Wikipedia:Houptsyte/21

Grüezi, grüessech und willkomme uf der alemannische Wikipedia! Di frei Enzyklopedi, wo alli chöi mitschaffe.

Artikel finde

Artikel nooch Kategorie:
Alli Kategorie • Bruuchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verchehr • Wirtschaft • Wüsseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Württebärg Basel Elsass Friburg Liechtestei Schwabe Schwiiz
Chunscht Geografi Gschicht Gsellschaft Literatur Musik Natur Politik Religion Sport Sproch Tächnik Wüsseschaft

Suschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsunders glungne Artikle • Läsige Artikle • Artikel nooch Dialäkt • Audiouffnahme vo Artikel • Ufname vu Dialäktwörter • E Fabel in verschidni Dialäkt übersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Tiernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannischi Wikipedia

Di alemannischi Wikipedia isch en Enzyklopedi i de Dialekt vom alemannische Sprachruum, also vo der Dütschschwyz, vom Elsass, vo Liechtestei, vo Oberbade, vom Schwabeland und vo Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dür di freiwilligi Hilf vo allne, wo öppis in irer Mundard wöi bytrage. Yträg chöi vo allne Bsuecher gschribe und gänderet werde. Alli si härzlich yglade mitzmache. Bringet eues Wüsse y und helfet eso mit, ds Alemannische z pflege, ufzwerte und z erhalte. Di erschte Schritt si ganz eifach!

Wer mir vo der Alemanische Wikipedia si und was mir wei, findsch i üsem Profil.

D Inhält vor Wikipedia dörfe frei kopiert und verbreitet werde.

Bis jetz häts bi der alemannische Wikipedia 27.678 Artikle.

Artikel vor Wuche: La Chaux-de-Fonds

La Chaux-de-Fonds (frankoprovenzalisch [la tʃo]) isch e Stadt und e Gmai vom Kanton Nöieburg. Es isch die gröschti Stadt vom Kanton.

Wägem psundere Stadtbild stoot La Chaux-de-Fonds im Verzeichnis vom Wältkulturerb vo der UNESCO.

D Sproochwüsseschaftler sind sech nid ganz einig was d Wörter im Ortsname La Chaux-de-Fonds gnau bedüüte. Der erscht Teil “chaux” erkläre teil us der vorindoöiropäische Wurzle calmis, wo öppe «trochni Hochebeni» oder «mageri Matte» dörft bedüüte, und anderi leite s vom latynische calce häär, und fonds chönt vom latynische Wort fons cho; das heisst uf Düütsch «Kwelle». Das würd dänn heisse, es wär dört uf em Bärg e Summerweid für d Lüüt vo der Ortschaft Fontaines gsi. chaux oder chaz isch i der Nordweschtschwiizer Mundart, em frankoprovenzalische Waadtländer und Nöieburger Patois, es algemein verbreitets Wort für «Bärgweid» und au für Chalch und es het no wyteri Bedütige, wie me bim Wälschschwiizer Mundartwörterbuech, em GPSR, vo der Uni Nöieburg cha nochelääse. (…der ganz Artikel lese)

Früeneri Artikle vor Wuche:

Hesch gwüsst ...

s Titelblatt vom Stalder sym «Idiotikon» vo 1806/1812

... dass de Franz Joseph Stalder mit sim Wöörterbuech hät wele naawyse, das s Schwyzertüütsch e würdigi Spraach isch, wo s Rächt hät, näbet em Hoochtüütsch tèrffe z staa?
... dass d Friedel Bohny-Reiter vyl Internierti us em Camp de Rivesaltes vor dr Deportation in s KZ Auschwitz het chenne rette?
... dàss mìt dr Europäischa Gebiatskärwerschàft Elsàss a Nohfolger vu dr ehmàliga Région Alsace entstànda ìsch?
... dass i de Allianz Arena alli Plätz überdacht sy, dass es wäge em Windsog aber cha passiere, das es uf Teile vo de Räng rägnet?
... dass d Adele 2011 mit ire beide Singles Someone Like You und Rolling in the Deep glychzytig ganz vore i de britische Charts gsi isch, was syt de Beatles niemerem meh glungen isch?
... dàss dr Samuel B. Cooper a Gsätz gschrìewa hàt, fìr jedem konféderiarta Kriagsveteràn 1.280 Acres Lànd z' gaa?

Alemannischi Nachrichte:

23. Februar 2021:
Wichtiger Autor des Schwarzwalds (Die Oberbadische)
Wie Schwartenmagen (Badische Zeitung)
22. Februar 2021:
Pandemie setzt der Förderung der alemannischen Sprache Schranken (Südkurier)
21. Februar 2021:
Wie die französische Sprache den Dialekt in der Region beeinflusst hat (Badische Zeitung)
Besondere Mundart im „Land im Gebirg‘“ (Kronen-Zeitung)
KI soll Sprachensterben in Afrika verhindern (ZDF)

Meh Nachrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

24. Februar

1169: D Bertha vu Dibenge, Frau vum Markgrof Herman IV. vu Bade, stirbt.
1530: Mit dr Chrenig vum Karl V. dur dr Papscht Clemens VII. wird zum letschte Mol e Chaiser vum Hailige Remische Rych vu dr Dytsche Nation z Italie gchrent.
1871: Dr Charles Darwin publiziert syy zweebändig Wärch The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex (dt. Die Abstammung des Menschen und die geschlechtliche Zuchtwahl).
1920: Us dr Deutsche Arbeiterpartei goht di Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) fiiri. Am nämlige Dag verchindet dr Adolf Hitler im Minchner Hofbräuhaus s 25-Punkte-Programm, wu unter anderem dr Ufböu vun eme totalitäre Staat din gforderet wird.
1955: Dr US-amerikanisch Unternämmer, Computerpionier un Mitgrinder vu Apple Inc. un Pixar Inc. Steve Jobs (Bild) chunnt uf d Wält.