Der junge Lord

dr Hans Werner Henze em Johr 1960

Dialäkt: Schwäbisch

dr Wilhelm Hauff, vo sellem Moo stammt d Vorlage zom Libreddo

Der junge Lord ischt a durchkomboniirda Komischa Opr en zwoi Uffziig vom deitscha Kombonischda Hans Werner Henze (1926–2012). S Libreddo stammt vo dr eschtreichischa Schriftstellere Ingeborg Bachmann (1926–1973) ond beruaht uff-em Märle Der Affe als Mensch vom schwäbischa Dichter Wilhelm Hauff (1802–1827). Zom erschda Mol uff a Bihne komma isch des Werk am 7. April 1965 an dr Deitscha Opr Berlin. A Uffihrong dauret rond zwoi-dreivirdel Stond.

Orkeschtr

Firs Orkeschtr braucht-mr zwoi Fleeda, zwoi Obooa, zwoi Klarinedda, zwoi Fagodd, viir Herner, zwoi Trombeeda, zwoi Posauna, a Tuba, a grauß Schlagwerk, a Harf, a Tscheleschda, a Klaviir, a Gidarr, a Mandoline ond a Streichergrubbe. Fir d Bihnamusik braucht mr Leit fir a Garnisons-Kabell mit zwoi Piccolofleeda, zwoi Obooa, zwoi Klarinedda, zwoi Trombeeda, zwoi Posauna, a Tuba ond a kloina Schlagwerk-Grubbe.

Persona vo dr Handlong ond ihre Stemmlaga

• dr Sir Edgar (stomma Roll)
• Em Sir Edgar sei Sekredär (Bariton)
• dr Lord Barrat, em Sir Edgar sei Neffe (Tenor)
• d Begonia, a Kechin aus Jamaika (Mezzosopran oder Alt)
• dr Birgermoischder (Bass)
• dr Oberjuschdizrat Hasentreffer (Bariton)
• dr Ökonomiirat Scharf (Bass)
• dr Professor von Mucker (Tenor)
• d Baronin Grünwiesel (Mezzosopran)
• d Frau von Hufnagel (Alt)
• d Frau Oberjuschdizrat Hasentreffer (Koloradursopran)
• d Luise, dr Baronin Grünwiesel ihr Mündel (Sopran)
• d Ida, dr Luise ihr Freindin (Koloradursopran)
• a Kammermädle (Soubredde)
• dr Wilhelm von Thingen, a Student (Tenor)
• dr Zirkusdirekdor Amintore La Rocca (Tenor)
• a Ladernaputzer (Bass)
• jonge ond alda Fraua ond Manna vo Hülsdorf-Gotha aus dr vornehma Gsellschaft (gmischder Chor)
• Kender (Kenderchor)

Ort ond Zeit

Dui Opr spiilt em fikdiva deitscha Residenz-Städtle Hülsdorf-Gotha em Johr 1830.

Handlong

Erschder Uffzug

Bild: Marktplatz

Dr Birgermoischder, dr Oberjuschdizrat Hasentreffer, dr Ökonomiirat Scharf ond dr Professor von Mucker erwardet da vornehma Englender Sir Edgar, wo kirzlich uff Empfehlong vom Prinza Heinrich des prächdige, aber a bissle raakommene alde Haus am Marktplatz kauft hot. Dia Manna send sauer, dass seller Fremde et zo dr ausgmachda Zeit eitroffa ischt.

D Luise, des wohlhabende Mündel vo dr Baronin Grünwiesel, goht mit ihrer Freindin Ida spaziira. Dobei merkt-se, dass dr Student Wilhelm von Thingen dauernd zo-ra romguckt. Se hot dean jonga Moo uff-em ledschda Kasinoball kennaglernt, wo-nr-se emmer mol wiider zom Danza uffgfordret ghet hot. Ganz schichdern dauschet dia zwoi a baar Blick mitnander aus. Enzwischa hot dr Herr Lehrer vor-em Sir Edgar seim Haus a Schuelklass uffgstellt ond will a Begriaßongsliadle proba. Do fangt uff oimol d Garnisonskabell ganz laut zom Spiila oo, weil a Kutsch vorgfahra ischt. Stadd-em Sir Edgar werret abr zom Erstauna vo älle Leit a baar Viicher ausglada: a Goiß, a Kranich, a Äffle, a Kätzle ond a Käfich mit Henna. S dauret et lang, ond a zwoida Kutsch rollt vor. Desmol steigt em Sir Edgar sei Personal aus: d Kechin, dr Butler ond a baar Knecht. Schliaßlich kommt noh a dridda Kutsch oogfahra, ond aus sellra steigt endlich dr Sir Edgar aus en Begleidong vo seim Sekredär ond zwoi Wendhond. D Kabell spiilt an Tusch, ond dr Birgermoischder helt a kurza Red. Do druff geit dr Sekredär bekannt, sei Herr dät dia ehm zuadachde Ehronga ablehna. Er miaß jetzt dringend seine Studia nochganga. Uff oimol setzt an Platzreaga ei ond älle eilet drvoo.

Vorwandlong: Em graußa Salon vo dr Baronin Grünwiesel

De vornehmschde Dama vo Hülsdorf-Gotha wardet uff da vornehma Englender. Der ischt vo dr Baronin Grünwiesel eiglada worra en dr Hoffnong, ehn mit ihrem Mündel vorkubbla zo kenna. Doch stadd deam Erwardada daucht a Bote vom Sir Edgar auf ond brengt a Absag vo seim Herra. Do druff kriagt dui Baronin a Mordswuat ond erklärt, dass der Englender des noh bereia dät.

Vorwandlong: Kloiner Zirkus uff-em Marktplatz

Dr Zirkusdirekdor La Rocca stellt grad em Publikom seine Artischda vor, do siht mr da Sir Edgar mit seim Sekredär aus deam staddlicha Haus rauskomma. Do druff werret dia zwoi Manna vom Birgermoischder eiglada, dr Vorstellong beizowohna. Des Oosenna abr lehnet de selle dankend ab. Schliaßlich machet dia Leit vom Zirkus Oostalda, bei de Zuschauer fir ihre Darbiidonga Geld eizosammla. Abr do beißet-se bei deane uff Granit; dia streemet ausanander. Weil so dr La Rocca an d Stadt s Platzgeld et zahla koo, wuud’r vom Birgermoischder uffgfordret, weider-zo-ziaga. Do erbarmt sich dr Sir Edgar, geit de Artischda Geld ond leedt älle en sei Haus ei. Des abr passt em Volk vo Hülsdorf-Gotha ibrhaupt et, weil’s deane Birger vorwehrt ischt, em Englender sei Haus zo betredda.

Zwoider Uffzug

Bild: Dr Markplatz ama Obed em Wender

Us-em Sir Edgar seim Haus vornemmt dr Ladernaputzer seltsame Greisch ond a grauß Gschroi. Do druff entfernt’r sich schnell, om da Birgermoischder zo hola. Derweil treffet sich d Luise ond dr Wilhelm ganz hälenga em Park hendrem Haus. Se kisset sich ond schweret sich ewiga Treie. Wia jetzt aber selle zwoi jonge Leit au des Gschroi em Sir Edgar seim Haus heeret, vorschrecket-se ganz arg ond suachet s Weide.

Dr Ladernaputzer kommt mit-em Birgermoischder ond a baar vornehme Herra zruck. Ond wiider kommet seltsame Schroi aus-em Haus. Jetzt wuud des Stadtoberhaupt bedrengt, noch-em Reachda zo gucka. Wia noo uff sei Klopfa d Hausdiir uffgoht, frogt’r, was des Schreia bedeida soll. Do erfehrt’r vom Sekredär, dass em Sir Edgar sei Neffe, dr jonge Lord Barrat, uff Bsuach komma wär, om Deitsch zo lerna. Em Ibriga seiet dia Herra ond einige andre vornehme Leit vo Hülsdorf-Gotha eiglada, bald em Sir Edgar seine Gäscht zo sei. Bei dera Gleagaheit dädet se noo da jonga Lord persenlich kenna lerna ond kenndet seine Fortschridd em Lerna bewondra. Mit dera Aussag geabet sich dia Manna zfriida ond nemmet dui Eiladong oo.

Vorwandlong: Em Sir Edgar seim Haus

Älle Gäscht händ sich en dr Bibliothek zammagfonda ond wardet uff da jonga Lord. S dauret et lang, ond dr sell erscheint uff dr Bildfleche mit seim Onkel. Dr Neffe ischt sehr extravagant oozoga ond vorsetzt älle Gäscht en Erstauna. Galant geit’r dr Baronin an Handkuss. Do druff macht-en dui mit dr Luise bekannt. Dera geit dr jonge Lord a Kissle uff boide Hend. Hendrher reißt’r deam Mädle ihr Handdäschle weg, wialet dren rom ond schmeißt’r-es zruck. Jetzt befihlt d Baronin ihrem Mündel, se meeg doch em jonga Lord a Tässle Tee serviira. Kaum hot-se des doa, trenkt’s der en oim Zug aus ond pfeffret dui Tass an d Wand, dass-se zerschellt. Ibr des Vrhalda zeigt sich d Baronin entzickt. Endlich ischt amol ebber aus dr graußa weida Welt ens vorschlofene Hülsfeld-Gotha komma, wo an frischa Wend ens Städtle brengt. Dui Bemerkong isch dr Oolass fir de andre Dama, sich gheerich bei deam Englender eizoschmeichla.

Uff oimol platzt em Wilhelm dr Kraga. Er fleht d Luise oo, mit sellem gschbässiga Benemma uffzohehra. Do druff fellt dui en Ohnmacht. Om a Eskalazioo zo vormeida, vorneigt sich em Sir Edgar sei Sekredär noch älle Seida ond fihrt da Lord Barrat ab mit-em Hinweis, dr sell dät jetzt wiider ebbes lerna miaßa.

Vorwandlong: Graußer Ballsaal em Kasino

Ganz eifersichdich beobachdet dr Wilhelm, wia dr jonge Lord seim omschwermda Mädle a Ros ibrreicht ond mit de Dorna ihr Hand uffritzt, dass s Bluat rausspritzt. Scho siht dr Wilhelm seine Fell drvooschwemma. De meischde Leit em Saal send eh dr Moinong, am End vo dera Feier dät d Vorlobong zwischa dr Luise ond em jonga Englender standa.

Zonägscht aber wuud danzt. Älle staunet ibr deam Lord sei seltsams Benemma ond vorsuechet, des nochzomacha. Uff oimol goht der Englender uff oin vo de zwoi Trombeeder zua, nemmt-em sei Instrument weg ond bloost selber dren nei, dass furchterregende Tee rauskommet. Hendrher schmeißt’r dui Trombeed sellem Musiker an da Kopf. Jetzt ischt wiider d Luise an dr Roih; e-ma Mords-Tembo fihrt’r se durch da Saal ond schmeißt-se an d Wand. No hupft’r a baar Mol uff da Disch nuff ond wiider raa, reißt nooch ond nooch älle Kloider ond sei Perick von sich, ond endlich demmret’s deane Leit vo Hülsdorf-Gotha, dass-se de ganz Zeit an dr Nas romgfihrt worra send – der Lord ischt gar koi Mensch, sondern a Aff! Mit-ra Beitsch jagt dr Sir Edgar sein „Neffa“ us-em Saal. D Luise senkt em Wilhelm seine Ärm.

Zom Werk

D Vorlage vom Hauff stammt aus deam seira Sammlong Der Scheik von Alexandria und seine Sklaven, wo’s de fuffd Erzehlong innerhalb vo dr Rahmahandlong ischt. Deet kommt a Sklave vor, wo aus Deitschland stammt ond drom en dr Lage ischt, a Gschicht zo vorzehla, wo en seira Hoimet oogsidlet ischt. Dui ischt beim Hauff em imaginära siddeitscha Städtle Grünwiesel. „Grünwiesel“ kommt au en dr Opr vor, allerdengs als Nama vo dr Baronin. De sell ond dui Liibesgschicht zwischa dr Luise ond em Wilhelm send a Erfendong vo dr Libreddischdin. Dr Senn vo dr Opr wia au vo dr Vorlag ischt, d Spiaßbirger mit ihrer kridiklosa Oopassongssucht zo demaskiira. Em Graußa ond Ganza hot dr Kombonischt bei seim Jonga Lord uff d Atonalideet, wo sonscht en seim Werk vorherrscht, vorzichdet. Der junge Lord stoht ganz en dr Tradizioo vo dr Buffo-Oper. Der Omstand moog drzua beitraga han, dass des Werk so erfolgreich worra ond scho bald noch dr Uruffihrong an dr Deitscha Oper Berlin au vo andre Opernheiser em In- ond Ausland ibrnomma worra ischt. Des Werk isch durchkomboniirt, also ohne gsprochene Dialog. Damit älles ganz nahtlos enanander ibrgoht, send de oinzlne Bilder en deane zwoi Uffziig durch sinfonische Zwischaspiil mitnander vorbonda.

D Uruffihrong am 7. April 1965 ischt vom Reschiseer Rudolf Sellner inszeniirt worra. Am Pult gstanda isch dr Christoph von Dohnányi. En de Hauptrolla hot mir da Otto Graf, da Barry McDaniel, da Loren Driscoll, d Patricia Johnson, d Edith Mathis ond da Donald Grobe seha ond heera kenna.

Uffnahma

• Em Johr 1967 isch dui Opr vo dr Deitscha Grammofon-Gsellschaft vollstendich uff drei Langspiilpladda uffgnomma worra (DG 139257). Enzwischa geit’s dui Uffnahm aber au uff zwoi CDs (DG 449875-2).
• 1968 ischt a Uffihrong vo dr Deitscha Opr Berlin e-ma Film feschtghalda worra. Do drvoo geit’s a DVD bei Euro Arts/Medici ondr dr Nommer 2072398.

Litradur

• Ingeborg Bachmann: Der junge Lord. Komische Oper in zwei Akten. Musik von Hans Werner Henze. B. Schotts's Söhne, Mainz 1965. (Libreddo)
• Wilhelm Hauff: Der Affe als Mensch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.zeno.org us-em Märchen-Almanach für Söhne und Töchter gebildeter Stände auf das Jahr 1827. In: Wilhelm Hauff: Sämtliche Werke in drei Bänden, Band 2. München 1970, S. 153–177.
• Chris Mullins: Henze: Der junge Lord. In: Opera Today vom 15. März 2009.

Weblink

 Commons: Der junge Lord – Sammlig vo Multimediadateie

• Wärkdaate über „Der junge Lord“ uf dr Basis vo dr MGG (Die Musik in Geschichte und Gegenwart) mit Diskographii bi Operone
• dr vollstendige Tekscht vom Wilhelm Hauff seim Märle, wo dr Ingeborg Bachmann als Vorlage firs Libreddo diint hot.

Quell

• Rudolf Kloiber, Wulf Konold ond Robert Maschka: Handbuch der Oper, Deutscher Taschenbuch Verlag, Bärenreiter, Kassel, 13. Ufflag vo 2011, S. 878 bis 880, ISBN 978-3-423-34132-5