Schinznach-Bad
| Schinznach-Bad | |
|---|---|
 | |
| Basisdatä | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Aargau (AG) |
| Bezirk: | Brugg |
| Gmeind | Brugg |
| PLZ | 5116 |
| Koordinate: | 655117 / 255724 |
| Höchi: | 354 m ü. M. |
| Flächi: | 1,90 km² |
| Iiwohner: | 1354 (31. Dezember 2018)[1] |
| Charte | |
 | |
Schinznach-Bad (usgsproche: ˈʃɪntsnɑχ bɑd)[2] isch es Dorf, en Stadtteil vo Brugg und en ehemoligi Iiwohnergmeind im Bezirk Brugg im Kanton Aargau.
Geografy
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Ortschaft ligt im Südweschte vom Stadtzäntrum vo Brugg. Dr ehemolig Gmeindsbann isch 190 Hektare gross gsi. Dodervo sind 74 Hektare Wald und 86 Hektare überbaut. Di höchschti Stell vo de Gmeind isch uf em Scherzbärg uf 508 Meter, di tüfschti a de Aare uf 340 Meter ü. M.
S Dorf ligt am rächte Ufer vo de Aare und het e schwäfelhaltigi Thermalkwelle. Bis ins 1938i het Schinznach-Bad Birrelauf gheisse, und di alte Iigsässene hei em au no lang eso gseit.
D Nochbergemeinde vo Schinznach-Bad sind gsi: Vilnachere, Habsbrg, Lupfig, Holderbank und Schinznach.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Dorf Birrelauf isch zum erschte Mol in ere Urkund us em Johr 1064 gnennt, wo d Habsburger ihri Höf z Biralophon im Chlooschter Muri vermacht hei. Vo do aa het s Chlooschter Muri di geischtlich Ufsicht über s Dorf gha, d Landesherrschaft isch bi de Habsburger blibe.
S Dorf isch en Teil vom habsburgische Eigeamt gsi, wo de ältischti aargauisch Psitz vo de Familie rund um d Habsbrg gsi isch. D Habsburger hei d Grund- und Grichtsherrschaft im 1397i dann ans Chlooschter Königsfälde übertrait.
Wo d Bärner im 1415i de Underaargau eroberet hei, isch s Eigeamt und dodermit au Birrelauf zu Bärn cho. Im 1654 isch uf de lingge Siite vo de Aare, uf em Gebiet vo Schinznach-Dorf, e Kwelle mit heissem, schwäfelhaltigem Wasser entdeckt worde. Bin ere Überschwemmig im 1670i isch si verschüttet worde und im 1691 het mä se wider entdeckt, dismol aber uf de rächte Siite vom Fluss, uf de Gmarkig vo Birrelauf. Mit de Zit isch um d Kwellen umme es Kurbad entschtande, wo sech wider Schinznach gnennt het. S Dorf het aber witers no Birrelauf gheisse.
Im 1798i sind d Franzose in d Schwiiz iimaschiirt und hei di Helvetisch Republik usgruefe. Birrelauf isch zum Kanton Aargau cho, wo im 1803i um de Kanton Bade und de Kanton Fricktal erwiteret worden isch.
Am 15. Mai 1858 isch z Birrelauf de Bahnhof eröffnet worde, wo aber Schinznach-Bad gheisse het. Au d Poscht het bi de Eröffnig dèè Name bruucht und so isch es imer wider zu Verwächslige mit Schinznach (Dorf) cho. Doderwäge het au d Gmeind Birrelauf ihre Name gänderet und heisst sit em 1938 offiziell Schinznach-Bad. S ursprünglichi Schinznach füert sider de Zusatz -Dorf, und het jetz nach dr Fusion mit Oberflachs wider dr chürzer name Schinznach.
Ändi 2017 hend d Gmeindversamlig vo Schinznach-Bad und dr Iiwoonerroot vo Brugg zuegstimmt, ass die beide Gmeinde sellet zämegleit wärde.[3] Bi de Volksabstimmig vom 4. März 2018 het s Stimmvolch vo Brugg und Schinznach-Bad Ja zur Fusion per 1. Januar 2020 gseit.
Sid däm Datum ghört der Ort zu der Stadt Brugg; die eigeti Gmeindsverwaltig isch ufghobe worde; d Stadtverwaltig vo Brugg lueget jetz au für d Lüüt vo Schinznach-Bad.
Z Schinznach-Bad isch im Summer 2019 wäge der plaanete Fusiioon mit Brugg e Quartierverein gründet worde, wo für d Lüüt im Dorf en eigeti Organisazioon isch.
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Felix Müller: Schinznach-Bad In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Schinznach-Bad – Sammlig vo MultimediadateieEinzelnochwis
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung nach Bezirken und Gemeinden uf bfs.admin.ch (Bundesamt för Statistik)
- ↑ Beat Zehnder: Die Gemeindenamen des Kantons Aargau. In: Historische Gesellschaft des Kantons Aargau (Hrsg.): Argovia. Band 100. Verlag Sauerländer, Aarau 1991, ISBN 3-7941-3122-3, S. 375–377.
- ↑ Michael Hunziker, Janine Müller: Schinznach-Bad und Brugg sagen Ja zur Fusion - jetzt hat das Volk das Wort. uf aargauerzeitung.ch
