Wikipedia:Houptsyte (Vorarlbergisch)

Grüaß Gott, habedere und willkomme uf dr alemannische Wikipedia! D freie Enzyklopedi, wo alle mittua künnand.

Artikel fianda

Artikel nooch Kategorie:
Alle Kategorie • Bruuchtum • Ernährung • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musig • Natur • Persona • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Vrkehr • Würtschaft • Wüsseschaft

Themaportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liachtastua Schwiiz Schwoba
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Technik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikel • Lässige Artikel • Artikel nooch Dialäkt • Audioufnahma vo Artikel • Ufnama vu Dialäktwörtr • A Fabel in verschidnä Dialäkt übersetza • Alemannische Ortsnäma • Alemannische Tiernäma • Alemannische Pflanzanäma

D Alemannische Wikipedia

D alemannische Wikipedia isch a Enzyklopedi i dr Dialekt vom alemannische Sprochroum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liachtastua, vo Oberbade, vom Schwobaland und vo Voradlberg.

Dia Enzyklopedi wachst durch d freiwillige Hilf vo allna, wo eappas in irer Mundard beiträga wänd. Yträg künnand vo allna Bsuechar gschriba und gändrat wörra. Alle siand härzlich yglade mitzmacha. Bringand öüar Wiassa i und healfand so mit, s Alemannische z pfleaga, ufzumwearta und z erhalta. Di erschta Schritt siand ganz uafach!

Wer mir vo dr Alemanische Wikipedia siand und was mir wänd, fiandasch in üsrem Profil.

D Inhalt vo dr Wikipedia dürfand frei kopiert und verbreitet wörra.

Bis jetz git s bi dr alemannische Wikipedia 27.467 Artikel.

Artikel vo dr Wocha: Landgrõfschaft Chlèggau

D Landgrõfschaft Chlèggau odder Landgrõfschaft Chläggi isch èn spòtmittelalterlichè un früèneuzitlichè Hèrrschaftsberych mit èrè territorialè Uusdèènung am Hochrhy zwǜschè Schaffuusè un Dǜèngè, wo sich übber d Johrhunderte gändèrèt hèt . Dè Chlèggau lòt sich nõch dè Quällèlaag ab 1315 als Landgrõfschaft datyrè. Si eksischtyrt wèg dè Mediatisierung nǜmmi, well dörtdèwègè s Gebièt 1806 a s Großherzogtum Baden gangè isch. D Landgrõfschaft Stüèlingè, wo im Wuètèdal nordöschtlich vo Dǜèngè lyt, isch vo 1112 bis 1250 Bschtanddeil vo dè Grõfschaft Chlèggau gsi.

Èrschtmòls schriftlich uffzeichnèt isch dè Nammè i dè Formle Actum in pago Chlegouve im zwoote Johr vo dè Regyrig vum Ludwig, wo zuè dè Zit vum Pabscht Sergius II. 844 gläbbt hèt, aalässlich von èm Güèterduusch zwǜschè nèm Rinloz un èm Kloschter Rhynau. D Benennung i dè Divisio Regnorum vo 806, èm »Teschtament« vum Karl dè Große, wo sich dè Trudpert Neugart druff bezieèt, bschtimmt d Ängi zwǜschè Neuhuusè un Beringè als Gränzè zwǜschè m Chletgowe un Hegowe un dõdemit als Gränzè vo dè Machtberych zwǜschè sinè Söön Karlmaa un Pippin. Dè Ägidius Tschudi dauft vo dè Latobriger als Urbevölkerig, vo dèm leitet sich au dè Nammé ab. Johann Jakob Rüeger bschtätigt sèll, meint abber uffgrund vo dè Fruchtbarkeit vu sellrè Gegènd sèbbèrè »Lättègau« sägè z dürfè. Au vodrèttè (u. a. durch dè Jäger Georg) wörd diè Aasicht, dè Aargau wörd vo dè Aarè un asè dè Chlèttgau vo dè Glatt abgleitet, also eigéntlich »Glattgau«. Dè Franz Josef Mone leitet dè Nammè vo Chleigh, im keltischè Wort für Höger ab, also »Högergau«. Dè Rüèger erwäänt au d Aasicht vum Josias Simmler, wo diè aalt Grõfschaft Altèburg im gallischè »Latobrigi« un dõdemit im dütsche »Altobrogo« dinnè sièt, wa hüe abber als nit richtig aagluègèt wörd. (…dr ganz Artikel leasa)

Früenere Artikel vo dr Wocha:

Häasch gwiasst ...

dr Karl Imfeld

... dass dr Karl Imfeld zwäi Jaarzäänt an siim Läbeswärch, em Obwaldner Mundart-Werterbuäch gschafft het, bis äs z erschtmaal im Jaar 2000 uisächo isch?
... dass mer bis anne 1999 2149 Aarte vu Faarnpflanze un Soomepflanze fir s Biet vu Baade-Wiirtebäärg het chenne noowyyse?
... dass s trompe-l’œil e 112 Meter langi Farbfeldmalerei a der Katastrophebucht isch?
... dass durch en Wisig vam Napoleon en Strass va Brig uber de Simplonpass agleit choo isch?
... dass d Schauspileri Doro Müggler e baar Johr lang in dr Bäärg bi Gsteig e Tipilaager fir Chinder un Juugedligi organisiert un glaitet het?
... dass d Pro Lyrica – Schwiizerische Lyrische Gsellschaft für d Vermittlig vom Wäärch vo de Lyriker us dr Schwiiz luege wott?

Alemannische Nochrichta:

23. Novämber 2020:
Der Sprachatlas von Baden-Württemberg ist eine Fundgrube für Dialektbegeisterte (Badische Zeitung)
22. Novämber 2020:
Gutsele oder Brötle: Wie nennt man bei Ihnen das Weihnachtsgebäck? Neuer Sprachatlas zeigt Dialekte im Südwesten (Südkurier)
Wenn Fux oder Ox für Spannung sorgen (Schwarzwälder Bote)
21. Novämber 2020:
«Es ist immer die richtige Zeit für Liebe» (Schweizer Illustrierte)
19. Novämber 2020:
Grusigi Dialäkt – gits nit! (SRF Schnabelweid)
Das Virus wird männlicher (SRF)

Mea Nochrichta uf Dialäkt-Nöüigkeita

26. Novämber

1523: Dr Kardinal Giulio de Medici, syter 1513 Erzbischof vu Florenz, wird as Papscht inthronisiert un nimmt dr Name Clemens VII. aa.
1713: Z Raschti fange Frankrych un Eschtrych Verhandlige aa go em Spanische Erbfolgchrieg e Änd z setze. Dr Rastatter Fride chunnt im Johr derno zstand.
1939: Di US-amerikanisch Sängeri Tina Turner chunnt uf d Wält.
1989: Bi dr Volksabstimmig iber d Initiative vu dr Gruppe für eine Schweiz ohne Armee (GSoA) stimmt iber e Drittel vu dr Schwyzer fir d Abschaffig vu dr Schwyzer Armee.
2004: Dr Schwyzer Bolitker un Bundesrot Hans Schaffner (Bild) stirbt.