Wikipedia:Houptsyte (Elsassisch)

Buschur un wìllkumma uf dr àlemànnischa Wikipedia! D frei Enzyklopedi, wo àlla känna mìtmàche.

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Brüüchtum • Ernährung • Geogràfi • Gschicht • Gsellschàft • Kunscht • Literàtür • Müsik • Nàtur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wìrtschàft • Wìsseschàft

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Basel Elsàss Schwiiz
Geogràfi Gschìcht Gsellschàft Kunscht Lìteràtür Müsik Nàtür Politik Religion Sport Sproch Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtzmàcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflaga, ufzwarta un z erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 23.372 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Zwätschgechrieg

Dr Zwätschgechrieg isch en antijüüdische Pogroom in de Aargauer Gmäinde Ändige und Längnau im Joor 1802 gsi. Er isch Däil vo dr Usenandersetzig zwüsche de liberale Understützer und de konserwative Gegner vo dr Helvetische Republik gsi, wo in Stäcklichrieg usgartet isch und wo denn die Helvetischi Republik under em Druck vom Napoleon mit dr Mediationsakte e nöiji Verfassig überchoo het.

Dr Naame «Zwätschgechrieg» isch vo de Zwätschge choo, wo denn zum Dröchne usbräitet gsi si und wo d Buure vernichdet häi. En andere Naame für e Pogroom isch «Stoffballechrieg» oder «Bändelichrieg» noch de Stoffballe, wo gstoole worde si.

Zwüsche 1623 und 1633 si d Juude us alle Stedt in dr Alte Äidgenosseschaft verdriibe worde. Nume no in dr Groofschaft Baade, wo vo 1415 bis 1798 e Gmäini Herrschaft vo dr Äidgenosseschaft gsi isch, häi si sich im Surbdaaler Ooberlängnau döfe niiderloo. Vo 1678 häi si au z Ändinge döfe lääbe. Si si diräkt em Landvogt z Baade understande und häi sich weder mit Landwirtschaft no mit eme Handwärk döfe s Lääbe verdiene. Doorum si si Händler am Bäädener Määrt worde und an dr Zurzacher Mäss, wo internazionali Bedütig gha het. Vo 1696 aa häi si alli 16 Joor vo dr Oobrigkäit e düüre Schutz- und Schirmbrief müesse chaufe. Vo 1776 aa häi d Juude nume no in dene bäide Noochberdörfer s Woonrächt gha, aber wil ene dr Bsitz vo Land verbote gsi isch, häi si sich mit Christe müesse zämmedue, wo denn mit em Gäld vo de Juude Hüüser baut häi. Un wil si nume dört häi döfe übernachte, häi si nid wit vo dehäi furt chönne. D Juude häi in dere Zit öbbe 45 Brozänt vo dr Bevölkerig vo Ändige und Längnau usgmacht. (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

Alb-Leisa

... dass anno 2006 in dr Genbank vom St. Petersburger Wawilow-Institut klassische schwäbische Leisasorte entdeckt wore send?
... dass dr Hermann Mühleisen als Landesposaunawart viil em Lendle romgreist isch?
... dass s Älggi als Mittelpunkt vo dr Schwiiz gilt, was aber nid ganz schtimmd?
... dass d Virginie Schaeffer mid 13 Joor en erschda Erfolg ghedd hod mid em Liad Bambina vo dr Dalida?
... dass s Urbaar vom Rychsguet z Churräzie für d Gschicht vom Bündnerland und vo de Nochberregione e wichtegi Kwelle isch?
... dass de Claude Nicollier de erst und bis jetz einzigi Schwiizer isch, wo im Wältruum gsi isch?

Àlemànnischa Nochrìchte:

21. Septämber 2017:
Pomatterdeutsch - ein wunderschöner Dialekt stirbt aus (SRF Schnabelweid)
14. Septämber 2017:
«Ick kieke, staune, wundre mir» ...über berlinerische Gedichte (SRF Schnabelweid)
13. Septämber 2017:
Aernschd Born besingt mit Expat-Kindern seine neue Heimat (Basellandschaftliche Zeitung
12. Septämber 2017:
Knatsch um «Ewigi Liebi» und das Geld (bluewin.ch)
11. Septämber 2017:
Schwarz-grüner Dialekt (Stuttgarter Zeitung)
9. Septämber 2017:
„Mit Schwäbisch kommt mehr an“ (Südwestpresse)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

22. Septämber

Aafang vum Spotjohr - Rosch ha-Schana

1499: Dr Basler Fride zwisch em remisch-dytsche Chenig Maximilian I. un dr Alte Aidgnosseschaft macht em Schwobechrieg e Änd.
1826: Dr dytsch Dichter Johann Peter Hebel stirbt.
1869: Im Nationaltheater Münche wird em Richard Wagner syy Oper Das Rheingold urufgfiert, dr „Vorobe“ vu syyre Tetralogi Der Ring des Nibelungen.
1873: Dr Schwyzer Unternämmer, Offizier un Bolitiker Friedrich Frey-Herosé (Bild) stirbt.
1980: Mit em Yymarsch vu irakische Druppe in dr Iran fangt dr Erscht Golfchrieg aa, wu fascht acht Johr lang duurt un Millione vu Mänscheläbe forderet.