Zum Inhalt springen

Böze

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Böze
Wappe vo Böze
Wappe vo Böze
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Aargau (AG)
Bezirk: Bruggw
BFS-Nr.: 4094i1Expression-Fähler: Nit erkannt Satzzeiche „[“f4
Poschtleitzahl: 5076
Koordinate: 648684 / 260919Koordinate: 47° 29′ 50″ N, 8° 5′ 5″ O; CH1903: 648684 / 260919
Höchi: 407 m ü. M.
Flächi: 3.96 km²
Iiwohner: Expression-Fähler: Nit erwartete Operator: <Ungültiger Metadaten-Schlüssel 4094 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.boezen.ch
Charte
Charte vo BözeDütschlandKanton SolothurnBezirk AarauBezirk BadeBezirk BremgarteBezirk LaufeburgBezirk LenzburgBezirk ZurzachGauesteiBirr AGBirrhardBözeBruggEffingeElfingeGallecherchHabsburg AGHuuseLinn AGLupfigMandachMönthalMüligeOberözbergOberflachsRemigeRinikeRüfenachSchinznach-DorfThalheim AGUnterbözbergVeltheim AGViligeVillnachereWindisch AG
Charte vo Böze
www

Böze (amtlich Bözen) isch en Iiwohnergmeind im Bezirk Brugg im Schwiizer Kanton Aargau. S Dorf isch öpper nün Kilometer weschtlich vom Bezirkshauptort im obere Fricktal, wo s sträng gno aber ned derzu ghört.

Böze isch uf de Weschtsiite vom Bözbärg a de Sissle zwüsche de Hügel vom Tafeljura. Im Norde isch de Schemel (615 m ü. M.), im Nordoschte de Hessebärg (507 m ü. M.) un im Südweschte de Mülibärg (473 m). Es Sitetal führt uf Elfige. Am Südhang vom Schemel u vom Hessebärg hets mehreri Räbbärg. De Gmeindsbann het e Flächi vo 396 Hektare, dodervo si 92 Hektare Wald u 43 Hektare überbaut. Di höchschti Stell isch de Gipfel vom Schemel, di tüfschti isch uf 397 Meter.

Nachbargmeinde sin Elfige im Norde, Effige im Oschte, Zeihe im Süde u Hornusse im Weschte.

S erschti Mol taucht s Boze in ere Urkund us em Johr 1284 uf. De Näme duet me vom keltische Wort botia ableite, wo Schtall odr Huus bedütet. Verschideni Fund zeiget, dass d Gegend scho i de Jungsteiziit bsidelt gsi isch. Zu de Zit vo de Römer hets uf em hütige Gmeindsbann en Gutshof gha. Zwüsche 1923 u 1928 het me de Grundriss archäologisch erforscht.[2]

Im Mittelalter isch s Dorf en Teil vom Dinghof Elfige gsi u het zum Chloschter Murbach im Elsass ghört. De Dinghof het verschidnigi Rächt i de nöchere Umgebig gha un isch im 1291i a d Habsburger verkauft worde. D Agnes von Ungarn het dann im 1322i de Bsitz em Chloschter Königsfälde gschenkt.

Im Johr 1460 hei d Bärner d Herrschaft Schänkebärg, wo au Böze derzu ghört het, übercho. So hei si sich de Pass über de Bözbärg chönne sichere, wo a de Gränze zu Vorderöschtriich gläge-n-isch. Böze isch Hauptort vom Grichtsbezirk vom Amt Schänkebärg worde. D Reformation isch, wi überall z Bärn, im 1528i iigführt worde.

Im März 1798 sin d Franzose in d Schwiiz iimarschiirt u-n-hei di Helvetisch Republik usgruefe. Böze ghört sither zum Kanton Aargau.

I de 1667i iigweihte Chile, wo a de Schtell vo de ehemalige Mariekapelle bauet worde-n-isch, isch sit em Juni 2009 de Rüedi-Kelch usgschtellt, wo i de Ziit um 1640 vom damalige Pfarrer i de Chilegmeind bruucht worde-n-isch.

Persönlichkeite

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Bözen – Sammlig vo Multimediadateie
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. Martin Hartmann, Hans Weber: Die Römer im Aargau (S. 165). Verlag Sauerländer, Aarau 1985. ISBN 3-7941-2539-8.



Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Bözen“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.