Wikipedia:Houptsyte/20

Griaß Godd älle midanand ond härzlich willkomma uf dr alemannischa Wikipedia!
D freia Enzyklopedi, wo älle midmacha kenned.

Artikel fenda

Artikel no Kategorie:
Alle Kategorie • Brauchtum • Essa ond Trinka • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik• Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Freiburg Liachtastoi Schweiz Schwoba Vorarlberg
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Technik Wisseschaft

Sonschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsonders guade Artikel • Läsige Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vo Artikel • Ufnahme vo Dialektwerter • A Fabel en verschidne Dialekt ibersetza • Alemannischi Ortsnama • Alemannischi Diernama • Alemannischi Pflanzanama

D Alemannischa Wikipedia

D alemannischa Wikipedia isch a Enzyklopedi en de Dialäkt vom alemannischa Sprochraum, also vo dr Deitscha Schweiz, vom Elsaß, vo Liechtaschtoi, vo Oberbade, vom Schwobaland ond aus Vorarlberg ond Weschttirol.

D Enzyklopedi wächst durch d freiwillig Hilf vo älle, wo ebbes en erm Dialäkt beitrage welled. Älle Eiträg kenned von älle Leid gschriiba ond gändret werre. Älle send härzlich eiglade mitzmache. Brenged Eier Wisse ei, ond hälfed so mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte ond z erhalte. D erschte Schritt send ganz oifach!

Wer mir vu dr Alemannischa Wikipedia send ond was mer welled, fendeschd in onserem Brofil.

D Inhalt vo dr Wikipedia derf frei kopiert ond verbroidet werra.

Bis heid sends bei dr alemannischa Wikipedia 30.728 Artikel.

Artikel vo dr Woch: Lakritze

D Lakritze (Glycyrrhiza glabra), au Süèßholz benamst, isch è Pflanzèart uss dè Unterfamilliè vo dè Summervogelblüètler (Faboideae) innerhalb vo dè Familiè vo dè Hülsèfrüchtler (Fabaceae). Selli Art isch i dè Mittelmeerregion un z Weschtasiè deheim. Si isch froschtempfindlich un bevorzugt èn Huufè Sunnè un düèfè, humusrychè, durchlässigè Boddè. Im Spòtsummer erschinèd bläulich-violetti un wyßi Summervogelblüètè in kurzè, uffrächtè Ährè. Süèßholz isch è meerjöhrigi Chrutpflanzè, wo bis 100 Zentimeter hoch wachsè duèt. D Wurzlè wörred im Hèrbscht gèrntet.

Dè hochdütsche Nammè Lakritze gòt uff s latynische glycyrrhiza zrugg, wo è vodlèènts Wort uss èm grychischè γλυκύς (glykys, „süèß“) un ῥίζα (rhiza, „Wurzlè“) isch. Dè latynische Nammè hèt schu im Mittellatynischè unter m Yfluss vo liquor („Flüssigkeit“) è volksetǜmologischi Wandlig zum liquiritia durrègmacht, woruus gradèwäg diè dütsch Bezeichnig entschtandè isch.

Dè alemannische Nammè Bärèdreck git s au im bayrischè und fränggischè Dialèkt, im alemannischè Sprõchgebièt sowiè z Öschterrych. De Namme Bärèdrèck chunnt vom Ulmer Süèßwarèfabrikant Karl Bär, wo spôter z Nürnbärch aasässig gsi isch und uff vill Lakritzartè deilwys europawit Patent ghaaltè het. Mit dem [Monopol hèt dè Barè Karlè au dè Markènammè Bärédreck im Merkt durrèdruggt. (…dr ganz Artikel lesa)

Friäre Artikel vu dr Woch:

Hosch gwisst ...

... dàss s Elsàss, àls Nochber, a Üsstellung-Pavillon uf dr Landesgartenschau Nèiburg àm Rhii 2022 ghàà hàt?
... dass der Buure-Tabak syt em Drissgjährige Chrieg z Euroba about wird?
... ass d Irène Schweizer zue dr Grinder*ne vum europäische Free Jazz zellt?
... dass Elegtromotorè hüt großflächig in Maschinnè, Automatè, Roboter, Spillzüüg, Huushaltsgrät, Elegtronikgrät, Fahrzüüg, Rasèmaajer, Krän usw. ygsetzt wörrèd?
... dàss dr Joseph Fritsch mìt 7 Joohra ìm Verain AS Fauteuil z’ Mìlhüüsa ààfànga hàt Handbike fààhra?
... dass de Zwäck vo der Associazione Augusta am Aafang hauptsächli dèè gsy isch, das mer hät wele s Walsertüütsch vo Issime, d Éischemtöitschu, am Läbe bhalte?

Alemannischa Nochrichte:

18. Dezämber 2024:
Werkrealschule gewinnt beim Landespreis für Dialekt einen Förderpreis (Bildschirmzeitung)
Patienten-Talk auf Schwäbisch (Südwestpresse)
16. Dezämber 2024:
Nun hat auch «Stäffisburg» seine eigene Mundarthymne (Thuner Tagblatt)
14. Dezämber 2024:
Sprachlupe: Atlas für Zeitreisen durch Dialekträume (infosperber.ch)
Zürcher startet mit Mundart-Musik in Deutschland durch (Blick)
12. Dezämber 2024:
Ein Hoch aufs Schweizerhochdeutsch (SRF)
Mit Dialekt Schwaben fürs Sparen beim Jobticket begeistern (Südwestpresse)
9. Dezämber 2024:
Schwäbische und poetische Mundart von Claudia Pohel mit Gitarre und Harfe (SWR)
Viel Äktschn und Mundart em paradiesische Schwobäländle (Schwäbische Zeitung)

Mea Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

21. Dezämber

Winteraafang - Wintersunnewändi

1375: Dr italienisch Dichter Giovanni Boccaccio (Bild) stirbt.
1602: Dr Karl Emmanuel I. versuecht in dr Nacht zum 22. Dezämber mit syne savoyische Druppe d Stadt Gämf z erobere. Dr Gämfer glingt s aber d Escalade de Genève zruckzschlaa, was hite no alljohr gfyyrt wird.
1813: Alliierti Druppe vu dr sechste Koalition rucke zwische Basel un Schaffuuse in d Schwyz yy, d Gränzdruppe zien sich kampflos zruck. Mit dr Bsetzig chunnt s Änd vu dr Mediation im Alpestaat.
1991: Di ehmolige Sowjetrepublike Aserbaidschan, Armenie, Kasachstan, Kirgisistan, Moldawie, Tadschikistan, Turkmenistan un Usbekistan drätte dr Gmainschaft vu Unabhängige Staate byy.