. April 1966, S. 1 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Jean-Claude Favez: Das Internationale Rote Kreuz und das Dritte Reich. War der Holocaust aufzuhalten? Verlag Neue Zürcher Zeitung, Zürich 1989, ISBN 3-85823-196-7, S. 30–31, 53, 91, 183, 222–227, 232, 255, 324, 328, 357, 390–392, 463–464.
  5. ↑ 5,0 5,1 Die Geschichte des IKRK. In: Internationales Komitee vom Roten Kreuz. 11. Mai 2017, abgruefen am 14. September 2021.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Hommage à M. Jacques Chenevière. In: Revue internationale de la Croix-Rouge. Nr. 612, Oktober 1969, S. 768–770 (französisch, icrc.org [PDF; 140 kB; abgerufen am 14. September 2021]).
  7. ↑ Olivier Fatio (Ibersetzig us em Franzeesische: Markus Fischer): Jean-Jacques-Caton Chenevière. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 14. Juli 2005, abgruefen am 26. September 2021.
  8. ↑ Etienne Burgy (Übersetzung aus dem Französischen von Ekkehard Wolfgang Bornträger): Arthur Chenevière. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 14. Juli 2005, abgruefen am 19. September 2021.
  9. ↑ Olivier Fatio (Übersetzung aus dem Französischen: Pia Todorovic Redaelli): David-François Munier. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 13. Februar 2009, abgruefen am 10. September 2021.
  10. ↑ Noms géographiques du canton de Genève. Chemin Chenevière-Munier. In: République et Canton de Genève. Abgruefen am 10. September 2021 (französisch).
  11. ↑ Cologny, Haut-Ruth: villa Chenevière. In: Iconographie. Bibliothèque de Genève, abgruefen am 10. September 2021 (französisch).
  12. ↑ Lionel Rosselat: Généalogie de Arthur Chenevière. In: Geneanet. Abgruefen am 10. September 2021 (französisch).
  13. ↑ Camille Meyre: Renée-Marguerite Frick-Cramer. In: Cross-Files. ICRC Archives, audiovisual and library, 12. März 2020, abgruefen am 10. September 2021 (änglisch).
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Jean-Claude Mayor: Chemins et visages de Cologny. Commune de Cologny, Cologny 1991, S. 173–178, 268–269 (französisch).
  15. ↑ Photocopies de documents concernant la famille de Mme Adolphe Chenevière, née Blanche Lugol, [mère de Jacques Chenevière]. In: Bibliothèque de Genève – manuscrits et archives privées. Abgruefen am 14. September 2021 (französisch).
  16. ↑ Poetisches Panorama der Provence. In: Die Tat. Band 16, Nr. 27, 29. Januar 1951, S. 8 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  17. ↑ Jakob Bachmann: Jacques Chenevière. In: Die Tat. Band 35, Nr. 78, 4. April 1970, S. 34 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 18. September 2021]).
  18. ↑ 18,0 18,1 Charlotte von Dach: Jacques Chenevière. In: Der Kleine Bund – Literarische Beilage des Bunds. Band 94, Nr. 569, 5. Dezember 1943, S. 386–387 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  19. ↑ 19,0 19,1 Lionel Rossellat: Généalogie de Jacques Chenevière. In: Geneanet. Abgruefen am 13. September 2021 (französisch).
  20. ↑ Ernest Dutoit: Quand Jacques Chenevière regarde par-dessus son épaule. In: Journal de Genève. 1. Oktober 1966 (französisch).
  21. ↑ 21,0 21,1 Denis de Rougemont: Jacques Chenevière ou la précision des sentiments. In: Gazette de Lausanne (supplément littéraire). 22. Oktober 1966, S. 27, 30, abgruefen am 18. September 2021 (französisch).
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 22,4 Jean-Pierre Meylan: La Revue de Genève, miroir des lettres europeénnes, 1920–1930. Librairie Droz, Genf 1969, ISBN 978-2-600-03493-7, S. 23, 33–42 (französisch).
  23. ↑ M.B.: Ceux qui s’en vont: Hommage à Jacques Chenevière. In: Le Courrier.
  24. ↑ La forêt bleue (Aubert, Louis). In: International Music Score Library Project (IMSLP) / Petrucci Music Library. Abgruefen am 28. September 2021.
  25. ↑ Deuil. In: Figaro. 6. November 1911 (französisch, bnf.fr [abgerufen am 15. September 2021]).
  26. ↑ Frank Martin et al.: Emile Jaques-Dalcroze. L’homme, le compositeur, le créateur de la rythmique. La Baconnière, Neuenburg 1965, S. 573–580.
  27. ↑ 27,0 27,1 José Rafael Madureira: Émile Jaques-Dalcroze. Sobre a experiência poética da rítmica – uma exposição em 9 quadros inacabados. Universidade estadual de Campinas, faculdade de educação, Campinas 2008, S. 58, 183 (portugiesisch, academia.edu [abgerufen am 14. September 2021]).
  28. ↑ Conférence Jacques Chenevière. In: Oberländer Tagblatt. Band 67, Nr. 31, 6. Februar 1943, S. 4 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 11. September 2021]).
  29. ↑ Genève: mort d’un homme de lettres, ancien membre du CICR. In: La Liberté. Band 105, Nr. 169, 23. April 1976, S. 3 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 10. September 2021]).
  30. ↑ Les 30 ans d’activité de M. Chenevière. In: Le Nouvelliste. Band 41, Nr. 209, 7. September 1944, S. 2 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 10. September 2021]).
  31. ↑ 31,0 31,1 Adolphe Chenevière. In: Journal de Genève. Band 88, Nr. 187, 9. Juli 1917, S. 2 (französisch, letempsarchives.ch [abgerufen am 23. September 2021]).
  32. ↑ Stefan Zweig: Romain Rolland. Der Mann und das Werk. Rütten & Loening Verlag, Frankfurt am Main 1929, S. 64 (projekt-gutenberg.org [abgerufen am 10. September 2021]).
  33. ↑ 33,0 33,1 Paul-Emile Schazmann: Romain Rolland et la Croix-Rouge: Romain Rolland, Collaborateur de l’Agence internationale des prisonniers de guerre. In: International Review of the Red Cross. Band 37, Nr. 434, Februar 1955, S. 140–143, doi:10.1017/S1026881200125735 (französisch, icrc.org [PDF; 1,1 MB; abgerufen am 10. September 2021]).
  34. ↑ Jacques Chenevière: Some Reminiscences – The First «Prisoners of War Agency» Geneva 1914–1918. In: International Review of the Red Cross. Band 75, Nr. 294, 1967, S. 291–299 (englisch, loc.gov [PDF; 2,6 MB; abgerufen am 10. September 2021]).
  35. ↑ Nicolas Pache: Bern/Genf: Das IKRK erlebt seine Feuertaufe. Tag für Tag bis zu 30 000 Briefe und Pakete. In: Walliser Bote. Band 174, Nr. 162, 16. Juli 2014, S. 15 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 5. September 2021]).
  36. ↑ Daniel Palmieri: Les procès-verbaux de l’Agence internationale des prisonniers de guerre (AIPG). Internationales Komitee vom Roten Kreuz, Genf 2014, S. 22 (französisch, icrc.org [PDF; 2,0 MB; abgerufen am 23. April 2021]).
  37. ↑ Edmund Stadler: Georges Pitoëff und die Schweiz. In: Nachrichten der Vereinigung schweizerischer Bibliothekare und der Schweizerischen Vereinigung für Dokumentation. Band 26, Nr. 1, 1950, S. 45 (e-periodica.ch [abgerufen am 22. September 2021]).
  38. ↑ Jean Marteau: La Croix-Rouge et les lettres. Jacques Chenevière. In: La Croix-Rouge suisse. Band 59, Nr. 5, 1950, S. 23–24, doi:10.5169/seals-558546 (französisch, e-periodica.ch [PDF; 2,0 MB; abgerufen am 21. September 2021]).
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 Roger Francillon (Ibersetzig us em Franzeesische vum Ekkehard Wolfgang Bornträger): Jacques Chenevière. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 14. Juli 2005, abgruefen am 15. September 2021.
  40. ↑ Les «Premiers souvenirs» à l’Institut Jaques-Dalcroze. In: La Tribune de Genève. Band 40, Nr. 141, 14. Juni 1918, S. 4 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  41. ↑ Au Comité international de la Croix-Rouge. In: La Tribune de Genève. Band 41, Nr. 275, 25. November 1919, S. 4 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  42. ↑ État-civil de Neuchâtel. In: La Suisse Libérale. Band 56, Nr. 189, 13. August 1920, S. 3 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  43. ↑ Institut Jaques-Dalcroze. In: La Tribune de Genève. Band 41, Nr. 155, 3. Juli 1919, S. 4 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  44. ↑ Edmund Stadler: Emile Jaques-Dalcroze. Zum 100. Geburtstag des Komponisten und Musikpädagogen. In: Der Bund. Band 116, Nr. 276, 2. Juli 1965, S. 6 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  45. ↑ Doris Jakubec (Übersetzung aus dem Französischen von Christoph Neuenschwander): Revue de Genève. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 11. Mai 2012, abgruefen am 15. September 2021.
  46. ↑ Landry Charrier: La Revue de Genève (1920–1925), les relations franco-allemandes et l’idée d’Europe unie. Éditions Slatkine, Genf 2009, ISBN 978-2-05-102100-5, S. 311 (französisch, academia.edu [abgerufen am 16. September 2021]).
  47. ↑ Fondation Schiller suisse. In: Le Confédéré. Nr. 63, 30. Mai 1930, S. 5 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  48. ↑ 48,0 48,1 Schweizerischer Schriftstellerverein. In: Freiburger Nachrichten. Band 76, Nr. 122, 27. Mai 1930, S. 2 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  49. ↑ 49,0 49,1 Carnet des lettres et des arts. M. Jacques Chenevière quitte la fondation Schiller. In: La Liberté. Band 87, Nr. 43, 20. Februar 1957, S. 4 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  50. ↑ Jacques Chenevière 70 jährig. In: Oberländer Tagblatt. Band 80, Nr. 89, 17. April 1956, S. 2 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 16. September 2021]).
  51. ↑ Rainer Baudendistel: Force versus law: The International Committee of the Red Cross and chemical warfare in the Italo-Ethiopian war 1935–1936. In: International Review of the Red Cross. Band 322, März 1998, S. 94–97 (englisch, icrc.org [PDF; 1,3 MB; abgerufen am 10. September 2021]).
  52. ↑ Jacques Chenevière: Genève et la Croix-Rouge – Un anniversaire 1864–1939. In: Revue de Paris. 1. September 1939 (französisch).
  53. ↑ James Crossland: Britain and the International Committee of the Red Cross, 1939–1945. Palgrave Macmillan, 2014, ISBN 978-1-137-39955-7.
  54. ↑ 54,0 54,1 Jacques Chenevière: Retours et images. Éditions Rencontre, Lausanne 1966, S. 185, 278.
  55. ↑ Antoine Fleury et al. (Hrsg.): Diplomatic Documents of Switzerland. Band 13. Bern 1997, S. 388–390 (dodis.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  56. ↑ Jonathan Steinberg: Die Deutsche Bank und ihre Goldtransaktionen während des Zweiten Weltkrieges. C. H. Beck, München 1999, ISBN 978-3-406-44551-4, S. 80.
  57. ↑ Listes des docteurs honoris causa. In: Archives – UNIGE. Université de Genève, 28. August 2013, abgruefen am 18. September 2021 (französisch).
  58. ↑ Stéphanie Roulin: Gonzague de Reynold. Un intellectuel catholique et ses correspondants en quête d’une chrétienté idéale (1938–1945). Fribourg 2002, S. 186 (französisch, academia.edu [PDF; 3,9 MB; abgerufen am 21. September 2021]).
  59. ↑ Henry Dunant: Faits divers. In: Journal de Genève. 9. Juli 1859, abgruefen am 21. September 2021 (französisch).
  60. ↑ Roland Ruffieux (ibersetzt us em Franzeesische vu dr Gertraud Gamper): Carl Jacob Burckhardt. In: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 24. Oktober 2019, abgruefen am 23. September 2021.
  61. ↑ 1948. Gonzague de Reynold: Die metaphysische Überhöhung. Schweizerische Nationalbibliothek NB, abgruefen am 23. September 2021.
  62. ↑ Jacques Chenevière: Les captives. Librairie Mollat Bordeaux (mollat.com [abgerufen am 16. September 2021]).
  63. ↑ Unser neuer Roman. In: Der Bund. Band 107, Nr. 440, 20. September 1956, S. 4 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 18. September 2021]).
  64. ↑ The Nobel Peace Prize 1944. In: NobelPrize.org. Abgruefen am 23. September 2021 (änglisch).
  65. ↑ Nouvelles suisses. Au comité de la Croix-Rouge. In: Le Confédéré. Band 85, Nr. 25, 28. Februar 1945, S. 2 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 10. September 2021]).
  66. ↑ H.V.: Jacques Chenevière. In: Journal de Genève. 23. April 1976.
  67. ↑ Jacques Chenevière: L’action de la Croix-Rouge pendant la guerre. In: Revue de Paris. Band 53, Nr. 6. Paris Juni 1946, S. 38–54.
  68. ↑ Le bel anniversaire de Jacques Chenevière. In: Journal de Genève. 17. April 1956.
  69. ↑ Die Preise der Stadt Genf. In: Neue Zürcher Nachrichten. Nr. 105, 6. Mai 1947, S. 4 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  70. ↑ Jacques Chenevière liest vor. In: Neue Zürcher Nachrichten. Nr. 27, 1. Februar 1951, S. 2 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  71. ↑ Mr. Carl J. Burckhardt receives the Gold Medal of the ICRC. In: International Review of the Red Cross. Band 1, Nr. 8, November 1961, ISSN 0020-8604, S. 444–447, doi:10.1017/S0020860400013358 (englisch, icrc.org [PDF; 1,8 MB; abgerufen am 18. September 2021]).
  72. ↑ Bericht über die Tätigkeit des Internationalen Komitees vom Roten Kreuz (1. Januar – 31. Dezember 1953). Genf 1954, S. 3 (e-periodica.ch [abgerufen am 22. September 2021]).
  73. ↑ Françoise Perret, François Bugnion: From Budapest to Saigon. History of the International Committee of the Red Cross 1956–1965. International Committee of the Red Cross, Genf 2009, ISBN 978-2-940396-70-2, S. 150 (englisch, icrc.org [PDF; 13,0 MB]).
  74. ↑ Catherine Rey-Schyrr: From Yalta to Dien Bien Phu. History of the International Committee of the Red Cross 1945 to 1955. International Committee of the Red Cross, Genf 2017, ISBN 978-2-940396-49-8, S. 30, 34, 323, 353, 471, 527, 532, 566, 639, 641, 657 (englisch, icrc.org [PDF; 12,8 MB; abgerufen am 18. September 2021]).
  75. ↑ Aus der Laudatio für Gonzague de Reynold. In: Freiburger Nachrichten. Band 92, Nr. 129, 7. Juni 1955, S. 3 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  76. ↑ Sascha Buchbinder: Der nachhaltige Einfluss des Frédéric Gonzague de Reynold. In: Echo der Zeit. SRF, 12. September 2014, abgruefen am 23. September 2021.
  77. ↑ Die Preise der Schweizerischen Schillerstiftung. In: Der Bund. Band 110, Nr. 215, 25. Mai 1959, S. 4 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  78. ↑ Belgischer Literaturpreis für einen Schweizer. In: Thuner Tagblatt. Band 90, Nr. 276, 24. November 1966, S. 9 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 14. September 2021]).
  79. ↑ Prix du Rayonnement de la langue et de la littérature françaises. In: Académie française. Abgruefen am 21. September 2021 (französisch).
  80. ↑ M.P.: Der Romancier Jacques Chenevière gestorben. In: Thuner Tagblatt. Band 100, Nr. 99, 29. April 1976, S. 2 (e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 13. September 2021]).
  81. ↑ 81,0 81,1 Décès de M. Jacques Chenevière, vice-président d’honneur du CICR. In: Revue internationale de la Croix-Rouge. Mai 1976, S. 286–287 (französisch, icrc.org [PDF; 104 kB; abgerufen am 14. September 2021]).
  82. ↑ Lionel Rossellat: Généalogie de Marguerite Oehl. In: Geneanet. Abgruefen am 13. September 2021 (französisch).
  83. ↑ J.-F.D.: Jacques Chenevière. In: Construire. Nr. 7, 11. Februar 1987, S. 28 (französisch, e-newspaperarchives.ch [abgerufen am 13. September 2021]).
  84. ↑ Fondation Jacques et Marguerite Chenevière. In: Registre du Commerce du Canton de Genève. République et Canton de Genève, 10. September 2021, abgruefen am 13. September 2021 (französisch).
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Jacques_Chenevière“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Jacques_Chenevière&oldid=1042435"