Birr AG
| S AG im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Aargau und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Birr vermyde, wo öppis anders meined. |
| Birr | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Aargau (AG) |
| Bezirk: | Brugg |
| BFS-Nr.: | 4092 |
| Poschtleitzahl: | 5242 |
| UN/LOCODE: | CH BRR |
| Koordinate: | 657646 / 254204 |
| Höchi: | 405 m ü. M. |
| Flächi: | 5.05 km² |
| Iiwohner: | 4605 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Website: | www.birr.ch |
| Charte | |
 | |
Birr isch e Gmeind im Bezirk Brugg vom Kanton Aargau. S Dorf, wo mit Lupfig zämegwachse isch, ligt am Rand vom Birrfäld und am Fuess vom Chäschtebärg.
Geographii
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Gmeindsbann isch 505 Hektare gross, dodervo sind 176 Hektare Wald und 151 Hektare überbaut. De höchschti Punkt isch uf em Chäschtebärg uf 645 Meter, der tüüfschti uf 390 im Birrfäld.
D Nochbergmeinde vo Birr sind Lupfig im Weschte und im Norde, Birret im Oschte, Brunegg im Südoschte und Mörike-Wildegg im Südweschte.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S erschti Mol taucht Birr mit de Namesform Bire in eme Chaufvertrag vo 1270 uf, wo s Chlooschter Wettige z Birr Land gchauft het. Birr het im Middelalter de Habsburger ghört und isch en Teil vo dene irem Eigeamt gsi, de erschte und älteschti Bsitzige vo de Habsburger rund um iri Stammburg, d Habsburg. Im 1397 hei d Habsburger de Grund- und d Grichtsherrschaft em Chlooschter Chönigsfälde geschänkt.
Wo d Eidgenosse im 1415 de Aargau eroberet hei, isch Birr mit em ganze-n Eigeamt an Bärn cho, wo im 1528 d Reformation iigführt het. S Chlooschter Chönigsfälde isch ufghobe worde und s Eigeamt isch denn e Landvogtei gsi, wo au Birr dezue ghört het.
Im 1771i isch de Reformpädagog Johann Heinrich Pestalozzi uf Birr cho, genauer gsait uf de Neuhof, won er versuecht het, e Landwirtschaftsbetriib ufzbaue. Wo des gschiteret isch, het er mit sinere Frau zämme öppe 40 Chind ufgnoh, wo unterrichtet worde sind und gliichzitig gschaffet hei. Im 1780 het de Pestalozzi di Aastalt müesse schlüsse, wil er keis Gäld me gha het.
Im März 1798 sin d Franzose in d Schwiiz iimarschiirt un hei di Helvetisch Republik usgruefe. Birr ghört sither zum Kanton Aargau.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Andreas Steigmeier: Birr. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Birr – Sammlig vo MultimediadateieFuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
