Wikipedia:Houptsyte/02

Griaß Godd älle midanand ond härzlich willkomma uf dr alemannischa Wikipedia!
D freia Enzyklopedi, wo älle midmacha kenned.

Artikel fenda

Artikel no Kategorie:
Alle Kategorie • Brauchtum • Essa ond Trinka • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatur • Musik • Natur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik• Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionale Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Freiburg Liachtastoi Schweiz Schwoba Vorarlberg
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Technik Wisseschaft

Sonschtigs: Artikelindex vo A bis Z • Bsonders guade Artikel • Läsige Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vo Artikel • Ufnahme vo Dialektwerter • A Fabel en verschidne Dialekt ibersetza • Alemannischi Ortsnama • Alemannischi Diernama • Alemannischi Pflanzanama

D Alemannischa Wikipedia

D alemannischa Wikipedia isch a Enzyklopedi en de Dialäkt vom alemannischa Sprochraum, also vo dr Deitscha Schweiz, vom Elsaß, vo Liechtaschtoi, vo Oberbade, vom Schwobaland ond aus Vorarlberg ond Weschttirol.

D Enzyklopedi wächst durch d freiwillig Hilf vo älle, wo ebbes en erm Dialäkt beitrage welled. Älle Eiträg kenned von älle Leid gschriiba ond gändret werre. Älle send härzlich eiglade mitzmache. Brenged Eier Wisse ei, ond hälfed so mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte ond z erhalte. D erschte Schritt send ganz oifach!

Wer mir vu dr Alemannischa Wikipedia send ond was mer welled, fendeschd in onserem Brofil.

D Inhalt vo dr Wikipedia derf frei kopiert ond verbroidet werra.

Bis heid sends bei dr alemannischa Wikipedia 30.792 Artikel.

Artikel vo dr Woch: Archiv

Es Archyv isch en Yrichtig zum Dokumänt, wo men als Kwelle für d Gschicht aluegt, ufzbewaare, zpfläge und nutzbar zmache. Es isch öppis us em Fachberych vo dr Informazioonswüsseschaft. Archyv zelle wie d Biblioteeke zu de wichtigen Aarte vom Kulturguet.

S Wort chunt vom latynische archivum, wo «Chaschte für Schrifte» bedüütet, und das goot uf s eltere griechische ἀρχεῖον archeíon zrugg; so het men emene Huus mit ere öfentliche Vrwaltigsfunkzioon gseit; es hanget zäme mit dr Bezäichnig Archonte für die hööche staatliche Funkzionäär im alten Athen.

Im hüttige Sproochgebruuch isch s Wort Archyv nid äidüütig. Me säit de Hüüser, wo men äxtra für grossi Dokumäntesamlige bout het, eso, und au de separaate Archiyvrüüm innerhalb von ere Ligeschaft; und dr Naame chan au gsamthaft en Inschtituzioon oder e Verwaltigsabtäilig bedüüte, wo drfüür doo isch, e Dokumäntesamlig z pfleege. I dr Umgangssprooch bruucht me dr Name sogar au für gwöönlichi und nid wyters organisierti Lager vo Schriften und andere Sache. (…dr ganz Artikel lesa)

Friäre Artikel vu dr Woch:

Hosch gwisst ...

... dàss s Elsàss, àls Nochber, a Üsstellung-Pavillon uf dr Landesgartenschau Nèiburg àm Rhii 2022 ghàà hàt?
... dass der Buure-Tabak syt em Drissgjährige Chrieg z Euroba about wird?
... ass d Irène Schweizer zue dr Grinder*ne vum europäische Free Jazz zellt?
... dass Elegtromotorè hüt großflächig in Maschinnè, Automatè, Roboter, Spillzüüg, Huushaltsgrät, Elegtronikgrät, Fahrzüüg, Rasèmaajer, Krän usw. ygsetzt wörrèd?
... dàss dr Joseph Fritsch mìt 7 Joohra ìm Verain AS Fauteuil z’ Mìlhüüsa ààfànga hàt Handbike fààhra?
... dass de Zwäck vo der Associazione Augusta am Aafang hauptsächli dèè gsy isch, das mer hät wele s Walsertüütsch vo Issime, d Éischemtöitschu, am Läbe bhalte?

Alemannischa Nochrichte:

16. Jänner 2025:
Helene Bossert – Heimatdichtung und Hexenjagd (SRF)
13. Jänner 2025:
Peter Mader gewinnt erneut beim Mundart-Poetry-Slam (Mittelschwäbische Nachrichten)
9. Jänner 2025:
Schwiizerdütsch – linguistischer Thriller mit Marina Rumjanzewa (SRF)
Das legendäre Hörspielstudio des SWR in Tübingen steht vor dem Ende (Südwestpresse)
7. Jänner 2025:
Mundart-Slam: Fünf Schwaben vergleichen sich (Mittelschwäbische Nachrichten)

Mea Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

19. Jänner

1795: No dr Eroberig dur s revolutionär Frankrych wird in dr Niderlande di Batavisch Republik as franzesischi Dochterrepublik uusgruefe.
1839: Dr franzesisch Moler Paul Cézanne (Bild) chunnt uf d Wält.
1871: In dr Schlacht bi Buzenval versueche im Dytsch-Franzesische Chrieg di franzesische Druppe, wu z Paris belageret sin, e Uusfall in Richtig Versailles, wäre aber vu preußische Druppe gschlaa. Dr franzesische Nordarmee, wu vu Norde härruckt, goht s am nämlige Dag nit besser.
1973: Z Lausanne fangt dr erscht Wettbewärb vu junge Dänzer um dr Prix de Lausanne aa.
2002: Am Bürgestock in dr Schwyz schließe Verdrätter vu dr Konfliktbarteie im Sezessionschrieg im Sidsudan e Waffestillstand, s Bürgestock-Abchuu. In dr Gspräch, wu derno aafange, ainigt mer sich drei Johr speter uf e Fridesabchuu fir d Region im Sudan, wu em Sidsudan Autonomirächt zuegstande wäre.