Baanhof

Dä Artikel behandlèt diè Vokeers- un Bedrybsaalaagè Baanhof; zu witèrè Bedütungè luèg Begriffsklärig Baanhof.

Luftaufnahme des Rangierbahnhofes Kornwestheim bi Stuègètt (Mai 2008)

Bahnhofsgebäudi vo Ilmenau (Thüringè) uss dè 1870er Johr

Dè Bahnhof Chur vo dè SBB un RhB

E Baanhof, wo zum Haltepungt zruggbaut wore isch (Schnaittach)

Baanhof Eilèburg (Chrützigsbaanhof)

Bürgerbaanhof Landsbärg, 2005 dè èrschtè brivatisyrte Baanhof vo Dütschland un Baanhof vom Johr 2007

Diè Wartehallè von èm modernè Baanhof z China (Shanghai Hongqiao Railway Station). Im Vordergrund lön sich d Sicherheitskontrollè erkènnè, a dè Sitè sièt mò Baanschteigschpèrrè ähnlich wiè bi nèm Gate an èm Flughaffè.

Èn Baanhof (abkürzt Bf. odder Bhf.) isch è Vokeers- un Bedrybsaalaag von èrè Baan, zum Byschpill von èrè Ysebaa.

Definitionè un Benennungè

I dè Fachschprõch wörd dè Begriff „Baanhof“ z Dütschland un Öschterrych ähnlich definyrt:

• Z Dütschland bassyrt s durch § 4 Abs. 2 vo dè Ysebaa-Bau- un Bedrybsorning (EBO):

  „Bahnhööf sin Baanaalaagè mit mindeschtens einèrè Weichè, wo Züüg aafangè, uffhörè, uuswychè odder umkeerè dörfed. Als Gränz zwǜschè dè Baanhööf un dè freiè Streggi gèlted im allgemeinè d Yfaarsignal odder Drapezdaflè, suscht d Yfaarweichè.“

• Z Öschterrych bassyrt s durch § 2 Abs. 1 (a) Bedrybsvorschrift vo dè ÖBB:

  „Baanhööf sin Bedrybsschtèllè, in dènnè Züüg aafangè, endè, odder ènènand uuswychè chönned. Baanhööf wörred vo Yfaarsignal odder Drapezdaflè begränzt …“

I beidè Staatè isch èn Baanhof immer Bedrybsschtell un Zugmeldeschtell.

• I dè Schwiz sin früèner zwǜschè Baanhof un Station im Sinn vo zwei Größèklassè mit dè glychè Fungtion (maßgäbbend sin d Vokeerspüngt) unterschiddè worrè. Hüt wörred beidi Begriff sǜnonǜm vowendet, woby sich dè Begriff Baanhof stärker durrèsetzt. D Gsetzgebig vowendet diè Begriff schu lang sǜnonǜm, meint demit abber d Zugangsört für dè Publikumsvokeer, allèfalls dè Güètervokeer. I dè Faardiènschtschprõch isch è Baanhof diè …

  „Aalaag innerhalb vo dè Yfaarsignal, wo söttigi fääled innerhalb vo dè Yfaarweichè, zu dè Regelig vom Zugvokeer un dè Rangyrbewegigè, meischtens mit Publikumsvokeer.“

  Dies schließt somit auch Güterbahnhöfe, Rangierbahnhöfe und Dienststationen mit ein.

• Umgangsschprǒchlich bezeichnèt dè Begriff Baanhof
  • è Aalaag, wo Reisende Züüg beschtygè odder volõ dürfed (s schlièßt also Haltepunkt mit y) bzw. Züüg be- odder entladè odder neu zämmègschtellt odder umgruppyrt wörred.
  • s Empfangsgebäude (Dütschland) bzw. Uffnaamegebäude (Schwiz un Öschterrych).
  • d Gsamtheit uss Baanaalaagè un Empfangsgebäude, für welli dè Baanhofsbedryber s Huusrächt hèt.

Baanhof un Haltepungt

Nõch dè Ysèbaa-Bau- un Bedrybsorning isch z Dütschland è Zuègangsschtell ooni Weichè kein Baanhof im bedryblichè Sinn, sondern èn Haltepungt. Bi nèrè deilwysè! Streggèschperrig wärd i dè meischtè Fäll dè Vokeer uff dè Schinnè bis zum nägschtglègènè Baanhof uffrächterhaaltè, well d Züüg a dè Haltepüngt i dè Regel nit ooni komplizyrti bedryblichi Vofaarenswysè umkeerè chönnèd un dè entschprechende Streggèabschnitt nit immer durch è Signal deggt worrè isch.

Im dütschè Haltepungt entschpricht näherigswys diè öschterrychischi Halteschtell.

Z Dütschland isch è Halteschtell vo dè Ysèbaa èn Haltepungt, wo mit ènèrè Abzwygschtell odder ènèrè Aaschlussschtell zämmèkeit.

S git au Baanhööf, wo kein Reisendèzuègang (Baanschteig un Empfangsgebäude) hèn. Nebbè Güèterbaanhööf git s deby Baanhööf, wo uusschlièßlich bedryblichè Fungtionè dièned, bsunders dè Zugbildig un Ufflösig vo Züüg, dè Zugchrützig un èm Übberhollè vo Züüg diènt. Deby isch èn söttigè Baanhof uffgrund vo dè Faarblaanlaag vo einer vo dè söttigè Fungtionè, schwätzt mò au von èm Bedrybsbaanhof, bsunders bi Rangyrbaanhööf odder Übberholbaanhööf.

Bi U-Baanè differenzyrt mò im Allgmeinè nit zwǜschè Baanhööf un Haltepüngt.

Hauptbaanhööf

Git s meereri Baanhööf a eim Ort, vo dènnè ein vo dè anderè bedryblich übbergordnetè isch odder s zmindescht hischtorisch eimòl gsi isch, wörd sellè hüüfig als Hauptbaanhof benamst. Sellè lyt meischtens – abber nit uubedingt – an èrè zentralè Stell im Ort un isch vokeerstechnisch guèt erschlossè, bsundere als zentralè Voknüpfigspungt vo voschidnè Zuglinniè.

Nammensgäbig

Bahnhööf wörred meischtens nõch dè Ortschaft odder èm Ortsdeil benamst, i dèm si liget odder wo nè nè am nögschtè liget. Nõch Ygemeindungè odder Umbenennungè chönned abber au historischi Nammè erhaaltè blybè. Deilwys wuörred in mengè Ort mit è baar Baanhööf selli nõch dè Ysebaaschtreggi odder dè Baangsellschaft unterschiddè, zu wellèrè si ghörèd. Asè hèt zum Byschpill dè Uusgangspungt vo dè Bèrlin-Görlitzer Ysèbaa Berlin Görlitzer Bahnhof gheißè, obwoll er in Bèrlin lyt (äänlich wiè bi dè andrè Bèrliner Kopfbaanhööf) odder dè hütige Bahnhof Frankfurt (Main) Süd, wo Bebraer Baanhof gheißè hèt. Dè Nammè vo dè beidè Baanhööf vo dè sächsischè Stadt Großèhain, Großèhain Bèrliner Baanhof un Großèhain Cottbuser Baanhof, hèn sich bis i diè hütigi Zit gha. Umgangsschprõchlich wörred d Nord- un Südflügel vom Münchner Hauptbaanhof immer no Starnberger Baanhof bzw. Holzkirchner Baanhof benamst. Ähnlichi Nämmè git s bzw. hèt s au in vill andrè Länder gää.

In ländlichè Gebièt bschtönn mengmòl Doppelnömmè èn gmeinsamè Baanhof vo zweinè Ort, z. B. Hallau-Wilchingè a dè Hochrhybaan, wo d Benamsig vo dè Baanschtation i dè Blaanigsphasè no hèftig umschtrittè gsi isch, sogar übber d Bosition vo dè Ortsnämmè hèt mò sell Mòl im Chläggi gschtrittè..

In Ort mit (aktuèll odder historisch) meerèrè Baanhööf bschtän dõdefür voschideni Möglichkeitè, Baanhööf unterschydlich z benamsè, nômlich nõch

• dè dört vokeerendè Baangsellschaft. Sell isch historisch zimli vobreitet, z. B. Main-Weser-Baanhof z Frankfurt am Main. Hpt git s sell zmeischt bi Brivat- un Museumsbaanè,
• dè bedryblichè Baanhofsart (Personè-, Güèter-, Rangyrbaanhof usw.),
• dè geografischè Laage vom Baanhof,
  • dè Himmelsrichtig: A villnè Ort git s jewyls ein Nord-, Oscht-, Süd- un/odder Weschtbaanhof,
  • dè Höchi: im Berych vo Thüringè un Sachsè, z Ungarn u. a. exischtyred mengmòl èn obberè un èn unterè Baanhof,
  • dè Laage zu dè Stadt: Mitti, Stadt odder Zèntrum für è zentral glägenè Baanhof vo i. d. R. untergordnetè Vokeersbedütig.
• Stadtdeil, Vorört odder ygmeindetè Ort, un zwar bschtönn selli uss:
  • èm voraagschtelltè Nammè vom Hauptort un èm nõchfolgendè Nammè vom Ortsdeil (in mengè Länder mit un in andrè Länder ooni Bindeschtrich, z Dütschland immer mit Bindeschtrich, i dè Schwiz immer ooni Bindeschtrich, ußer Nämmè i dè französischè Sprõch, wo immer mit Bindeschtrich gschribbè wörrèd.) odder
  • nu d Nämmè vom Ortsdeil.
• Strõßènämmè
• Eigènämmè vo Yrichtungè odder Unternämmè, wo i dè Nöchi von èm Baanhof liget.
• Nammè vo Persönlichkeitè.
• Zaalè:
  • Nummeryrig vo dè Baanhööf. In è baar Länder, bsunders im Berych vo dè ehemõligè Sowjetunion, sin d Baanhööf vo villnè Ortschaftè durchgängig nummeryrt (z. B. git s im Ysèbaaknotè Pensa füüf Baanhööf mit dè Bezeichnigè Penza I bis Penza V). D Nummeryrung sait dèby nüt übber d Art un Bedütung vo dè Baanhööf uus.
  • Benamsig vo dè Baanhööf nõch dè Strèggèkilometer, a dèmm si ligèd. Sell isch bsunders in Gegendè vobreitet, wo kei Sidlig i dè Nöchi isch.
• suschtigi geographischè Nammè wiè Täler, Bärg usw.; z. B. dè Baanhof Drängedal a dè Harzquerbaan odder dè ehemõlige Baanhof Dorlesbach a dè württèbärgischè Südbaan, diè ebbèso wiè dè Baanhof im Lièd Auf dè Schwäbischè Eisèbaanè voewigt isch.

Personal

Diè voantwortlichi Gsamtleitung vom Vokeers- un Bedrybsdiènscht isch i dè Hand vom „Baanhofsvorschtand“ glègè. Z Dütschland git s sebbi Fungtion sit Johrzeentè nimmi, in è baar andrè Länder isch si bis zu dè Uffdrènnig in Vokeer un Infraschtruktur blibbè. Wo sich d Fungtion vom Baanhofsvorschtand ghaaltè hèt, ghört si hüt i dè Regèl zu dè Infraschtruktur.

Bi dè dütschè Baanè isch dè „Baanhof“ einersits è Begrifflichkeit uss èm behördlichè Organisationsgefüèg. I sellèm Sinn isch dè „Baanhof“ als Diènschtschtell è uumittelbari Bundesbehördè, wo bedryblich zmeischt uss è baar „Baanhööf“ (im bedryblichè Sinn) bschtandè hèn. Sebbi Stell isch von èm Diènschtschtellèleiter gfüürt worrè, eim Beamtè meischtens im gehobenè Diènscht mit polizeilichè Befugniss. Insofèrn git s dè Begriff „Baanhof“ nõch dè Ufflösig vo dè Dütschè Bundesbaan un dè Dütschè Rychsbaan nu no im bedryblichè Sinn vo dè EBO. Kommerzielli, technischi un bedryblichi Uffgabè sin hüt in voschidenè Händ.

Einheitlich stòt dè Baanhof unter dè gsetzlichè Begrifflichkeit vo dè Baanaalaag, wo im Huusrächt von èm Infraschtrukturunternämmè unterschtòt. Bedryblich isch dè Baanhof zmeischt è Zugmeldeschtell, wo nõch dè gsetzlichè Bschtimmungè toujours mit ènèm voantwortlichè Faardiènschtleiter bsetzt sy muè. Im Zùg vo dè technischè Entwicklig isch dè Faardiènschtleiter allerdings immer öfter nimmi vor Ort aazdrèffè, sondern reglèt dè Vokeer fèrngschtüèrèt als Mitarbeiter von èrè Bedrybszentralè, als Zugleiter odder als Bedièner vo fèrngschtüertè Baanhööf.

Baanhofsartè

Sackbaanhof: Leepzisch Hbf

Lageplan des historischen Bèrliner Baanhof z Hamburg

Historischè Sackbaanhof: Görlitzer Baanhof z Bèrlin (1928)

Bahnhööf wörred nõch voschidènè Kriteriè unterschiddè worrè. Dezuè zellèd unter anderem iri Uffgaab un Fungtion, iri Laag im Netz, d Grundrissform odder diè bautechnischi Gschtaltung vo dè Gleis- un suschtigè Aalaagè.

Unterscheidig nõch Laag im Netz

Èndbaanhof

Èn Èndbaanhof lyt am Ènd von èrè Baanschtreggi odder è baar Streggè. Diè architektonischi Form odder witeri Eigèschaftè sin durch sellè Begriff nit feschtglait.

Zwǜschèbaanhof

Èm Zwǜschèbaanhof isch è Bedrybsschtell an èrè durchgöngigè Baanschtreggi. Deilwys voschtòt mò unter èm Zwǜschèbaanhof nu ein, vo dèm keini witèrè Streggè abzwygèd, deilwys wörd uff selli Unterscheidig vozichtet bzw. zwǜschè eifachè Zwǜschèbaanhööf un Zwǜschèbaanhööf mit Streggèvozwygigè unterschiddè.

Drènnigsbaanhof

In èm Drènnigsbaanhof zwygt mindeschtens ei Streggi ab, woby im Unterschyd zum Aaschlussbaanhof èn Übbergang vo Züüg vo dè eintè uff diè andri Streggi üblich isch, z. B. Essè Hbf, Baanhof Arth-Doldau, Innsbrugg Hbf.

Aaschlussbaanhof

Bhf. Aulèdorf im Johr 2011 mit Züüg vo drei voschidnè Gsellschaftè un Aaschlussbaanhööf links

Èn Aaschlussbaanhof isch èn Baanhof, wo vo einèrè Streggi (mindeschtens) ei witeri abzwygt, woby s (je nõch Definition) kein regèlmäßigè durchgängigè Zugvokeer git (wa abber bedryblichi Vobindigè un Wagèübbergäng nit uusschlièßt) bzw. diè abzwygendi Streggi dütlich untergordnèt isch. Deilwys wörd i dè Literadur au nit zwǜschè Aaschluss- un Drènnigsbaanhööf unterschiddè wärd.

Chrützigsbaanhof

Von èm Chrützigsbaanhof schwätzt mò, wenn sich mindeschtens zwei Streggè in eim Baanhof chrützèd, z. B. Duisburch Hbf, Neuss Hbf. Wörd d Zaal vo dè Streggè, wo i eim Baanhof zämmèdrèffèd größer, wörd au d Bezeichnig Knotèbaanhof vowendèt.

Berürungsbaanhof

Èn seltènè Tǜp isch dè Berürungsbaanhof, wo sich zwei Streggè touchyrèd, ooni sich z chrützè, z. B. Baanhof Montabaur, Baanhof vo Landquart odder dè Baanhof Weida. Deby cha s abber Gleisvobindungè zwǜschè dè Gleis vo beidnè Streggè gää.

Zur Zit vo dè ehemòligè brivatè Ysèbaa-Gsellschaftè isch dè Baanhof Mülheim-Eppinghoffè èn Berürungsbaanhof vo dè Bergisch-Märkischè Ysèbaa-Geellschaft un dè Rheinischè Ysèbaa-Gsellschaft gsi.

Chnotèbaanhof

Chnotèbaanhööf sin in sèllèm Zämmèhang meefachi Drènnigs- un/odder Chrüzzungsbaanhööf von èm Huufè vo Streggè.

Unterscheidig nõch Grundrissform

Kopfbaanhof

→ Hauptartikel: Kopfbahnhof

In èm Kopfbaanhof odder Sackbaanhof höred d Hauptgleis mit Stumpfgleis uff, è Durchfaart isch nit möglich. Hüüfig stòt s Empfangsgebäude am Gleisènd. Bsunders bi historisch älterè Bautè folgt am Gleisènd dè Gleiswechsel odder è Drèèschiibè, um Drybfaarzüüg a s andere Ènd vo irèm Zug umsetzè z chönnè..

Umgangsschprõchlich wörred d Begriff Kopfbaanhof un Èndbaanhof oft sǜnonǜm bruucht. S git abber Unterschyd. S chönnèd ÈndbaanhöÖf au in Durchgangsform baut sy, öppè bi nèrè blaantè Streggèvolängerung. Umkeert cha s au Zwǜschèbaanhööf in Kopfform baut sy, oppè bi mengè Spitzkeerè.

Durchgangsbaanhof

Diè hüüfigschti Baanhofsbauart isch dè Durchgangsbaanhof. Dõdeby laufèd d Hauptgleis von einer odder meerèrè durchgehende Streggè vom Bahnhofsgländ, erhaaltèd dört Gleisvobindungè un erwiterèd sich gegebenèfalls durch zuèsätzlichi Baanhofsgleis, z. B. Wupperdal Hbf, Bärn HB. S EG lyt meischtens sitlich zum Gleisfäld.

Bsunderi Bauformè

Riterbaanhof: Hamburg Hbf

Inselbaanhof: Baanhof Mindè

Riterbaanhof

Bi nèm Riterbaanhof isch s Empfangsgebäude quer übber s Gleisfäld baut, z. B. Hamburg Hbf odder Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi.

Keilbaanhof

In èm Keilbaanhof drènnèd sich meereri Streggè im Bahnschteigberych. S Empfangsgebäude lyt dõdeby zwǜschè dè sich drènnendè Streggè, welli mitnand èn Keil bildè, z. B.: Baanhof Arth-Goldau, Döbèlè Hbf., Baanhof Jena-Göschwitz, Baanhof Wupperdal-Vohwinkel.

Inselbaanhof

Bi nèm Inselbahnhof wörd s Empfangsgebäude komplètt vo dè Gleisaalaagè ygfasst, z. B. Halle (Saale) Hbf odder Bhf. Mindè z Weschtfalè.

Durmbaanhof

In èm Durmbaanhof chrützèd sich meereri Streggè niveaufrei, z. B. Bèrlin Hbf odder Baanhof Bürschtadt. Bi nèm Deil vo dè Durmbaanhööf (z. B. Osnabrügg Hbf) git s Vobindungsstreggè zwǜschè beidnè Ebènè.

Dunnelbaanhof

Dunnelbaanhööf ligèd vollschtändig unterirdisch. Meischtens handlèt s sich um eifachi Durchgangsbaanhööf odder quasi unterirdischi Durmbaanhöäf, wenn si meereri Dunnelschtreggè vobindè, z. B. d S-Baanhööf Bahnhof Frankfurt (Main) Konschtablerwache un Züri Stèttbach.

D Bezeichnig Dǜèfbaanhof wörd meischtens glychbedütend vowendèt, cha abber au ein Baanhof i eim nõch obbè offenè Wannèbauwärch benamsè, z. B. dè Baanhof am Köln-Bonner Flughaffè odder dè Bf. Züri-Stadèlhoffè.

Dreieggsbaanhof

Extreem wènnig chunnt dè Dreieggsbaanhof vor, sèll isch èn Baanhof, bi dèmm ei zuèsätzlichi Vobindung zwǜschè dè abzwygendè Streggè bschtòt, z. B. Ludwigshaffè (Rhy) Hbf odder Bhf. Herlasgrüè.

Unterscheidig nõch Fungtionè

Personèvokeer

• Personèbaanhof (Abkürzig z Dütschland Pbf, i dè Schwiz PB)
  • Flughaffèbaanhof, z. B. Baanhof Düsseldorf-Flughaffè,
  • Messebaanhof, z. B. Bhf. Hannover Messe/Laatzè,
  • Fürschtèbaanhof, i dè Regel è bsunders Baudeil vom Personèbaanhof, seltè au als eignè Baanhof, z. B. Baanhof Potsdam-Wildpark,

Güètervokeer

Güèterbaanhof z Fryburg im Briisgau

• Güèterbaanhof (Abkürzig z Dütschland Gbf, i dè Schwiz GB)
  • Containerbaanhof für dè Güèterumschlag zwǜschè Ysèbaan un andrè Vokeersdräger
  • Haffèbaanhof für dè Güèterumschlag zwǚschè Ysèbaa un Wasserschtrõßè, z. B. Chleinhüningè Haffè z Basel; seltè au mit Personèvokeer zum Umschtyg uff è Bassagyrschiff, z. B. Baanhof Emdè-Ußerhaffè,
  • Eilguètbaanhof, diè Dütsch Rychsbaan, in irer Aafangszit au diè Dütsch Bundesbaan sowiè anderi Ysèbaanè z. B. z Frankrych un Italiè hèn èn Eilguèt- odder Exprèssguètnetz unterhaaltè, für des eigeni Baanhööf odder Baanhofsdeile bruucht worrè sin. Byschpillswys sin d Baanschteig 12–14 im Karlsruèr Hauptbaanhof anschtell von èrè Eilguètabfèrtigung entschtandè.
  • Poschtbaanhof, wo Poschtbeförderig bis zuè dè Volagerig uff d Strõß in Reise- odder eignè Poschtzüüg durrègfüürt worrè sin,
  • nit öffentlichi Wärchs-, Induschtry- odder Zechèbaanhööf, z. B. BASF z Ludwigshaffè.

Personè- un Güètervokeer

Aachè Hbf

• Ysèbaaknotè, wichtigi Voknüpfig vo voschidnè Streggè,
• Gränzbaanhof, z. B. Aachè Hbf, un dè fungtional fascht glychè
• Transitbaanhof
• Übbergabebaanhof – èn Baanhof, i dèm Güèterzüüg odder Wagègruppè an èn andrè Güètervokeersbedryber übbergää wörrèd.
• Fäärbaanhof, a dè Küschtè von èm Fluss, ènèm See odder ènèm Meer, wo uumittelbar in èn Fääraaleger übbergòt, demit Ysèbaafaarzüüg uff d Ysèbaafäärè ufffaarè un übbergsetzt wörrè chönnèd; Byschpill: Baanhof Puttgardè, Messina

Bedrybsbaanhof

Skizzè für d Volegig vom Miltèbärger Baanhof

• Bedrybsbaanhof, z. B. Baanhof Goethewäg, Bedrybsbaanhof Schöneweide
  • Rangyrbaanhööf, z. B. Rangyrbaanhof Maschè, git s als Gfäll- odder Flachbaanhof, je nõchdèmm, ob èn Deil vom Rangyrbedryb mit Schwèrchraft durrègfüürt wörd. Èn Gfällbaanhof lyt vor, wenn d Baanhofsgleis durchschnittlich mee als 7 ‰ gneigt sin. Selli Bauart isch sèltè. Byschpill defür sin: Rangyrbaanhof Nürnbèrch, Baanhof Dresdè-Fridrichschtadt, Zwickauer Hauptbaanhof, Baanhof Duisburch-Hochfäld Süd..
  • Abschtellbaanhof für nit bruuchti Ysèbaafaarzüüg, odder für d Wartig un Vosorgig vo sebbnè.

Meereri Fungtionè

Baanhofsaalagè chönned uss mengè Deil mit unterschydlichè Fungtionè zämmègsetzt sy: so ligèd z. B. Güèter- odder Abschtellbaanhööf bi chlynè un mittlerè Baanhööf meischtens uumittelbar nebbè odder au hüüfig dirèkt hinter m Personèbaanhof. Vill größerè un mengè mittlerè Baanhööf hèn zuèsätzlich è Bw. I dè gröschtè Ysèbaankomplèx sin oft meereri Baanhööf mit unterschydlichè Fungtionè drènnt vonènand aaglait, zum Byschpill in Monnèm dè Hauptbaanhof un dè Rangyrbaanhof.

I dè Aafangsjohr vo dè Ysèbaa sin Baanhööf z Dütschland hüüfig a großè Flüss aaglait worrè, um dè Baantransport mit èm guèt uusbautè Flusstransportvokeer z vobindè. Nõchdèmm diè èrschtè Knotèpüngt vo dè Ysèbaanè entschtandè sin, isch d Forderung nõch dè Brojèktyrung vo dè Bahnhöööf unter logistischè Gsichtspüngt gschtellt worrè. Dè Ingenieur un Dirèktor vo dè sächsischè Ysèbaavowaltig Max Maria vo Wèber hèt dezuè diè èrschtè vobindlichè Reglè uffgschtellt, wo spôter allgemein anerkannt worrè sin.

Spezièlli Fungtionè

Gmeinschaftsbaanhof

Baanhof Bayrisch Ysèschtei: Diè unterschydlichi Gschtaltung vo dè Empfangsgebäude vowyst uff diè beidè Eigètümer un diè dört volaufende Gränz zwǜschè Dütschland (hinnè) un Tschechiè (vornè).

In èm Gmeinschaftsbaanhof drifft d Infraschtruktur von è baar Ysebaaschtrukturunternämmè uffènand. È baar Gränzbaanhööf sin Gmeinschaftsbaanhööf. Entwedder wörred d Aalaagè gmeinsam bruucht odder jeddès Unternämmè hèt – ganz odder deilwys – eigeni Aalaagè, wo uusschlièßlich von èm bruucht wörred. È bsunders ydruggsvolls Byschpill für èn Gmeinschaftsbahahof isch dè Baanhof z Bayrisch Ysèschtein, wo s Empfangsgebäude durch d Staatsgränz i dè Mitti deilt isch.

Spurwechselbaanhof

Èn Spurwechselbaanhof bschtòt i dè Regèl uss zwei Baanhööf odder Baanhofsdeil mit Gleis vo voschidnè Spurwittè. Dört müèn Reisende entwedder umschtygè un d Fracht umgladè wörrè odder s bschtòt d Möglichkeit, Faarzüüg umzschpurè. Syschpill für èn Spurwechselbaanhof mit Umschtygè isch dè Baanhof Solethurn, wo sich è baar Normalschputschtreggè, vo allem dJurasüdfuèsslinniè mit dè Schmalschpurschtreggi vo dè RBS drôffèd. Byschpill für Umschpurbaanhööf: sin Brest Passaschyrski, Byschpill für èn Umladebaanhof isch Galați Transbordare (wörtlichi hochalemannischi Übbersetzig: Umladdè) z Rumäniè.

Sischteemwechselbaanhof

In èm Sischteemwechselbaanhof wechslèt d Stròmvosorgig für elegtrischi Drybfaarzüüg (Sischteemdrènnschtellè). Wörd kei Meesischteemfaarzüüg ygsetzt, muè dõ für d Witerfaart d Beschpannig vom Zùg gwechslèt wörrè. Oft handlèt s sich um èn Gränzbaanhof. Byschpill für èn söttigè Sischteemwechselbaanhof isch d Station Brennero/Brènner uff dè Brènnerbaan a dè Gränz zwǜschè Öschterrych un Italiè.

Keini bedryblichè Fungtionè

Zu dè Baanhööf ooni bedryblichi Fungtion zellt diè sèlteni Gattung vom Schybaanhof. Dezuè zellt di Baanhofsattrappè vo Brasiliè, wo im Zweitè Wältchrièg Bombèaagriff vom Hauptbaanhof Stuègètt ablenkè hèt söllè.

Kulturbaanhof

S ehemòlige Empfangs­gebäude vom Baanhof Seidingschtadt vo 1888, hpt Heimetmuseum.

Nit, wènnig odder kaum bruuchti Baanhofsbautè wörred sit Mitti dè 1990er Johr als Kulturbaanhof (KuBa) bruucht. In eim wörred Uusschtellungè, Theaterufffürungè odder Film zeigt, Büècher vodlèènt, Esskultur zelebryrt, Künschtler Ateliees zur Vofüègig gschtellt, Initiativè/Vorein, Diskothekè unterbrocht. Oft stôn selli Gebäude unter Denkmòlschutz.

Byschpill sin

• Kassel Hbf,
• Baanhof Heidelbärg-Altschtadt
• Bhf. Chrützdal,
• Bhf. Düsseldorf-Eller,
• Bhf. Weimar,
• Bhf. Worpswede,
• Bhf. Radebeul Oscht,
• Baanhof Heldburg,
• Baanhof Seidingschtadt (luèg Bild röchts),
• Hundertwasser-Bhf. Üèlzè
• Jenaer Saalbaanhof (luèg au Kulturbaanhof Jena).
• Baanhof Bad Salzuflè
• Baanhof vo Orsay z Paris, bis 1939 dè Pariser Südwescht-Baanhof.

Gschicht

Aafangsphasè

È aalts Baanhofsgebäude vo dè Prinz-Willèm-Ysebaan, zwǜschè Velbert-Nevigè un Wupperdal-Voowinkel a dè ehemòligè Spitzkeeri, benamst Kopfschtation

Baanhööf sin für dè Bedryb von èrè Ysèbaan sofort notwèndig gsi, well d Faarzüüg abgschtellt wörred – dõhèr diè dütsch Bezeichnig: Baan-Hof –, Züüg bildet un Reisendè un Güèter è Glegèheit botè wörrè muè, dè Zug z erreichè. Èrschti Vorbilder sin hysichtlich dè EG d Relaisschtationè vom Poschtvokeer gsi, wo ebbèfalls Warterüüm un Faarschy-UusgabÈ behèrbärgt hèn. Well Züüg abber länger als Postkutschè gsi sin un d Zaal vo dè Reisendè höcher gsi isch, sin bald Baanschteig, Baanschteigübberdachungè un – vo allem i dè großè Endbaanhööf – Baanschteighallè dezuè chò.

Well i dè Aafangszit vo dè Ysèbaa s reisende Publikum mit dè neuè Technig no nit vodraut gsi isch un derrè iri Gfòòrè unterschätzt hèn – odder d Ysèbaavowaltungè zmindescht dèvò uusgangè sin – isch dè Kontagt zwǜschè dè Reisendè un èm Zug strèng reglementyrt gsi: Passagyr hèn dè Baanschteig èrscht bedrèttè dürfè, wenn dè Zug dört zum Stòò chò isch. Letschti Relikt vo sèllèrè Reisendèsicherig sin diè – z Dütschland – èrscht i dè 1970er Johr abgschafftè Baanschteigschpèrrè gsi. Witer sin diè Reisendè, bevor dè Zug sich in Bewegung gsetzt hèt, i d Wägè ygschperrt worrè. Z Ängland lôn sich deilwys hüt no d Dürè vo dè Ysèbaawägè vo innè nit uffmachè (mô muè vill mee s Fenschter uffmachè, um diè ußè aabrochti Dürèfallè abbè z druggè. Nõch èm Ysèbaauufall z Versailles am 8. Mai 1842, bi dèmm s übber 50 Doti gää hèt, well d Bassagyr sich sèlbscht nimmi us èm brènnendè Zug hèn chönnè befreiè, isch scho gly dõdruff vozichtet worrè. Diè baulichè Maßnaamè, èn möglichscht strèngè Uusschluss vo Nichtberechtigtè bim Bedrèttè vom Baanhofsgländ, sin abber bibhaaltè worrè. Z Syriè wörd z. B. no hüt au jeddè neu baute Baanhof vo èrè Muèr umgää un d Y- un Uusfaargleis durch voschlièßbari Dor gsicherèt. D Baanhofsbautè uss dè allerèrschtè Johr vo dè Ysèbaa sin vorrangig a technischè Notwendigkeitè orièntyrt un oft bscheidè dimensionyrt un uusgfüürt worrè. È Byschpill defür sin diè witeschtgehend uss Holz bautè Empfangsaalaagè vo dè Bayrischè Ludwigsbaan, diè èrscht dütsch Ysèbaa, wo vo Nürnbärch uff Fürth gangè isch. Empfangsgebäude vo sèllèrè Streggi sin nit erhaaltè blibbè.

1850 bis 1880

Der erste Baanhof Hamburch-Altona, Strõßèsitè. S halbchreisförmigi Bortal füürt zuè nèrè Drèèschiibè vor èm Baanhof zum Umkeerè vo dè ygfaarenè Lok

Èrschtè Baanhof Hamburch-Altona. Diè mittlerè Gleis zum Keerè vo dè Lokomotyv; Baanschteiggleis un Baanschteig sin übberdacht

S Empfangsgebäude (EG) von èm Baanhof isch allerdings dè repräsentativschte un gegèübber dè Öffentlichkeit un dè Bassagyr dè publikumswǜrksamschte Ort für d Sèlbschtdarschtellung vo dè Ysèbaagsellschaftè gsi. Dõdezuè isch chò, dass d Ysèbaa i sellèrè Zit dè Fortschritt sǜmbolisyrt hèt un èn großè wǜrtschaftlichè Erfolg gsi isch. Dõrum sin dört, wo è größeri Öffentlichkeit z erwartè gsi isch, i dè zweitè Phasè vom Baanhofsbau (ca. 1850–1880) hoch repräsentativi EG gschaffè worrè, zum Deil au mit Sonderyrichtungè, wiè gsondertè Warteberych für Högschsti un Allerhögschsti Hèrrschaftè (Fürschtèbaanhof). Abber au d EG vo dè Provinzbaanhööf sin uffwändig gschtaaltet worrè. Tǜpischs Byschpill vo sellèrè zweitè Phasè isch dè èrscht Baanhof vo dè Ludwig-Süd-Nord-Baan z Nürnbärch gsi, wo dè zweit Baanhof z Nürnbärch gsi isch, wo im, neugotischè Styl baut worrè isch odder s aalte, spôter a andrer Stell widder uffbaute EG z Würzburch. È no bedribbènè Großbaanhof i sellèrè Zit isch dè Hauptbaanhof z Augschburg.

1880 bis 1914

Dè dritte Nürnbärger Baanhof

Dè zuènèmmende Baanvokeer hèt d Dimensionè vo dè i dè Mitti vom 19. Johrhundert entschtandenè Baanaalaagè schu am Ènd vom Johrhundert uusgschppft. Dõdezuè isch chò, dass i sèllèrè Zit diè städtischè Zentrè brutal stark expandyrt hèn un dört diè aaltè Baanaalaagè, wo urschprünglich am Rand vom Stadtzèntrum baut worrè sin, zuè nèm städtebaulichè Hindernis worrè sin, well d Städt eifach drübber durrè gwachsè sin. Sèllèwäg sin entwedder nu d EG ersetzt worrè (z. B. in Nürnbärger Hauptbaanhof 1906 – drittè Nürnbärger Baanhof) odedr abber dè ganz Baanhof a dè (dömòligè) Stadtrand volait worrè isch: dè Frankfort Hbf., dè Wysbadner Hauptbaanhof, dè Bhf. Hamburch-Altona odder dè Karlsruèr Hauptbaanhof. È dritti Möglichkeit isch gsi, dass Baanhööf (einschtmòls) unterschydlichi Baangsellschaftè in eim zämmègfasst hèn (Leepzisch Hbf., Darmschtadt Hauptbaanhof).

1914 bis 1960

Dè Baanhof Kreiensè am Morgè vom 16. Januar 1963.

Uffgrund vo dè i sellèm Zitruum uffkeimendè Konkurrènz zum Ysèbaavokeer isch d Gschtaaltig vo dè Baanhoöf nu uff Yschparungè im Bedryb grichtet gsi. Dõdezuè hèt vo allem s Bsitigè vo dè Kopfbaanhööf, wo bi schnèllè wörrendem Vokeer un dè Umschtellig uff lang laufendi elegtrischi un diseldribbèni Loks zuènèmmend è bedryblichs Hindernis dargschtellt hèn. Asè sin vor allem nõch èm Zweitè Wältchrièg zaalrychi Kopfbaanhööf durch Neubautè ersetzt worrè: Selli Tendènz hèt sich bim Kèmptner Hbf., Heidelbärger Hbf. odder Braunschweiger Hauptbaanhof fortgsetzt, è Tendènz, wo sich witer fortgsetzt hèt (Miltèbärg Hbf. odder Hbf. Ludwigshaffè) un sich bis hüt fortsetzt (Brojèkt 21, drunter byschpillswys Stuègètt 21 odder Lindau 21).

D Johrzeent nõch èm Zweitè Wältchrièg hèn deshalb für d Baanhofskultur meischtens Zruggbauè bedütet, zum Deil au eifach Vofall. Dõdezuè sin a mengè Stellè Neubautè vo frõgwürdiger architegtonischer, baulicher odder vokeerlicher Qualidät (z. B. Baanhof Kassel-Wilhelmshöchi) entschtandè, mit dè historischè Gebäude dõgegè isch lièblos umgangè worrè. So isch byschpillswys i dè Gleishallè vom Hauptbaanhof vo Frankfort am Main 60 Jahre lang diè provisorischi, chriègsbedingt entschtandeni Brèttervokleidig vo dè halbè Dachflächi erhaaltè blibbè. Graad i dè Flächi sin en Huufè Baanhööf nõch dè Streggèuffgaab mee un mee volotterèt, d Empfangsgebäude oft au a dè nò betribbènè Streggè.

Neueri Entwicklungè

Schalterhallè z Bonn, 1989

Zugzylaanzeiger von èrè ältèrè Bauart mit Fallblattaazeig (Hannover Hbf, 2006)

S stattliche Empfangsgebäude vom Baanhof Immèdingè im Donaudal

Zämmè mit dè schlychend aufchommèdè Erkènntnis, dass d Vonõchlässigung vo dè Ysèbaan vokehrsbolitisch nit optimal isch, hèt sich im letschtè Virtel vom 20. Johrhundert auch widder s Intresse a dè Baanhööf voschtärkt. Neubautè vo größerè Baanhööf hèt s zwar nu wènnigè gää un si sin meischtens a dè neuè Streggè vom Hochgschwindigkeitsvokeer odder a Flughäffè baut worrè. Voeinzelt sin Baanhööf au durch Neubau gringfüègig volegt worrè. Hüüfiger sin Ersatzbautè a dè Stell vo aalter EG, hüüfig unter Ybezèhig vo dè historischè Bausubschtanz. Diè mit Abschtand hüüfigschti Baumaßnaam isch d Grundsanyrig vo historischeè Baanhööf, meischtens unter völliger Entkèrnung, wa mit èm Neubau voglychbar isch. Nõch Johrzeent vo dè Unterfinanzyrung isch ab öppè 1990 in zaalrychè Länder è byschpilllosi Reiè vo Chraftäkt unternõ worrè, um dè Inveschtitionsrüggschtau z besitigè.

Bi Neubautè odder Sanyrungè wörred in Empfangsgebäude fascht immer großi Vomarktungsflächè gschaffè. Großi Empfangsgebäude fungyrèd für iri Bedryber hüt vo allem als Gèldquällè in Form von èrè Gewerbeimmobiliè, wènniger als Vokeersschtation.

D Entwicklig i dè Flächi isch vo Rationalisyrungsmaßnaamè brägt. Gleisaalaagè vo villnè Baanhööf sin stark zruggbaut worrè un dõdebi au Baanhööf zuè Haltepüngt abbègschtuft worrè. D Besetzig vo Baanhööf mit Personal hèt grossflächig durch dè Aaschluss vo dè Baanhööf a zèntral gschtüèrti Elegtronischi Stellwärch uffghört. Faarkartè wörred oftmòls uusschlièßlich a Automatè vokauft. Sit è baar Johr findet dè nägscht Schritt im Abschtoßè vo dè Baanhööf durch d DB statt, i dèmm mit Flyß Baanhofgebäude a Brivatlüt vokauft wörred, sèll driftt inzwǜschè (Stand: 2015) nit nu chlyni Brovinzbaahnööf, sondern auch EG vo mittlerè, mitunter au vo Knotèbaanhööf, wiè byschpillswys dè Baanhof vo Immèdingè, èn Baanknotè, wo a zwei Hauptschtreggè, dè Donaudalbaan un dè Schwarzwaldbahn, un èrè Nèbbèschtreggi, dè Aitrachdalbaan, lyt.

Uff dè andrè Sitè wörred au un graad i dè Flächi mit enormem Uffwand Baanhööf sanyrt. Dõdeby wörred Baanschteig uff Standardhöchi brocht, um dè niveauglyche Yschtyg z ermöglichè, Uffzüüg oder Flachrampè wörred baut, um d Baanschteig barrièrefrei zuègänglich z gschtaaltè, un wo s höhèglychi Baanübbergäng git, wo dè Strõßèvokeer behinderèd, wörred Unterfüürungè blaant un baut.

Rekörd

• dè Baanhof Shimjuku z Tokio gildèt als dè vo Faargäscht meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, desèll isch braktisch èn reinè Pendlerbaanhof mit däglich 1 bis 4 Millionè Bassagyr.
• Züri HB gildèt als dè vo Züüg meischtfrequèntyrte Baanhof vo dè Wält, wo Übber 2900 Züüg dè Baanhof däglich bassyrèd.
• Dè ältescht Baanhof vo dè Wält lyt z Stockton-on-Tees z Ängland.
• Högschtglègènè Baanhof vo dè Wält isch z Tanggula im Tibet, 5.068 Meter, a dè Lhasa-Baan, wo zwǜschè Golmud un Lhasa vokeert.
• Dè högschtglègeni Baanhof z Europa lyt uff èm Jungfraujoch i dè Schwiz, 3454 Meter, Endschtation vo dè Jungfraubaan mit dè Dalschtation uff dè Chlynè Scheidegg.
• Högschtglègènè Baanhof z Dütschland an èrè Adhäsionsbaan isch dè Baanhof Brockè im Harz, 1125 m; dè högschte Baanhof an èrè Normalschpurbaan lyt uff 967 m übber NN a dè Dreiseèbaan z Bärèdal am Fäldbärg. Högschstè Baanhof z Dütschland an èrè Hauptbaan isch mit 806 m dè Baanhof z St. Gorgè a dè baddischè Schwarzwaldbaan.
• Dè gröscht Rangyrbaanhof vo dè Wält isch dè Baanhof Bailey Yard bi North Platte z Nebraska i dè USA), gfolgt vom gröschtè europäischè Rangyrbaanhof Maschè Rbf bi Hamburg.
• Diè gröscht un längscht Baanschteighallè hèt dè Mailänder Zentraalbaanhof, wo 1931 baut worrè isch.
• Diè gröscht Grundflächi hèt mit 83.640 m² dè Leepzischer Hauptbaanhof.
• Diè älteschte erhaaltenè Baanhofsgebäude vo Dütschland:
  • 1838: Bhf. Düsseldorf-Gerresheim (Nordrhy-Weschtfalè, Düsseldorf)
  • 1840: Bhf. Vynèburg (Niddersachsè, Lancchreis Goslar)
  • 15. Mai 1842: Bhf. Nidderau (Freischtaat Sachsè)
  • Dè Leepzischer Bayrische Baanhof (Inbedrybnaam 1842) isch dè älteschte erhaaltene Chopfbaanhof vo Dütschland.
  • S älteschte no in Bedryb befindliche Baanhofsgebäude in èrè dütschè Großschtadt stòt z Augschburg. S isch 1844 in Bedryb gangè.

Meischtfrequèntyrto Fèrnbaanhööf z Dütschland

Baanhof	Faargäscht pro Daag	Züüg Fèrnvokeer bro Daag	Züüg Naavokeer bro Daag	Züüg S-Baan bro Daag	Baanschteig- gleis
Hamburg Hbf. (S-Baan, U-Baan)	000000000450000.0000000000450.000	000000000000189.0000000000189	000000000000407.0000000000407	000000000000982.0000000000982	000000000000012.000000000012
Münchè Hauptbaanhof (S-Baan, U-Baan)	000000000450000.0000000000450.000	000000000000258.0000000000258	000000000000597.0000000000597	000000000001018.00000000001.018	000000000000034.000000000034
Frankforter Hauptbaanhof (S-Baan, Stadtbaan)	000000000450000.0000000000450.000	000000000000342.0000000000342	000000000000290.0000000000290	000000000001100.00000000001.100	000000000000029.000000000029
Bèrlin Hbf. (S-Baan, U-Baan)	000000000300000.0000000000300.000	000000000000261.0000000000261	000000000000326.0000000000326	000000000000620.0000000000620	000000000000014.000000000014
Köln Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan)	000000000280000.0000000000280.000	000000000000243.0000000000243	000000000000521.0000000000521	000000000000466.0000000000466	000000000000011.000000000011
Düsseldorf Hbf. (S-Baan, Stadtbaan)	000000000250000.0000000000250.000	000000000000180.0000000000180	000000000000450.0000000000450	000000000000500.0000000000500	000000000000016.000000000016
Hannover Hbf. (S-Baan, Stadtbaan)	000000000250000.0000000000250.000	000000000000208.0000000000208	000000000000210.0000000000210	000000000000204.0000000000204	000000000000012.000000000012
Stuègètt Hbf. (S-Baan, Stadtbaan)	000000000240000.0000000000240.000	000000000000164.0000000000164	000000000000426.0000000000426	000000000000649.0000000000649	000000000000019.000000000019
Essè Hbf. (S-Baan, Stadtbaan)	000000000170000.0000000000170.000	000000000000123.0000000000123	000000000000198.0000000000198	000000000000403.0000000000403	000000000000013.000000000013
Nürnbärch Hbf. (S-Baan, U-Baan)	000000000140000.0000000000140.000	000000000000150.0000000000150	000000000000290.0000000000290	000000000000300.0000000000300	000000000000021.000000000021
Dortmund Hbf. (S-Baan Rhy-Ruhr, Stadtbaan)	000000000130000.0000000000130.000	000000000000195.0000000000195	000000000000485.0000000000485	000000000000302.0000000000302	000000000000016.000000000016
Bremè Hbf. (S-Baan Bremè/Niddersachsè)	000000000120000.0000000000120.000	000000000000080.000000000080	000000000000450.0000000000450	000000000000000.00000000000	000000000000009.00000000009
Leepzisch Hbf. (S-Baan)	000000000120000.0000000000120.000	000000000000238.0000000000238	000000000000583.0000000000583	000000000000227.0000000000227	000000000000021.000000000021
Bèrliner Oschtbaanhof (Bèrliner S-Baan)	000000000100000.0000000000100.000	000000000000047.000000000047	000000000000202.0000000000202	000000000000775.0000000000775	000000000000009.00000000009
Monnèm Hbf. (S-Baan RhyNeggar)	000000000100000.0000000000100.000	000000000000238.0000000000238	000000000000265.0000000000265	000000000000155.0000000000155	000000000000009.00000000009

Quällè: DB AG, Baanhofsdatèbank (Stand 12. Juni 2013)

Gröschti Personèbaanhööf vo dèrrè Wält

Sèll isch è Lischtè vo dè gröschtè Personèbaanhööf vo dèrrè Wält, abschtygend gordnèt nõch dè Aazaal vo dè Bahnschteiggleis:

Gleis	Baanhof	Ort	Land	Notizè
67	Grand Central Terminal	Manhattan, New York City	Voeinigti Staatè	41 Gleis uff dè obberè Ebeni, 26 Gleis uff dè unterè Ebèni, zzgl. 8 U-Baan-Gleis, 8 Gleis für East Side Access im Bau/Blaanig
34	Münchè Hbf	Münchè	Dütschland	32 Gleis obberirdisch, 2 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 6 U-Baan-Gleis
31	Pariser Nordbaanhof	Paris	Frankrych	27 Gleis uff dè Hauptebèni, vir Gleis im Untergschoss
30	Napoli C	Neapel	Italiè	26 Gleis uff dè Hauptebèni, 4 Gleis im Untergschoss (Napoli Piazza Garibaldi)
30	Shanghai Hongqiao Railway Station	Shanghai	China	flächègröschtè Baanhof vo Asiè
29	Frankfurt (Main) Hbf	Frankfurt am Main	Dütschland	25 Gleis obberirdisch, 4 S-Baan-Gleis unterirdisch, zzgl. 4 U-Bahn-Gleis (devò eins ußer Bedryb)
29	Pariser Oschtbaanhof	Paris	Frankrych
28	Roma Termini	Rom	Italiè
27	Waterloo	London	Voeinigts Könnigrych	ooni „Waterloo International“ un „Waterloo East“
27	Pariser Weschtbaanhof	Paris	Frankrych
27	Pariser Südbaanhof	Paris	Frankrych
27 (29)	Shinjuku	Tokio	Japan	16 Durchgangsgleis, 11 Kopfgleis (a 4 Ört), 2 Durchgangsgleis gmeinsam mit dè U-Baan, zzgl. 4 uusschlièßlich für d U-Baan bruuchti Gleis
26	Züri HB	Züri	Schwiz	16 Gleis i dè Haupthallè (Gleis 3 bis 18) ,4 Gleis im unterirdischè Baanhofsdeil Löwèschtrõß (Gleis 31-34, sit 14. Juni 2014), 4 Gleis im unterirdischè Bahnhofsdeil Museumsschtrõß (Gleis 41-44), 2 Gleis im unterirdischè Baanhof SZU (Gleis 1-2)
25	Madrid Atocha	Madrid	Spaniè
25	Sydney Central Railway Station	Sydney	Australien	plus zwei zur Zit nit bruuchti Gleis
24	Cape Town Railway Station	Kapschtadt	Südafrika
24	Milano C	Mailand	Italiè
24	Peking Südbf	Peking	China
23	Nürnbärch Hbf	Nürnbärch	Dptschland	zzgl. 4 U-Baan-Gleis, gröschtè Durchgangsbaanhof vo Europa
23	Venezia Santa Lucia	Venedig	Italiè
22	Stuègètt Hbf	Stuègètt	Dütschland	zzgl. 4 U-Baan-Gleis
22	Baanhof Ōmiya	Saitama	Japan	1 for New Shuttle included
22	Baanhof Brüssel-Mitti/Brüssel-Süd	Brüssel	Belgiè	devò 6 Fèrnvokeersgleis un 2 für dè Euroschtar, zzgl. 4 U-Baan-Gleis
21	Leepzisch Hbf	Leepzisch	Dütschland	19 Kopfgleis i dè Haupthallè, 2 Durchgangsgleis im Citydunnel
21	Madrid Chamartín	Madrid	Spaniè	5 Schnellbaangleis, 11 Fèrnbaangleis, 5 Vorortgleis Tracks 5-9: Short-Distance Service. Tracks 1-4 and 10-16: Medium-Distance an Long-Distance Services. Tracks 17-21: High Speed Services, sit dè Inbetrybnaam vo dè Schnellfaarschtreggi nõch Valladolid vir Gleis (17–21) uff Regelschpur umbaut
21	Pennsylvania Station	Manhattan, New York City	Voeinigti Staatè	zzgl. je 4 U-Baan-Gleis in 2 Stationè
21	Baanhof Hoboken	Hoboken, New Jersey	Voeinigti Staatè	18 Gleis i dè New Jersey Transit, 3 Gleis i dè Hudson-Bergen Light Rail, zzgl. 3 U-Bahn-Gleis vo dè PATH
21	Ueno	Tokio	Japan	12 Gleis uff dè obberè Ebèni, 5 Gleis uff dè unterè Ebèni, 4 Schnellbaangleis unterirdisch (witeri 4 Gleis im benõchbòrtè Baanhof Keisei Ueno), zzgl. 4 U-Bahn-Gleis
21	Shinagawa	Tokio	Japan	2 witeri Gleis im Bau
21	Baanhof Kyoto	Kyōto	Japan	14 Gleis ebbèèrdig, 4 Schnèllbaangleis, 3 Gleis „Kintetsu“, zzgl. 2 U-Baan-Gleis
21	Bahnhof Howrah	Haora	Indiè
20	Bologna C	Bologna	Italiè
20	Wyner Südbaanhof	Wyn	Öschterrych	Sit 13. Dezembèr 2009 zugunschtè vom Bau vom neuè Hauptbaanhof deilwys zuègmacht/abdrait. Hèt je 9 Gleis in zwei Kopfbaanhööf, 2 S-Baangleis unterirdisch. Wôrend dè Umbau 13 Gleis, devò witerhy 2 S-Baan-Gleis unterirdisch. Nõch Inbedrybnaam vom Hauptbaanhof (12 Baan- un 2 U-Baan-Gleis) ab 2012 vollschtändigs Zuèmachè.
20	Union Station	Chicago	Voeinigti Staatè	je 10 Gleis in drènntè Abschnitt für Richtig Nord bzw. Süd, bediènt sowoll Amtrak un Metra Züüg.
20	Paddington	London	Voeinigts Könnigrych
20	Tokioter Baanhof	Tokio	Japan
20	Washington Union Station	Washington, D.C.	Voeinigti Staatè
19	Victoria	London	Voeinigts Könnigrych	zzgl. 4 U-Bahn-Gleis
18	Euston	London	Voeinigts Könnigrych	zzgl. 6 U-Baan-Gleis
18	Liverpool Street	London	Voeinigts Könnigrych	zzgl. 4 U-Baan-Gleis
18	Stockholm C	Stockholm	Schwedè	zzgl. 6 Gleis vo dè U-Baan-Station
16	Düsseldorf Hbf	Düsseldorf	Dütschland	zzgl. 4 U-Bahn-Gleis

Zitat un Redewendigè

„Auf einer Spazierfahrt, bei der man nach Belieben aussteigen kann, gibt es keine Ankunft, bei der Eisenbahnfahrt aber wird der Unterschied von Ankunft und Abfahrt geheimnisvoll schematisiert durch eine Operation, die sich in den Bahnhöfen, diesen ganz besonderen Stätten, vollzieht, die sozusagen kein Teil der Stadt sind und doch die Essenz ihrer Persönlichkeit so deutlich enthalten wie sie auf dem Signalschild ihren Namen tragen.“

– Marcel Proust: Im Schatten der jungen Mädchen

„Bahnhöfe sind die Aushängeschilder des Reiches!“

– Kaiser Wilhelm II.

(Beleg für dieses Zitat fehlt noch)

D Redewendig „Ich voschtand nu Baanhof“ besait hüt umgangsschprõchlich, da mò öppis nit voschtò cha.

Literadur

• Otto Blum: Personen- und Güterbahnhöfe. Zweiti neubearbèteti Ufflaag vom Kurt Leibbrand. Springer-Volaag, Bèrlin/Göttingè/Heidelbärg, 1961. (= Handbuèch für Bauingenieurwesè)
• Berthold Grau: Bahnhofsgestaltung. Bände 1 und 2. Transpress VEB Volaag für Vokeerswesè, Bèrlin (Oscht) 1968.
• Mihály Kubinszky: Bahnhöfe Europas. Ihre Geschichte, Kunst und Technik. Stuègètt: Franckh'sche Volaagshandlig, 1969; Neuufflaag ebd.: Kosmos Volaags-GmbH, 1982, ISBN 978-3-440-03642-6.
• Bahnhöfe. Münchè: GeraNova Volaag. (= Bahn Extra Nr. 53: 4/2001 Auguscht/Septembèr).
• Erich Preuss (Hrsg.): Das große Archiv der deutschen Bahnhöfe. GeraNova Zitschriftè-Volaag, Münchè. Loseblattuusgaab. ISSN 0949-2127
• Erich Preuß: Asè fungtionyrt è Baanhof. Transpress, Stuègètt 2009, ISBN 978-3-613-71371-0, S. 143. 
• Clemens Niedenthal, Christina Gräwe, Tim Lehmann: Bahnhöfe in Deutschland. Moderne städtische Zentren. Hrsg.: Clemens Niedenthal. JOVIS Volaag, Bèrlin 2008, ISBN 978-3-939633-47-1 (zweischprõchig dütsch/änglisch; Vorwort: Norman Foster). 

Weblinggs

 Commons: Bahnhof – Album mit Multimediadateie

• Baanhofsgebäude: Nutzigswysè / Gebäude / Vokeersbau
• Blään vom Empfangsgebäude un dè Baanschteig vo großè dütschè Baanhööf
• Info-Datèbank vo dè DB für 5400 DB-Stationè
• Gleisblään vo allnè niderländischè un èn Huufè andrè, bsunders dütschè Baanhööf

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bahnhof“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.