Wikipedia:Houptsyte/31

Grüezi, grüessech und willkomme uf der alemannische Wikipedia! Di frei Enzyklopedi, wo alli chöi mitschaffe.

Artikel finde

Artikel nooch Kategorie:
Alli Kategorie • Bruuchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verchehr • Wirtschaft • Wüsseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Schwiiz Schwoba
Chunscht Geografi Gschicht Gsellschaft Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikle • Läsige Artikle • Artikel nooch Dialäkt • Audiouffnahme vo Artikel • Ufname vu Dialäktwörter • E Fabel in verschidni Dialäkt übersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Tiernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannischi Wikipedia

Di alemannischi Wikipedia isch en Enzyklopedi i de Dialekt vom alemannische Sprachruum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liechtestei, vo Oberbade, vom Schwabeland und vo Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dür di freiwilligi Hilf vo allne, wo öppis in irer Mundard wöi bytrage. Yträg chöi vo allne Bsuecher gschribe und gänderet werde. Alli si härzlich yglade mitzmache. Bringet eues Wüsse y und helfet eso mit, ds Alemannische z pflege, ufzwerte und z erhalte. Di erschte Schritt si ganz eifach!

Wer mir vo der Alemanische Wikipedia si und was mir wei, findsch i üsem Profil.

D Inhält vor Wikipedia dörfe frei kopiert und verbreitet werde.

Bis jetz häts bi der alemannische Wikipedia 25.197 Artikle.

Artikel vor Wuche: Alemannischi Grammatike

Alemannischi Grammatike sin Wärk, wu d Regle vu dr alemannische Sproch oder vu regionale oder ertlige Variante vum Alemannische bschriibe.

Im 18. Johrhundert hets e wit verbreiteti Uffassig gää, ass es ke Grammatik vum Dialäkt gäbt. Viil hän Dialäkt wiä s Alemannisch fir verdorbes Hochditsch ghalte. So isch anne 1763 Baselditsch as „grausame Mishandlung unserer deutschen Sprache“ bezeichnet wore.

Aü dr Johann Peter Hebel het anne 1803 im Vorwort vu sinene Alemannische Gedichter no feschgstellt, ass es Iiheimischi git, wu in dr Sproch vu ihrene Landslit „nur eine Entstellung des gutdeutschen Ausdrucks finden“ Zum sich gege des Vorurteil stibbere un zum in Främde s Verstoh lichter mache het dr Hebel im däre Vorred e ganz kurzi grammatischi Bschriibig vum Alemannische gä. Zu däne, wu sich friäh un wirksam gege d Ringschetzig vum Dialäkt gwändet hän, ghere noch im 18. Johrhundert dr Gottfried Wilhelm Leibniz, dr Johann Gottfried Herder un anderi, im 18. Johrhundert dr Friedrich Gottlieb Klopstock, dr Gotthold Ephraim Lessing un anderi, dr Goethe, dr Wilhelm von Humboldt un anderi aü im 19. Johrhundert. E ganzi literarischi Richtig („Sturm und Drang“) het dr Dialäkt positiv gsähne, so aü d „Romantik“, wu dr Hebel un anderi iizordne sin.

Gege d Behaüptig, ass numme d meißnisch Sproch (s „Sägsisch“) e Grammatik heb, het dr Bodmer gsait, mer kennt fir jede ander ditsch Dialäkt in 14 Dag e Grammatik schriibe. Aber do drzue ischs nonit kumme, d Bschäftigig mit dr Dialäkt het numme zu Idiotika (Singular: Idiotikon) gfiährt, also zu Dialäktwerterbiächer. Zu däne ghert s Werterbüech vum Franz Joseph Stalder (rüskumme anne 1806).

(…der ganz Artikel lese)

Früeneri Artikle vor Wuche:

Hesch gwüsst ...

Universität St. Galle

... dass d Universität St. Galle die gröscht wirtschaftswüsseschaftlichi Fakultät vom ganze dütschsprochige Ruum het?
... dass de FC Sanggalle aine vo de älteschte ufem Europäische Feschtland isch?
... dass de Apt Gozbert anne 818 vom Kaiser Ludwig en Urkunden überchoo, won em Chlooschter Sanggallen d Unabhängikeit garantiert hät?
... dass s Försteland früener au Aalti Landschaft ghaiise hät?
... dass d Trudi Gerster drei Generazioone vo Schwizer wäärend iirer Chindhäit as Määrliverzelere begläitet het?
... dass d Spleekapell ir Zyt baut worde isch, wo s im St. Galler Rhytal und im Seeztal zu viilne Peschtfäll cho isch?

Alemannischi Nachrichte:

17. Novämer 2018:
Vier Tage „All´s Dialekt“ beim Mundart-Festival (VOL)
15. Novämer 2018:
Andri Beyeler: Drei Menschen in einer Beiz (SRF Schnabelweid)
14. Novämer 2018:
Im Kleinen das Zeitlose finden (Badische Zeitung)
13. Novämer 2018:
Wie Guldentaler reden: Mümliswiler Verseschmied für sein Schaffen geehrt (Solothurner Zeitung)

Meh Nachrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

20. Novämber

1531: Dr Zweet Kappeler Landfride macht em Zweete Kappelerchrieg e Änd un reglet di religiese Verhältnis in dr Alte Aidgnosseschaft nei.
1910: Dr russisch Schriftsteller Leo Tolstoi stirbt.
1945: Im Justizpalast z Nürnberg fangt mit dr Verläsig vu dr Aachlag dr Nürnberger Prozess (Bild) gege d Hauptchriegsverbrächer vum Dritte Rych, dodrunter dr Hermann Göring, dr Joachim von Ribbentrop un dr Julius Streicher, wäge Chriegsverbräche un Verbräche gege d Mänschligkait.
1966: S Stimmvolk im Schwyzer Kanton Züri stimmt in ere Volksabstimmig gege s Frauewahlrächt.