Balenga

Basisdata
Dialekt:	Alemannisch
Hauptvariante:	Schwäbisch
Regionalvariante:	Weschtschwäbisch
Lokalvariante:	Zolleraalbschwäbisch
Verbroitong:	Zoleraalbkroas
Bundesland:	Bade-Wirttebärg
Regierongsbezirk:	Tibiga
Kroes:	Zollrealbkrois
Heh:	517 m i. NHN
Fläch:	90,3 km²
Eiwohner:	34.945 (31. Dez. 2022)
Bevelkerongsdicht:	387 Eiwohner je km²
Boschtloetzahle:	72301–72336
Vorwahl:	07433
Kfz-Kennzoeche:	BL
Gmoedsschlissel:	08 4 17 002
Stadtgliderong:	Kernstadt und 12 Stadtteile
Adress vo dr; Stadtverwaltong:	Färberstraße 2; 72336 Balingen
Webpräsenz:	www.balingen.de
Oberbirgermoeschter:	Helmut Reitemann (CDU)

Dialäkt: Schwäbisch

Balenga isch a Großa Kreisstadt em Syda vo Bada Wirtaberg, sydlich vo Schduagert. Sie ischd d'Greisschdadt ond noch Albschdat d'zweitgrehste Schdadt vom Zollernalbkrois ond ischs Zentrom fürd omliegenda Gemeindana. Seit'm erschta Jänner Neizehhonderdvierasiebazg (1974) isch Balenga d'grauße Greisschdadt. Mit d'r Nochborschdad Geislenga hot Balenga a Verwaltingsgemeinschaft ausg'macht. Dr Ort isch it z' verwechsla mit dr Gmeid Bahlinga am Kaiserschtuahl im Landkreis Emmadenga.

D' geografisch lag vo Balenga

Balenga leit em Dal der D-Eya, wo an Neabafluss vom Negger isch, zwischem kloina Heiberg ond drm Albtrauf. Dia wichtigschte Berg om Balenga rom send im Süde s'Hernle, dr Locha mit drm Lochaschtoi, dr Schoofberg ond dr Plettaberg. No weiter noch Süda/Südweschta leit dr grausse Heiberg. Im Nordweschta leit dr (kloine)Heiberg ond im Oschta dr Hondsrücka. Balenga leit ogfähr 75 km süadlich vo Schtuegert, 35 km vo Tiabenga; und ebbes mit 80 km nerdlich vom Bodesee. Durch dia Gmeindreform en de siabzger Johr send dia Derfer in dr nähere Omgebong als Schtadtdoil drzuakomma. Dia ehemols Oigaständige Derfer send Dürrwanga (seit 1937 met Frommern zema), Edinga, Engschtlatt, Erzenga, Frommern, Heselwanga (khert scho seit 1934 zu Balenga), Oschdorf, Roßwanga, Schtockahausa, Streicha, Weilschtetta und Zillhausa.

D' Gschicht vo Balenga

Balenga ischt im Johr 863 noch Chrischtus erschtmols als Balginga erwänt worra. Seit 1255 hot Balenga s Schtadtrecht. Sellamol hot Balenga de Zollern khert wo uf dr Schalksburg gsessa send. Des siat mer au am Stadtwappa. 1403 isch Balenga no an de Würtaberger vrkauft worra, wo se na zor Amtsschtadt gmacht hend. Em Neinzeahnta Johrhondert isch Balinga na Oberamtschtadt worra ond hot vo 1810 an zur Landvogdei obera Negger ond vo 1818 zum Schwarzwaldkrois ghert. Balenga isch mehrmols ahbrennt, zletscht Achtzeahhondertnoy. Bei deane Brand send nurmehr a poor Heiser vor der Schtadmauer, s' Zollernschloss ond d`Schtadtkirch schtau bliaba, dr Rescht vo dr Stadt ischt noch em drmaliga Gschmack fascht Schachbrettartig wiader uffbaut worra. En dr folgende Zeit isch noch ond noch a Induschtrie aufbaut worra. Agfanga hots met Tricko ond Läderverarbeitende Betriab, schpäter send no au a poor Mascheenebauer, Wogabauer ond an Bulldogbauer drzuakomma. En de Dreißger Johr isch na Balinga vo dr Amtsschtadt zom Sitz vom Landkrois worra, dr Lankrois Balinga isch aber ned mit em Zolleralbkrois zom Verwechsla, weil den geits erscht seit de Sibziger Johr wo se de Krois Hechinga ond de Krois Balenga zemadoa hend. S hot na au an haufa Üaberschwemmigga gea bei deane voar ellem veil Leut versoffa send wo vor dr Schtadtmauer ah dr D-Eya gwohnt hend. Em Zwoita Weltkriag isch Balinga it grausig drahkomma, au wenn se en Hoigerloch (koi vertel Stond zom Fahra) a dr Kernschpaltong gforscht hend. D' Nazis hend zudeam en Frommern, Erzinga ond uffm kloina Heiberg Elschiafer vo KZ Häftleng abbaua lassa. Des isch älles en Doil vo dr "Ondernehma Wüschte" gweah bei deam se Schprit ausm Stoi hend kocha wella. Dia Häftleng sin ausm Lager z Bisinga gweah. Dur en Bombaahgriff isch 1945 am Bahhof en Schuppa ond a kloine Fabrik z schada komma. 1974 isch Balenga zur Graussa Kroisstadt erklärt worra, weil se durch dia Oigmeinderei mehr wia 20000 Oiwohner khet hot.

Politischs

Zughörigkeita

Balenga isch dr Sitz vom Landrohtsamt vom Zollernalbkrois, ond grausse Kroisstadt. Balenga khert zom Rägierongspräsidiom Tibinga ond Leit en Bade-Württeberg. Allerdengs isches Landgricht it en Balenga sondern en Hechinga.

Verwaldong

Balenga hat en Gemeinderoht ond en Schultes, dia Ortsdoil it, dia hend nur mehr en Ortschaftroht mit em Ortsvorsteher.

Wahla

Ergäbnis vo de Landdagswahla seid 2006:^[2]

Johr	CDU	SPD	FDP	Greane	Lenke¹	AfD	Sonschtiche
2021	31,6 %	9,0 %	8,1 %	29,6 %	2,8 %	10,5 %	8,5 %
2016	27,6 %	12,8 %	7,1 %	30,5 %	2,9 %	16,4 %	2,6 %
2011	40,9 %	26 %	4,6 %	20,9 %	2,7 %		4,8 %
2006	46,3 %	28,5 %	8,8 %	7,9 %	2,4 %		6,1 %

¹ 2006: WASG, seid 2011: Die Linke

Sehenswerts

D'Schtadt

Wega dene Brend ea dr Gschicht vo dr Schtadt geits koi grausse Altschtadt wia z Tibinga aber doch no gnuag zom ahgugga. Ah Kircha geits d' Schtadtkirch wo en Gotischer Bau isch, d' Katholisch Kirch ausm 18. Johrhondert, d' Friadhofskirch wa wohl d' älteschde Kirch a Balinga isch ond na no beim Krangahaus a klois Kapelle s' Siachekirchle. Vo de alte Heiser geits na s' Zollernschloss, s'Rothhaus ond Zehntschoier wo jetzt ah Museum dren isch, beiam Viahmerkt ond oms Gaschthaus Lang geits no apoor alte scheene Heiser. En de 90ger Johr hend se rond omd Schadtkirch ah Fuassgängerzona eigricht, ond in de letschte Johr hend se au es Gärbervyrtel nei hergricht wa zemma mit em Zollernschloss ond dr Eyach ah netts eckle gibt.

S'Omland

Direkt om Balenga kah mehr schee Spaziera ganga oder Fahradtoura macha. wemmer ah bissle mehr macha wött isch aber au d alb it weit wo mer na richtig geh Wandre oder Mountainbika koh. S'Wedder duat au moischtens mit laut erer Schtatischtik isch Balenga (Wettersttio en Heselwanga)oiner vo de sonnigschte Flegga en Deitschland.

Nochbarstädt

Om Balinga rom liaged dia Städtle Geislenga (it des ah dr Staig), Rausafeld, Schemberg, Dotternhausa, Bisinga, Hoigerloch ond dia zwoi andre grausse Städt vom Lankrois, Albschtadt ond Hechinga. Ah bisle weiter weg isch nah Tibinga ond Rottweil.

Kuldur ond Schport

Kuldur

Ea dr Zehntschoier geits a Heimat ond Woga Museom ond emmer neie Auschtellonga. Ea dr Schtadthall send efters Auschtellonga, Theater ond klassische Konzert. Em Sommer schtellat se nah en dr ganza Schtadt Konschtwerk uff. Uffem Messegländ send ned nur Ausschtellonga, dr Rommel ond dr Zirkus, sondern au Konzert s' greeschte dyrft s' "Bang Your Head" sei wo jedes johr om de 20000 Leit kommed ond sich Heavy Metal alosed. Em nägschta Johr welled se na au no a Messehalla uff des Gländ Baue om au bei schlechtem Wedder Verahschtaltonge z'mache. Balenga hot au a Schtadtkapell, ond an haufa Vrei.

Schport

Balenga hot dr TSG als dr allgemeine Sportvrei. Beiam Handball geits d'Spielgmeischaft mit Weilstedta, dr HBW wo en dr erschta Bondesliga spialt.

Dia Ortsdoil

Dürrwanga
Edinga
Engschtlatt
Erzenga
Frommern
Heselwanga
Oschdorf
Roßwanga
Schtockahausa
Streicha
Weilschtetta
Zillhausa

Leit

Christoph Sieber, a deitscher Kabareddischt, z Balenga uff d Welt komma

Fuaßnote

↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2022 (CSV-Datei).
↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg: Landtagswahl (Memento vom 7. Juli 2019 im Internet Archive)

Weblink

www.balingen.de

[Metadaten_Einwohnerzahl_DE-BW-1] Statistisches Landesamt Baden-Württemberg – Bevölkerung nach Nationalität und Geschlecht am 31. Dezember 2022 (CSV-Datei).

[2] Statistisches Landesamt Baden-Württemberg: Landtagswahl (Memento vom 7. Juli 2019 im Internet Archive)

[1]

[2]