Wikipedia:Houptsyte/38

Griaß Godd älle midanand ond härzlich willkomma uf dr alemannischa Wikipedia! D freia Enzyklopedi, wo älle midmacha kenned.

Artikel fenda

Artikel no Kategorie:
Alle Kategorie • Brauchtum • Essa ond Trinka • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik• Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Freiburg Liachtastoi Schweiz Schwoba
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Technik Wisseschaft

Sonschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsonders guade Artikel • Läsige Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vo Artikel • Ufnahme vo Dialektwerter • A Fabel en verschidne Dialekt ibersetza • Alemannischi Ortsnama • Alemannischi Diernama • Alemannischi Pflanzanama

D Alemannischa Wikipedia

D alemannischa Wikipedia isch a Enzyklopedi en de Dialäkt vom alemannischa Sprochraum, also vo dr Deitscha Schweiz, vom Elsaß, vo Liechtaschtoi, vo Oberbade, vom Schwobaland ond aus Vorarlberg ond Weschttirol.

D Enzyklopedi wächst durch d freiwillig Hilf vo älle, wo ebbes en erm Dialäkt beitrage welled. Älle Eiträg kenned von älle Leid gschriiba ond gändret werre. Älle send härzlich eiglade mitzmache. Brenged Eier Wisse ei, ond hälfed so mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte ond z erhalte. D erschte Schritt send ganz oifach!

Wer mir vu dr Alemannischa Wikipedia send ond was mer welled, fendeschd in onserem Brofil.

D Inhalt vo dr Wikipedia derf frei kopiert ond verbroidet werra.

Bis heid sends bei dr alemannischa Wikipedia 27.678 Artikel.

Artikel vo dr Woch: La Chaux-de-Fonds

La Chaux-de-Fonds (frankoprovenzalisch [la tʃo]) isch e Stadt und e Gmai vom Kanton Nöieburg. Es isch die gröschti Stadt vom Kanton.

Wägem psundere Stadtbild stoot La Chaux-de-Fonds im Verzeichnis vom Wältkulturerb vo der UNESCO.

D Sproochwüsseschaftler sind sech nid ganz einig was d Wörter im Ortsname La Chaux-de-Fonds gnau bedüüte. Der erscht Teil “chaux” erkläre teil us der vorindoöiropäische Wurzle calmis, wo öppe «trochni Hochebeni» oder «mageri Matte» dörft bedüüte, und anderi leite s vom latynische calce häär, und fonds chönt vom latynische Wort fons cho; das heisst uf Düütsch «Kwelle». Das würd dänn heisse, es wär dört uf em Bärg e Summerweid für d Lüüt vo der Ortschaft Fontaines gsi. chaux oder chaz isch i der Nordweschtschwiizer Mundart, em frankoprovenzalische Waadtländer und Nöieburger Patois, es algemein verbreitets Wort für «Bärgweid» und au für Chalch und es het no wyteri Bedütige, wie me bim Wälschschwiizer Mundartwörterbuech, em GPSR, vo der Uni Nöieburg cha nochelääse. (…dr ganz Artikel lesa)

Friäre Artikel vu dr Woch:

Hosch gwisst ...

s Titelblatt vom Stalder sym «Idiotikon» vo 1806/1812

... dass de Franz Joseph Stalder mit sim Wöörterbuech hät wele naawyse, das s Schwyzertüütsch e würdigi Spraach isch, wo s Rächt hät, näbet em Hoochtüütsch tèrffe z staa?
... dass d Friedel Bohny-Reiter vyl Internierti us em Camp de Rivesaltes vor dr Deportation in s KZ Auschwitz het chenne rette?
... dàss mìt dr Europäischa Gebiatskärwerschàft Elsàss a Nohfolger vu dr ehmàliga Région Alsace entstànda ìsch?
... dass i de Allianz Arena alli Plätz überdacht sy, dass es wäge em Windsog aber cha passiere, das es uf Teile vo de Räng rägnet?
... dass d Adele 2011 mit ire beide Singles Someone Like You und Rolling in the Deep glychzytig ganz vore i de britische Charts gsi isch, was syt de Beatles niemerem meh glungen isch?
... dàss dr Samuel B. Cooper a Gsätz gschrìewa hàt, fìr jedem konféderiarta Kriagsveteràn 1.280 Acres Lànd z' gaa?

Alemannischa Nochrichte:

23. Februar 2021:
Wichtiger Autor des Schwarzwalds (Die Oberbadische)
Wie Schwartenmagen (Badische Zeitung)
22. Februar 2021:
Pandemie setzt der Förderung der alemannischen Sprache Schranken (Südkurier)
21. Februar 2021:
Wie die französische Sprache den Dialekt in der Region beeinflusst hat (Badische Zeitung)
Besondere Mundart im „Land im Gebirg‘“ (Kronen-Zeitung)
KI soll Sprachensterben in Afrika verhindern (ZDF)

Mea Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

24. Februar

1169: D Bertha vu Dibenge, Frau vum Markgrof Herman IV. vu Bade, stirbt.
1530: Mit dr Chrenig vum Karl V. dur dr Papscht Clemens VII. wird zum letschte Mol e Chaiser vum Hailige Remische Rych vu dr Dytsche Nation z Italie gchrent.
1871: Dr Charles Darwin publiziert syy zweebändig Wärch The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex (dt. Die Abstammung des Menschen und die geschlechtliche Zuchtwahl).
1920: Us dr Deutsche Arbeiterpartei goht di Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) fiiri. Am nämlige Dag verchindet dr Adolf Hitler im Minchner Hofbräuhaus s 25-Punkte-Programm, wu unter anderem dr Ufböu vun eme totalitäre Staat din gforderet wird.
1955: Dr US-amerikanisch Unternämmer, Computerpionier un Mitgrinder vu Apple Inc. un Pixar Inc. Steve Jobs (Bild) chunnt uf d Wält.