Wikipedia:Houptsyte/32

Buschur un wìllkumma uf dr àlemànnischa Wikipedia!
D frei Enzyklopedi, wo àlla känna mìtmàche.

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Brüüchtum • Ernährung • Geogràfi • Gschicht • Gsellschàft • Kunscht • Literàtür • Müsik • Nàtur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wìrtschàft • Wìsseschàft

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Basel Elsàss Friburg Liachtastei Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geogràfi Gschìcht Gsellschàft Kunscht Lìteràtür Müsik Nàtür Politik Religion Sport Sproch Technik Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Ufnàhme vu Dialektwerter • A Fàbel ìn verschìdne Dialekt ìwersetza • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 30.715 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: JHWH

Jahwe (interbretiert as „ich bi dä, wu alliwiil isch“ odr "ich bi dä, wuni bi") isch dr Namme vum jüdisch-chrischtlige Gott, wien er vo de Chrischte mänggisch gsait wird. Es het sich bin enä näbe Jahwe siter em 12. Johrhundert aü d Läsart Jehova iibirgeret.

Religiösi Jude schbrächen en überhaupt nit us, sondern bruuche Umschriibige wie אדוני - Adonai (Herr). Die Ultrareligiöse gönge sogar so wiit, ass si dr Buechschdabe ה wo as Abchürzig für „Gott“ schdoht, in Wörter, wo Gott bedüte, as ק uschbräche. So säge si Elokim anschdatt Elohim.

D Schriftzeiche JHWH (hebräisch: יהוה), wu vu rächts no links gläse wäre, heißt mer aü Tetragramm (griächisch: τετραγράμματον - tetragrammaton - viär Zeiche). Es kummt vor im Tanach – e Sammlung vu jüdische Religionsschrifte, wu vu dr Chrischte aerkännt un ibernumme sin. Dä Namme isch im hebräische Tanach, dr Bibel vum Judetum יהוה gschriibe, do fähle d Vokal, wu drzue ghere – wiä dä Namme tatsächlig üsgsproche wore isch, isch nit sicher, well d Jude dä Namme siter em 2. Johrhundert noch em Chrischtus nimmi üsgsproche hän. Dr Grund drfir isch e Stell im 2. Buech Moses (20,7), wus heißt: "Bruuch der Name vom Herr, dym Gott, nid für nüüt. Der Herr lat dä nit ungstraft, wo sy Mame für nüüt und wider nüüt bruucht.". (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

... dàss s Elsàss, àls Nochber, a Üsstellung-Pavillon uf dr Landesgartenschau Nèiburg àm Rhii 2022 ghàà hàt?
... dass der Buure-Tabak syt em Drissgjährige Chrieg z Euroba about wird?
... ass d Irène Schweizer zue dr Grinder*ne vum europäische Free Jazz zellt?
... dass Elegtromotorè hüt großflächig in Maschinnè, Automatè, Roboter, Spillzüüg, Huushaltsgrät, Elegtronikgrät, Fahrzüüg, Rasèmaajer, Krän usw. ygsetzt wörrèd?
... dàss dr Joseph Fritsch mìt 7 Joohra ìm Verain AS Fauteuil z’ Mìlhüüsa ààfànga hàt Handbike fààhra?
... dass de Zwäck vo der Associazione Augusta isch am Aafang hauptsächli dèè gsy, das mer hät wele s Walsertüütsch vo Issime, d Éischemtöitschu, am Läbe bhalte?

Àlemànnischa Nochrìchte:

8. Dezämber 2024:
Autor Viktor Schobinger: Der «Meister der Zürcher Mundart» wird 90 (SRF)
7. Dezämber 2024:
Huguette Dreikaus macht Kabarett in ihrer Muttersprache (Badische Zeitung)
Berner Musiker Kuno Lauener erhält Ehrendoktortitel der Uni Bern (Südostschweiz)
5. Dezämber 2024:
Der neue «Dialäktatlas» (SRF)
4. Dezämber 2024:
Wirtschaftskrimi in Mundart beendet Saison (Badische Zeitung)
3. Dezämber 2024:
Das Wort des Jahres 2024 ist «Unterschriften-Bschiss» (SRF)
2. Dezämber 2024:
Mundart mit satirischem Biss (Badische Zeitung)
1. Dezämber 2024:
„Oifach leaba“ – einfach leben mit dem Oberschwäbischen Kalender 2025 (Schwäbische Zeitung)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

10. Dezämber

Chanige - Dag vu dr Mänscherächt

1830: D Regierig vum Kanton Aargau akzäptiert d Forderige vu dr Ufständische vum Freiämtersturm. Mit dr Uusarbaitig vun ere neie Verfassig wird aagfange.
1848: No dr Februarrevolution wird dr Louis Napoléon Bonaparte, e Neffe vum Napoléon I., zum Staatsbresidänt vu Frankrych gwehlt.
1901: Am Dodesdag vum Alfred Nobel (Bild) wäre vu jetz ab alljohr d Nobelbryys vergee, dr Friidesnobelbryys z Oslo, di andere z Stockholm.
2003: Bi dr Wahle in dr Schwyz wird d SVP unter em Christoph Blocher in boode Chammere vum Barlemänt di sterkscht Bartei. Us däm Grund hebt si Aaschpruch uf e zweete Bundesrot. Des sprängt d „Zauberformle“, wu s syt 1959 bstoht.