Wikipedia:Houptsyte (Vorarlbergisch)

Grüaß Gott, habedere und willkomme uf dr alemannische Wikipedia! D freie Enzyklopedi, wo alle mittua künnand.

Artikel fianda

Artikel nooch Kategorie:
Alle Kategorie • Bruuchtum • Ernährung • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musig • Natur • Persona • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Vrkehr • Würtschaft • Wüsseschaft

Themaportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liachtastua Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Technik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikel • Lässige Artikel • Artikel nooch Dialäkt • Audioufnahma vo Artikel • Ufnama vu Dialäktwörtr • A Fabel in verschidnä Dialäkt übersetza • Alemannische Ortsnäma • Alemannische Tiernäma • Alemannische Pflanzanäma

D Alemannische Wikipedia

D alemannische Wikipedia isch a Enzyklopedi i dr Dialekt vom alemannische Sprochroum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liachtastua, vo Oberbade, vom Schwobaland und vo Voradlberg.

Dia Enzyklopedi wachst durch d freiwillige Hilf vo allna, wo eappas in irer Mundard beiträga wänd. Yträg künnand vo allna Bsuechar gschriba und gändrat wörra. Alle siand härzlich yglade mitzmacha. Bringand öüar Wiassa i und healfand so mit, s Alemannische z pfleaga, ufzumwearta und z erhalta. Di erschta Schritt siand ganz uafach!

Wer mir vo dr Alemanische Wikipedia siand und was mir wänd, fiandasch in üsrem Profil.

D Inhalt vo dr Wikipedia dürfand frei kopiert und verbreitet wörra.

Bis jetz git s bi dr alemannische Wikipedia 29.586 Artikel.

Artikel vo dr Wocha: Abhöi

Dr Abhöi oder wie me nöier seit dr Efföi (Hedera helix L.; alemannischi Näme) isch e Pflanzenaart und grad au no der Name von ere grössere Gruppe, ere Gattig vo Pflanze, wo me zu der biologische Familie vo den Araliaceae zellt.

Der Carl von Linné het däre Pflanze der latynisch Name Hedera helix gää, und uf Hoochdüütsch heisst si ussert eifach Efeu au no gnöier Gemeiner Efeu oder Gewöhnlicher Efeu.

Es git vonnere verschideni alemannischi Mundartnäme, zum Byspil seit me im Äntlibuech Äbhöi , Èbhöö im Liechtastäi, Ääbhai z Obfige, Eaphae uf dr Zollerenalb, Äfföi z Chanderstäg, Chreser im Apezälische, Lürrunulaub z Eischeme im Augschttal.

Di hoochtüütsch Schrybig und Uussprooch Efeu, wo hütt au i de Mundaart hüüffig voorchunt, isch äigetli faltsch: S p-h i früenöihoochtüütsch Ebheu, Epheu het mer ab em 17. Joorhundert as e Schrybig für de Luut f interpretiert und drum aafoo Efföi säge. Di alt Uussprooch Abhöi, Äbhöi, Ebhöi usw. läbt aber wytumen i der Alemannia wyter. S Woort goot zrugg uf althoochtüütsch ebihouwi, e Zämesätzig oder eener en umtüüteti Schy-Zämesetzig vomene nid rächt klaare eb- mit Höi. S Abhöi hät me nämli au zum Füetere vom Vee pruucht, bsunders wenns suscht nid gnueg Fueter ggää het. S Schwyzerisch Idiotikon het zu Mundartvariante und der Wortgschicht gnaui Informazioone. (…dr ganz Artikel leasa)

Früenere Artikel vo dr Wocha:

Häasch gwiasst ...

Auèwaald a dè Sèldèhaaldè

... dass dr Auèwaald a dè Sèldèhaaldè un i dè Sèldèwyys sit 1977 vo dè ETH Züri dokumentyrt un kontrollyrt wörd?
... dàss d Rue de la Justice z Mìlhüüsa noch em Schìnder vu dr Schtàdt haisst?
... dass d Maria Concetta Di Paolo iri Forschig langi Jaar uf de tüütsch-italiänisch reschp. alemanisch-piemonteesisch Spraachkontakt im Walserdoorff Rimella konzäntriert hät?
... ass d Katalog fir d „WehraTeppiche“ dr Schillinger Druckerei speter ghulfe hän bim Drucke vu Bildbänd?
... dass d Anneliese Graes s Gäld, wo ere abotte worden isch, lachend abgleihnt het?
... as d Priesterine vo de Perasia barfuess öber Gluete laufid, ooni ass die sich d Füess verbrennid?

Alemannische Nochrichta:

14. Jänner 2023:
Dialekt-Serie: Stirbt der schwäbische Dialekt aus? (Augsburger Allgemeine)
Was ist ein «Fääger» im Schweizerdeutschen? (BZ Basel)
13. Jänner 2023:
Dialekt als Karriere-Killer? Diese Erfahrungen machen Menschen in der Region (Augsburger Allgemeine)
12. Jänner 2023:
Ein Elsässer im Algerienkrieg (SRF)
8. Jänner 2023:
Dialekt-Serie: Wer Mundart spricht, trainiert das Hirn (Augsburger Allgemeine)
6. Jänner 2023:
Steht das Schweizerdeutsch vor einer neuen Vergangenheit? (SRF)
Dialekt-Serie: In der Schule durften wir keinen Dialekt sprechen (Augsburger Allgemeine)

Mea Nochrichta uf Dialäkt-Nöüigkeita

29. Jänner

1455: Dr Philosoph un Humanischt Johannes Reuchlin chunnt uf d Wält.
1834: Dr Schwyzer Dichter Johann Gaudenz von Salis-Seewis (Bild) stirbt.
1956: Am Schauspilhuus Züri wird di „tragische Komödie“ Der Besuch der alten Dame vum Friedrich Dürrenmatt urufgfiert.
1989: Bi letschte Wahle zum Abgordnetehuus im aigeständige Wescht-Berlin schyteret d FDP an dr Fimf-Brozänt-Hurd, doderdur chemme d SPD un di Alternativ Lischt d Mehrhait iber un dr Walter Momper (SPD) wird derno Noofolger vum Eberhard Diepgen (CDU) as Regierede Burgermaischter. Di rächtsradikale Republikaner schaffe dr Yyzug ins Stadtbarlemänt.
2005: Dr ungarisch-israelisch Schriftsteller Ephraim Kishon stirbt.