Wikipedia:Houptsyte

Badisch

Guete Dag un willkumme uf dr alemannische Wikipedia! Di frej Enzyklopedi, wu alli kenne mitschaffe.

Artikel finde

Artikel no Kategorie:
Alli Kategorie • Brüüchtum • Ernährig • Geografi • Gschicht • Gsellschaft • Kunscht • Literatür • Müsik • Natür • Person • Bolitik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wirtschaft • Wisseschaft

Themeportal: Regionali Artikel Alemanne Alemannisch Bade Bade-Wirttebärg Basel Elsass Friburg Liechtestei Schwiiz Schwoba
Geografi Gschicht Gsellschaft Kunscht Literatur Musik Natur Bolitik Religion Sport Sproch Tächnik Wisseschaft

Sunschtigs: Artikelindex vu A bis Z • Bsundersch glungeni Artikel • Läsigi Artikel • Artikel no Dialäkt • Audioufnahme vu Artikel • Ufnahme vu Dialäktwerter • E Fabel in verschideni Dialäkt ibersetze • Alemannischi Ortsnämme • Alemannischi Diernämme • Alemannischi Pflanzenämme

Di Alemannisch Wikipedia

Di alemannisch Wikipedia isch e Enzyklopedi in dr Dialäkt vum alemannische Sprochrüüm, also vu dr Ditschschwiz, vum Elsiss, vu Liechtestei, vu Oberbade, vum Schwobeland un vu Vorarlberg.

Die Enzyklopedi wachst dur di frejwillig Hilf vu allne, wu eppis in ihrem Dialäkt wän bitrage. Alli Iiträg kenne vu allne Bsuecher gschribe un gänderet wäre. Alli sin härzlig iiglade mitzmache. Bringe Ejer Wisse ii un hälfe eso mit, s Alemannisch z pfläge, ufzwärte un z erhalte. Di erschte Schritt sin ganz eifach!

Wär mir vu dr Alemannische Wikipedia sin un was mer wänn, findsch in unserem Brofil.

D Inhalt vu dr Wikipedia derfe frej kopiert un verbreitet wäre.

Bis jetz het s bi dr alemannische Wikipedia 27.479 Artikel.

Artikel vu dr Wuche: Puuremolerei

D Landgrõfschaft Chlèggau odder Landgrõfschaft Chläggi isch èn spòtmittelalterlichè un früèneuzitlichè Hèrrschaftsberych mit èrè territorialè Uusdèènung am Hochrhy zwǜschè Schaffuusè un Dǜèngè, wo sich übber d Johrhunderte gändèrèt hèt . Dè Chlèggau lòt sich nõch dè Quällèlaag ab 1315 als Landgrõfschaft datyrè. Si eksischtyrt wèg dè Mediatisierung nǜmmi, well dörtdèwègè s Gebièt 1806 a s Großherzogtum Baden gangè isch. D Landgrõfschaft Stüèlingè, wo im Wuètèdal nordöschtlich vo Dǜèngè lyt, isch vo 1112 bis 1250 Bschtanddeil vo dè Grõfschaft Chlèggau gsi.

Èrschtmòls schriftlich uffzeichnèt isch dè Nammè i dè Formle Actum in pago Chlegouve im zwoote Johr vo dè Regyrig vum Ludwig, wo zuè dè Zit vum Pabscht Sergius II. 844 gläbbt hèt, aalässlich von èm Güèterduusch zwǜschè nèm Rinloz un èm Kloschter Rhynau. D Benennung i dè Divisio Regnorum vo 806, èm »Teschtament« vum Karl dè Große, wo sich dè Trudpert Neugart druff bezieèt, bschtimmt d Ängi zwǜschè Neuhuusè un Beringè als Gränzè zwǜschè m Chletgowe un Hegowe un dõdemit als Gränzè vo dè Machtberych zwǜschè sinè Söön Karlmaa un Pippin. Dè Ägidius Tschudi dauft vo dè Latobriger als Urbevölkerig, vo dèm leitet sich au dè Nammé ab. Johann Jakob Rüeger bschtätigt sèll, meint abber uffgrund vo dè Fruchtbarkeit vu sellrè Gegènd sèbbèrè »Lättègau« sägè z dürfè. Au vodrèttè (u. a. durch dè Jäger Georg) wörd diè Aasicht, dè Aargau wörd vo dè Aarè un asè dè Chlèttgau vo dè Glatt abgleitet, also eigéntlich »Glattgau«. Dè Franz Josef Mone leitet dè Nammè vo Chleigh, im keltischè Wort für Höger ab, also »Högergau«. Dè Rüèger erwäänt au d Aasicht vum Josias Simmler, wo diè aalt Grõfschaft Altèburg im gallischè »Latobrigi« un dõdemit im dütsche »Altobrogo« dinnè sièt, wa hüe abber als nit richtig aagluègèt wörd. (…dr ganz Artikel läse)

Friäjeri Artikel vu dr Wuche:

Hesch gwisst ...

dr Karl Imfeld

... dass dr Karl Imfeld zwäi Jaarzäänt an siim Läbeswärch, em Obwaldner Mundart-Werterbuäch gschafft het, bis äs z erschtmaal im Jaar 2000 uisächo isch?
... dass mer bis anne 1999 2149 Aarte vu Faarnpflanze un Soomepflanze fir s Biet vu Baade-Wiirtebäärg het chenne noowyyse?
... dass s trompe-l’œil e 112 Meter langi Farbfeldmalerei a der Katastrophebucht isch?
... dass durch en Wisig vam Napoleon en Strass va Brig uber de Simplonpass agleit choo isch?
... dass d Schauspileri Doro Müggler e baar Johr lang in dr Bäärg bi Gsteig e Tipilaager fir Chinder un Juugedligi organisiert un glaitet het?
... dass d Pro Lyrica – Schwiizerische Lyrische Gsellschaft für d Vermittlig vom Wäärch vo de Lyriker us dr Schwiiz luege wott?

Alemannischi Nochrichte:

29. Novämber 2020:
Verstehen Sie dieses Schweizerdeutsch? Teil 14 (Tagesanzeiger)
27. Novämber 2020:
Mundart ist Heimat (Badische Zeitung)
26. Novämber 2020:
Daniela Dill: Dur Zue Ständ (SRF Schnabelweid)
23. Novämber 2020:
Der Sprachatlas von Baden-Württemberg ist eine Fundgrube für Dialektbegeisterte (Badische Zeitung)

Meh Nochrichte uf Dialäkt-Neuigkeite

30. Novämber

1609: Dr Galileo Galilei beobachtet zum erschte Mol dr Mond mit syym Teleskop un macht Zaichnige vu Gebirg, Krater un Ozeane.
1815: Z Stuegert wird d Oper Der Herr und sein Diener vum Conradin Kreutzer urufgfiert.
1835: Dr US-amerikanisch Schriftsteller Mark Twain (Bild) chunnt uf d Wält.
1966: Barbados wird unabhängig vu Großbritannie.