Wikipedia:Houptsyte (Vorarlbergisch)

Grüaß Gott, habedere und willkomme uf dr alemannische Wikipedia!
D freie Enzyklopedi, wo alle mittua künnand.

Artikel fianda

Artikel nooch Kategorie:
Alle Kategorie • Bruuchtum • Ernährung • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musig • Natur • Persona • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Vrkehr • Würtschaft • Wüsseschaft

Themaportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liachtastua Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Technik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikel • Lässige Artikel • Artikel nooch Dialäkt • Audioufnahma vo Artikel • Ufnama vu Dialäktwörtr • A Fabel in verschidnä Dialäkt übersetza • Alemannische Ortsnäma • Alemannische Tiernäma • Alemannische Pflanzanäma

D Alemannische Wikipedia

D alemannische Wikipedia isch a Enzyklopedi i dr Dialekt vom alemannische Sprochroum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liachtastua, vo Oberbade, vom Schwobaland und vo Voradlberg.

Dia Enzyklopedi wachst durch d freiwillige Hilf vo allna, wo eappas in irer Mundard beiträga wänd. Yträg künnand vo allna Bsuechar gschriba und gändrat wörra. Alle siand härzlich yglade mitzmacha. Bringand öüar Wiassa i und healfand so mit, s Alemannische z pfleaga, ufzumwearta und z erhalta. Di erschta Schritt siand ganz uafach!

Wer mir vo dr Alemanische Wikipedia siand und was mir wänd, fiandasch in üsrem Profil.

D Inhalt vo dr Wikipedia dürfand frei kopiert und verbreitet wörra.

Bis jetz git s bi dr alemannische Wikipedia 30.057 Artikel.

Artikel vo dr Wocha: Mondfinschternis

Bi re Mondfinschternis goht dr Mond dur dr Schatte, wu di vu dr Sunne aaglychtet Ärd in Weltruum wirft. Des findet statt, wänn Sunne, Ärd un Mond gnau uf aire Linie lige.

Dr Schatte vu dr Ärd het e chraisfermige Chärnschatte, wu d Sunne vu dr Ärd ganz zuedeckt isch, umgee vun eme chraisringfermige Halbschatte, wu d Sunne dailwys verdeckt isch. In dr Umgangssproch wird Mondfinschternis dä Fall gnännt, wu dr Mond ganz oder dailwys dur dr Chärnschatte lauft. Derno isch dr chraisfermig Schatte vu dr Ärd uf dr Mondschybe dytli z sääne. Mer unterschaidet zwische totale un partiellen Finschternis je nodäm, eb dr Mond ganz oder nume dailwys in Schatte goht. Pro Johrhundert het s im Durschnitt rund 154 sonigi Chärnschattefinschternis. In dr Aschtronomy zellt mer au die Eraignis zue dr Mondfinschternis, wu dr Mond nume dur dr Halbschatte lauft. Die Halbschattefinschternis finde villicht 88-mol pro Johrhundert statt.

Wel si bi re Mondfinschternis d Sunne un dr Mond vu dr Ärd uus gsääne mien vis-à-vis stoh, cha die nume im volle Mond yydrätte. Dur d Naigig vu dr Mondbahn gege d Ärdbahn pändlet dr Mond vu dr Ärd uus gsääne am Fixstärnhimmel um d Ekliptik. Bi jedem Umlauf goht dr Mond zwaimol dur die Ebeni vu dr Ärdbahn. Gschiit des innerhalb vu wenige Stund vor oder noch em volle Mond, git s e Mondfinschternis. (…dr ganz Artikel leasa)

Früenere Artikel vo dr Wocha:

Häasch gwiasst ...

... dàss dr Climbing Mulhouse Center mìt’ra 25 Meter hoche Wànd a ìntressànter Trainingsort fer Bargstiiger ìsch?
... dass bi de Tour de Sol nur Faarzüüg mit Solaraatriib zuegloo gsi sin?
... dass dr Willy Müller-Brittnau 1976 mit em Kunstbetrieb broche het, all sini Farbe zemegschüttet und sini Liinwänd schmutzig-schwarz gmalet het?
... dass bim Frauèschtreik am 14. Juni 2019 s Glöggli vom Munot zum ärschtè un einzigè Mòl sit Johrhundertè nit glütet hèt?
... dàss dr Hàrtmànnswillerkopf àui „Mänschafrasser“ gnännt wìrd?
... dass dr Verena Müller-Schmid in ihrne junge Jahr ihre Garte und d’Natur als Inspiration für ihri Kunst dient hät?

Alemannische Nochrichta:

9. Dezämber 2023:
Zocken auf Schwäbisch: Projekt will Jugendliche für Dialekt begeistern Schwäbische Zeitung)
7. Dezämber 2023:
Wiederentdeckt! «ter fögi ische souhung» von Martin Frank (SRF)
Colmar streitet wegen deutsch-französischer Straßenschilder (Badische Zeitung)
6. Dezämber 2023:
Wie ein Bischof aus Kleinasien zum Samichlaus wurde (SRF)
3. Dezämber 2023:
„Jeder kann dichten, das ist doch nichts Besonderes“ (Südwestpresse)
2. Dezämber 2023:
Colmar übersetzt Straßenschilder auf Elsässisch – und erntet Kritik (Badische Zeitung)
30. Novämber 2023:
Die unglaubliche Vielfalt der Mundartkonjunktive (SRF)

Mea Nochrichta uf Dialäkt-Nöüigkeita

10. Dezämber

2. Advänt - Dag vu dr Mänscherächt

1830: D Regierig vum Kanton Aargau akzäptiert d Forderige vu dr Ufständische vum Freiämtersturm. Mit dr Uusarbaitig vun ere neie Verfassig wird aagfange.
1848: No dr Februarrevolution wird dr Louis Napoléon Bonaparte, e Neffe vum Napoléon I., zum Staatsbresidänt vu Frankrych gwehlt.
1901: Am Dodesdag vum Alfred Nobel (Bild) wäre vu jetz ab alljohr d Nobelbryys vergee, dr Friidesnobelbryys z Oslo, di andere z Stockholm.
2003: Bi dr Wahle in dr Schwyz wird d SVP unter em Christoph Blocher in boode Chammere vum Barlemänt di sterkscht Bartei. Us däm Grund hebt si Aaschpruch uf e zweete Bundesrot. Des sprängt d „Zauberformle“, wu s syt 1959 bstoht.