Wikipedia:Houptsyte (Badisch)

Guete Dag un willkumme uf dr alemannische Wikipedia! Di frej Enzyklopedi, wu alli kenne mitschaffe.

Artikel finde

Artikel no Kategorie:
Alli Kategorie • Brüüchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatür • Müsik • Natür • Person • Bolitik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Schwiiz Schwoba
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Wisseschaft

Sunschtigs: Artikelindex vu A bis Z • Bsundersch glungeni Artikel • Läsigi Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vu Artikel • Ufnahme vu Dialäktwerter • E Fabel in verschideni Dialäkt ibersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Diernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannisch Wikipedia

Di alemannisch Wikipedia isch e Enzyklopedi in dr Dialäkt vum alemannische Sprochrüüm, also vu dr Ditschschwiz, vum Elsiss, vu Liechtestei, vu Oberbade, vum Schwobeland un vu Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dur di frejwillig Hilf vu allne, wu eppis in ihrem Dialäkt wän bitrage. Alli Iiträg kenne vu allne Bsuecher gschribe un gänderet wäre. Alli sin härzlig iiglade mitzmache. Bringe Ejer Wisse ii un hälfe eso mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte un z erhalte. Di erschte Schritt sin ganz eifach!

Wär mir vu dr Alemannische Wikipedia sin un was mer wänn, findsch in unserem Brofil.

D Inhalt vu dr Wikipedia derfe frej kopiert un verbreitet wäre.

Bis jetz het s bi dr alemannische Wikipedia 26.091 Artikel.

Artikel vu dr Wuche: Schtetl

Under Schtetl, au Stetl, (jiddisch ‏שטעטל‎, schtetl, Blural ‏שטעטלעך‎, schtetlech; dütsch „Stedtli“) verstoot mä Siidlige in Ostöiropa vor em Zwäite Wältchrieg, won e groosse Däil vo d Iiwooner Juude gsi si.

Mäistens het es sich um Dörfer oder Chliistedt ghandlet, mänggisch au um Stadtdäil, wo öbbe zwüsche 1'000 und 20'000 Juuden gläbt häi. Gröössere Stedt, wo jüüdisch brägt gsi si wie Lemberg oder Czernowitz, het me schtot (‏שטאָט‎) (vgl. dt. Stadt) gsäit. D Schtetl si vor allem z Ostpoole, z Gallizie, in dr Ukraine, z Wissrussland und z Litaue verbräitet gsi.

Im Underschiid zu de Groossstedt si d Juude in de Schtetl nit nume duldet gsi, sondern zum e groosse Däil au akzeptiert, au wenn s mänggisch Pogrom gege sä gee het. Si häi sich dört „wie in dr häilige Stadt Jerusalem“ chönne füüle, und die Stedtli si käni Ghetto gsi.

Die aschkenasische Juude vo de Schtetlech häi mäistens Jiddisch gschwätzt. Si häi au mee an iire religiööse Dradizioone festghebt as d Juude in Middel- oder Westöiropa. An de Wäärtig häi d Chinder im Cheder gleert, am Sabbat und de jüdische Festdääg si die mäiste Juude in d Synagoge gange, wo uf Jiddisch „Schul“ ghäisse het, und au für d Chläider und d Frisuure het s e hufe Vorschrifte gee. (…dr ganz Artikel läse)

Friäjeri Artikel vu dr Wuche:

Hesch gwisst ...

Margarethe Stockhausen

... dàss d elsassischa Soprano-Sangera Margarethe Stockhausen bsunderscht ìn Anglànd vììl Erfolg ghàà hàt?
... dass mè mit dè Bregtalbahn a dè Unterè Bräg übber d Hochflächi vo dè weschtlichè Baar, ab Wolterdingè im Brägdal fahrè cha?
... dass Pro Natura die eltischti Organisazioon i der Schwiiz isch, wo sech füre Naturschutz im Land tuet ysetze?
... dass s Schwarzwaldmuseum Triberg verschidene Handwerk zoigt, aagfanga vom Flößer, em Harzer, d Bürschdabendr odr s Strohflechta?
... dass d Leerstugg för d Gitarre vom Matteo Carcassi no hüt underrichtet wered?
... dass dr Sanggaller Chlooschterplan us Schoofshuut zämegnäit isch?

Alemannischi Nochrichte:

11. Juli 2019:
«Hingerhang» von Stef Stauffer, Teil 1 (SRF Schnabelweid)
10. Juli 2019:
Zuger machen «Stubete» zum Hit: Die «Stubete Gäng» ist auf dem Vormarsch (Luzerner Zeitung)
7. Juli 2019:
Große Anerkennung für den schwäbischen Hansdampf in allen Gassen (Marbacher Zeitung)
5. Juli 2019:
Dank dieses Mundartautors spricht die Straßburger Tram Alemannisch (Badische Zeitung)

Meh Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

24. Juli

1712: In dr Entschaidigsschlacht vum Toggeburgerchrieg bi Villmerge besige di reformierte Ständ di katholische Ständ vu dr Alte Aidgnosseschaft.
1847: D Margarete Steiff (Bild), dytschi Unternämmeri un Grinderi vu dr Spilwarefabrik Steiff, chunnt uf d Wält.
1911: In dr peruanische Ande entdeckt e Expedition unter Laitig vum Hiram Bingham d Ruinestadt Machu Picchu us dr Inkazyt.
1923: Im Verdrag vu Lausanne noch em Türkische Befreiigschrieg wäre d Bstimmige vum Verdrag vu Sèvres revidiert un d Gränze zwische dr Türkei un Griecheland nei feschtglait.
1919: Dr Ferdy Kübler, Schwyzer Velorännfahrer un erschte Schwyzer Tour-de-France-Siger, chunnt uf d Wält.
2005: Dr Lance Armstrong gwinnt zum sibten Mol hinterenander d Tour de France.