Horrè

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Koordinate: 47° 38′ 57″ N, 8° 20′ 53″ O
Horrè
Gmeind Öschingè
Ehemòligs Gmeindewappè vu Horrè
Ehemòligs Gmeindewappè vu Horrè
Höhe: 390 m
Iiwooner: 1992 (30. Jun. 2011)
Iigmäindig: 1. Januar 1975
Postleitzahl: 79793
Vorwahl: 07746
es Luftbild vo Horrè im unterè linkè Egg vum 31. Januar 2015

S Dorf Horrè isch èn Ortsdeil vo dè Gmeind Öschingè mit 1992 Ywooner (Stand: 30. Juni 2011[1]) im Landchreis Waldshuèt z Baddè-Württèbärg.

Geography[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Geographischi Laag[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Horrè lyt am südöschtlichè Rand vum Südschwarzwald (Schwarzwaldabdachig) uff 373 m ü. NN a dè rächtè Wuètèhaaldè, südweschtlich vum Chèrnort Öschingè, wo a dè linkè Haaldè un i dè Mitti vom Wuètèdal lyt. D Wuètè isch uff dè Gemarkig Horrè durch dè Bau un Unterhaalt vo Weer un èm Müllikanaal für Müllènè un Turbynè wǜrtschaftlich nutzbar gmacht worrè. Bim Kanaal Richtig Öschingè hèt s i dè früènèrè Johr no è „Maitlebad“ un è „Buèbèbad“ gää, wo bim Kanaaluuslauf i d Wuètè gsi sin.[2]

Gliderig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

es Zrächtgschnittes Luftbild, wo nu uff Horrè beschränkt isch, mit dè Beschriftig vo dè einzelnè Ortsdeil

Zuè Horrè ghörd s Dorf Horrè, dè Zinkè Hööf (Horrèmerhööf, annèdubaki Lütislo [1347]) un d Hööf Hölzlehof (Linsèboddèhof) un Löchlehof (Hofguèt Dörnegg).[3]

Hischtoriè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Well èrscht ab èm Spòtmittelaalter sicheri schriftlichi Quällè für dè Ortsnammè „Horrè“ un „Lütisloh“ (= Horrèmer Hööf) vorligè duèn, cha übber d Besidlig vo dè Gmarkung nu spekulyrt wörrè: Voeinzelti Boddèfünd, wiè zum Byschpill dè Fund von èrè spòtrömischè Zwibbelchnopffiblè bi Horrè[4], machèd è Uussaag für è Besidelig i dè vor- un früègschichtlichè Zit. Dè Suffix -lôh schint im Alemnnischè z ligè[5] un stòt zu suscht i dè Region übblichè -ingè-Endig in Vobindig, z. B. Öschingè un Lauchringè. D Nammensendig -heim odder -è zeigt tûpisch für è Sidligsgründig im Zuug vo dè fränkischè Landnaam. Als „Heim am Sumpf“ hèt woll im Ort nõch dè Unterwèrfig vo dè Alemannè durch d Frankè im 7. un 8. Johrhundert sin Nammè gää. S èrschte Mòl, wo dè Ortsnammè Horheim odder Horrè urkundlich erwäänt worrè isch stammt us èm Johr 1303, vum „Lütisloh“ uss èm Johr 1307. Wòrschinlich hängt sell au mit dè Bschaffèheit vom Dalboddè am rächtè Rand vom Wuètèdal zämmè, dört gòt dè Boddè vo dè Wuètè wäg ebbèèrdig gegè diè rächt Haaldè zuè, gegèübber a dè linkè Haaldè, sin s Dorf Schwerzè un dè Zinkè Willmèdingè uff ènèm Bord aaglait worrè, wo öppè 20 m übber m Dalboddè un dõmit dè öfters übberschwemmtè Dalwisè lyt. Uff dè Horrèmer Sitè isch es mit Sicherheit regelmässig zu Übberschwemmigè chò, dõrum lyt dè Dorfchèrn vo Horrè am unterè Aasatz vo dè rächtè Wuètèhaaldè.

Horrè un Lütisloh (Hööf), Öschingè un Degèrnau hèn zum Wuètèamt au Wuottèdal, (nit zum St. Bläsischè Wuètèamt ghört dè Nõchbòrort Schwèrzè un Willmèdingè), dennè iri Gemarkig deilwys im Chleggau, deils im Albgau zuègschlagè gsi sin, selli Ämter hèn sich im 15. un 16. Johrhundert zu Vowaltigsgebièt vum Kloschter St. Bläsy gwandlèt. Insgsamt sin s 8 St. Bläsischi Ämter: s Basler Amt, Zürcher Amt, Waaldamt, Klingnauer Amt, Chrotzinger Amt, Villinger Amt un s Rallinger Amt mit Gebièt bi Eßlingè am Neggar gsi. Diè St. Bläsischè Hèrrschaftè hèn sich uss zwei: Ewèdingè als Sitz vu dè ehemòligè Blomegger Hèrrschaft un diè ehemòligi Guètèburger Hèrrschaft zämmègsetzt, si sin denn als Obbervogteiämter mit èm Erwèrb vo dè Grõfschaft Bõõdorf a selli übbergangè. S Wuètèamt isch vo dè großè Meierhööf vowaltet worrè (Lütisloh, Berauer Hof vo 1722, abbrochè im Mai 2013). È eignes Amtshuus (wiè zum Byschpill z Bettmèdingè) un wiè s i dè andrè Ämter usus gsi isch, hèt mò im Wuètèamt nit ygrichtet.

Nõch vor 1691 isch s no hüt exischtyrende Stüèlinger Vogthuus, au “Schlößle” dauft, baut worrè. Bekannteschtè Vogt isch dè Hans Martin Büche er isch vom Berauer Hof abgschtammt. Glychermassè isch er Schaffner für St. Bläsy gsi un hèt 14 Hööf ghaa, è Mülli un umfangrychè Landbsitz. Spôter isch i sellèm Huus d Wǜrtschaft “Rèbschtock” gsi, hüt Brivathuus.

Dè gsamte Chleggau isch annedubaki s Eigèdum vo dè Hèrrè vu Krenkingè gsi.[6] Dè gröschte Deil vo dè hütigè Gemarkig isch zuè sellèrè Zit im kirchlichè Bsitz vom Kloschter Berau gsi, dèm sin organisatorischè Mittelpungt dè Dinghof Lütisloh gsi isch. Er isch nõchwyslich in èm Dingrodel für s Johr 1307 uffgfüürt gsi.[7] Unter Heinrich II. vo Krenkingè, im Stadtgründer vo Düèngè, hèt abber s Abvoreckè vum Gschlechts aagfandè.[8] Inzwùschè hèn d Krenkinger kein Chlutter mee cha, un hèn sellèwäg d Krenkinger Hèrrschaft im Johr 1361 a diè im Linzgau aasässigè Hèrrè vu Hoèfels voscherblèt, welli si 1410 a diè us èm Zürigau stammendè Edlè vo Rumlang vokauft hèn. Übber selli isch d Hèrrschaft im Johr 1488 durch Kauf a d Grõfè vo Lupfè cho, wo dè Bsitz zu dè eigètlichè Hèrrschaft ghört hèt, asè isch diè landgrôflichi Hèrrschaft denn zum èrschtè Mòl dütlich i dè Urkundè uffdaucht isch. Nõch irem Uusschterbè im Johr 1582 isch d Hèrrschaft durch Erbschaft a dè Rychsmarschälle vo Pappèheim cho. 1603 hèt dè Maximillian vo Pappèheim, dè Landgrõf vo Stüèlingè, d Hèrrschaft Wuètèdal a dè Karl Ludwig vo Sulz vokauft (un 17 Johr schpôter d Stüèlinger Burg zum Schloss umbaut). Schlièsslich isch 1639 d Hèrrschaft a d Fürschtèbärger vokauft worrè[9], welli iri Hèrrschaft im Südschwarzwald un Hochschwarzwald zu sellèrè Zit massyv erwiterèt hèn. Horrè isch schu im 16. Johrhundert dè Sitz von èm Obbervogt gsi, dèm d Hèrrschaft unterschtellt gsi isch. Ebbèso wiè Degernau isch Horrè èn aaltè Wallfahrtsort mit dè Antoniuskapèllè us èm Johr 1687 gsi.

Z Horrè hèn im 17. un i dè èrschtè Hälfti vom 18. Johrhundert è baar jüdischi Familliè gläbbt, wo vemuètlich dè Sǜnagogègmeind Stüèlingè odder Düèngè aaghört hèt. 1743 sin d Horrèmer Judè wiè selli us Stüèlingè uusgwisè worrè, well si bi dè Fürschtebärger Hèrrschaft in Uugnaad keit sin.[10] Etlichi Judè sin woll südlich übber dè Hochrhy i s aagränzende Surbdal uff ¨Endingè witerzogè.

Horrè isch mit allè Rächt dè fürschtèbärgischè Landgrõfschaft Stüèlingè unterschtandè. Nõch èm früè Dot vom Fürscht vo Fürschtèbärg isch 1806 d Landgrõfschaft uffgrund dè Rhybundaktè infolg vom Rychsdeputationshauptschluss mediatisyrt un èm Großherzogdum Baddè zuègschlagè worrè, wo bis 1871 als souveränè Staat bschtandè hèt. D Ortschaft isch 1807 zum standeshèrrlichè Amt Stüèlingè cho, sell isch ab 1809 zum baddischè Donauchreis mit Sitz z Villingè zuègordnet worrè. 1813 isch Horrè im standeshèrrlichè Amt Düèngè zuègschlagè worrè, s isch ab 1813 im Wyysèchreis zuègordnet un 1819 uffghobbè worrè. Horrè isch druffhy 1819 zum Bezirksamt Stüèlingè cho un isch dört diè südlichschti Gmeind gsi, wa au d Aaordnig a dè rächtè Wuètèhaaldè entschpricht, wo Horrè ebbèfalls diè südlichscht Gmeind isch. Dè Amtsbezirk Stüèlingè hèt zum baddischè Seechreis zellt.

Aafang vum 19. Johrhundert sin durch dè baddischè Ingenieur Johann Gottfried Tulla Blään uffgschtellt worrè, d Wuètè, dèrrè irè Hochwasser s Dal immer widder übberschwèmmt hèt un dè Dalboddè in è Sumpflandschaft mit è Huufè Flussärm vowandlèt hèt, abschnittswys yzdämmè un uuszbauè. Èrscht nach dèm sim Abläbbè isch sèllè Blaan wôrend dè Johr 1837/39 im Untèrè Wuètèdal realisyrt worrè. Dõdurrè sin d Schwemmwisè, wo bis an öschtlichè Dorfrand vo Horrè gangè sin, drochè glait un für d Horremer Buèrè als Ackerflächi vofuègbar gmacht worrè.

Vo 1826 bis 1889 sin vo allem uffgrund vo wǜrtschaftlichè Ursachè 32 Personè[11] uss Horrè uusgwanderèt.[12] Im Johr 1844 isch dè Ortsdeil „Im Thal“ durch èn Brand vonichtet wärd.

1857 isch s Bezirksamt Stüèlingè uffghobbè un m Bezirksamt Bõõdorf zuèdeilt worrè. Ab 1864 isch s Bezirksamt BŞŞdorf Deil vum Chreis Waldshuèt worrè.

Nõch èm Èrschtè Wältchrièg (1914–1918) hèt d Gmeind bis 1933 zuè dè Republik Baddè ghört. 1924 isch s Bezirksamt Bõõdorf uffghobbè un s Bßezirksamt Waldshuèt im Chreis Waldshuèt zuèdeilt worrè. Ab 1936 isch Horrè sèlbschtändigi Gmeind im Landchreis Waldshuèt gsi.

Zuè dè lokalè Infraschtruktur hèn no vill Handwärchsbedryb ghört, èn Schuèhmacher, èn Wagner, wo glychzitig Leichèschauer un Sargmacher gsi isch, è Schmitti, è Wagnerei, è Mòlergschäft, è Sattlerei, è Polschterei un èn Hafnerbedryb.[2] Fruèner isch Horrè als Wallfaartsort belièbt gsi. Vill vo dè Wallfaarer hèn nõch èm Wallfaartsgottesdiènscht am Fritig dè Hafner uffgsuècht, um Töpfereiè z kaufè. 1934 isch i dè Horrèmer Hafnerei sogar èn Lehrfilm drait worrè. Am Aafang vo dè 1940er Johr isch dè Bedryb zuègmacht worrè. È Gruppè vo jungè Künschtler hèt um 1948 vosuècht, d Widderbeläbbig z erreichè, abber schu nõch zwei Johr hèn si schu widder uffgää.[13]

Nõch èm Zweitè Wältchrièg (1939–1945) isch es vorwygend landwǜrtschaftlich brägte Horrè vo dè Franzosè bsetzt un dõdemit Deil vo dè französischè Bsatzigszonè worrè. Ab 1945/46 isch d Gmeind Südbaddè zuègordnet worrè, welles 1952 vom hütigè Bundesland Baddè-Württèbärg yvolaibt worrè isch. I dè Nõchchriègsjohr hèt Horrè durch Neubautè immer mee Ywooner dezuè gwunnè, well diè rächt Wuèrèhaaldè bi Horrè è rächt flachi Südoschthaaldè isch, un sich guèt als Bauland geignèt hèt; Familliè mit chlynè Chind hèn sich nidderglò un Horrè isch vom Buèrè- zum Wohndorf migryrt.[14]. Bsunders Beamti un Lehrer hèn sich wèg dè Nôchi zum dè Chreisschtadt Waldshuèt-Düèngè z Horrè nidderglò

Im Zug vo dè Gmeindereformreform z Baddè-Württèbärg isch diè bis dörthy selbschtändigi Gmeind Horrè mit Wǜrkung vom 1. Januar 1975 zämmè mit Schwèrzè gu Öschingè ygmeindet worrè.

Ywoonerentwicklig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Ywoonerentwicklig vo Horrè:

Datum Ywooner
1817 403
1848 564
1933 524
1939 613
1961 887

Dõmit hèt sich d Ywoonerzaal vo 1961 bis hüt (Stand: 2016) mee als vodopplèt, woby d Infraschtruktur vo Horrè zimli gschrumpft isch, durch diè beidè Umschtänd isch dè Wandel vom Buèrè- zum Wohndorf stark beschlünigèt worrè.

Bolitik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bürgermeischter[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • 1904–1933: Josef Schey[2]
  • 1934–1941: Emil Maier[2]
  • Josef Gamp (kommissarisch)
  • Martin Wissmann (kommissarisch)[2]
  • ab 1945: Josef Gantert (kommissarisch)[2]
  • ab 1948: Karl Weissenberger[2]
  • bis 1974: Horscht Albicker[2]

Ab èm 1.1.1975 hèt dè Bürgermeischter vo dè Gsamtgmeind Öschingè d Amtsgschäft vom Horrèmer Bürgermeischter übbernõ. Diè Eigèvoantwortung, wo dõdemit wègkeit isch, hèt d Horrèmer so blòògèt, bis diè neu Gmeind Öschingè dè Horrèmer und allne andrè Deilort über d Ortschaftvofassig s Rächt uff èn Ortschaftsrõt mit Ortsvorschteher zuèbilligèt hèn. Sit èm Johr hèt d Deilört d Abschaffig vo dè Ortschaftsvorfassig durrègsetzt, dõdemit hèt au Horrè sit dèm kein Ortvorschteher, also kein Ersatz mee für dè rigne Bürgermeischter.

Wappè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Wappè dè fruèner sèlbschtändigi Gmeind Horrè zeigt in Rot mit blau-silbrigèm Wolkèbord (abgleitet uss èm Fürschtèbärgischè Wappè), zwei schrägchrützti goldeni Schlüssel mit dè Bärt nõch obbè un uswärts keert, wo s Sǜmbol vo dè ehemòligè Vogtfamilliè darschtellè duèt.

Partnerschaftlichi Vobindig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Sit längerer Zit bschtòt zwǜschè dè Stadtdeil Horrheim, Vaihingè a dè Ènz, un èm Ortsdeil Horrè è partnerschaftlichi Vobindung. Ygleitet isch dè Kontagt vom fruènèrè Ortschaftsrõt Kurt Büchè un èm Klaus Bramm uss Horrheim.[15]

Kultur un Sehenswürdigkeitè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bauwärch[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • D Antoniuskapèllè isch è katholischi Wallfaartskapèllè zmitts in Horrè: Im 17. Johrhundert isch in jeddem Horrèmer Huus Landwǜrtschaft bedribbè un dõdurrè dè Unterhaalt vo dè Familliè sichergschtellt worrè.[16] D Grundvosorgig isch im dümmschtè Fall mit 2-3 Gaißè realisyrt worrè, selli hèn am wènnigschte Blatz im Staal bruucht, sellèwäg singt mò bis hüt nò nit nu z Horrè "Diè Gaiß isch diè Kuè von dè ganz armè Leut'". Im Johr 1687 wo d Margretèkapèllè, wo im Gwann „Kapèllèäcker un Kapèllèackerräbbè“ gschtandè isch, abgrissè worrè isch[17] oder kurz vor der Fertigstellung der Kapellenneubaus der Antoniuskapelle[18] isch es z Horrè un dè Region zuè nèrè voheerendè Vyhseuchi chò. „Uss èm Wuètè- un Steinadal un vo witerhèr bis übber Waldshuèt usè“ sin zaalrychi Wallfaarer uss Dankbarkeit gu Horrè chò,[19] um dè heiligè Antonius uffzsuèchè un vum bitterè Lyydè un Stèrbè vom Hèrr z bèttè.[18] D Horrèmer hèn dõrum für iren durch vill Spendè finanzyrtè Neubau als Ersatz für diè 1687 abgrisseni Margretèkapèllè Antonius im Eisidler als Bschützer vo dè Huusdyr zum Hauptpatron erhobbè.[17] Im glychè Johr 1687 isch auch dè Uffdraag zum Bau von èm Altar erdeilt worrè. wo vom Muuchemer Schriiner Adam Braun gmacht worrè isch, wiè uss dè Rechnig ersichtlich isch. 1695 isch d Kapèllè durch dè Weihbischof vo Konschtanz gweyyt worrè.[19] D Gmeind Horrè hèt im Johr 1846 dè zweite Aadraag bim Ordinariat Fryburg gschtellt, üm è eigni Pfarrei yrichtè z dürfè, well Horrè no immer zu dè Pfarrei Schwèrzè ghört hèt. Uss sellèm Grund hèt Schwèrzè bis hüt no è wesèntlich stattlicheri Dorfkirchè. Immerhy hèt dè dòmòlige Kaplan Basler d Erlaubnis gää, z Horrè am Sunntig èn „Früègottesdiènscht“ abzhaaltè.[17], nõchdèm dè Aadraag abglèènt worrè isch. Diè bschtehendi feschti Brugg übber d Wuètè gu Schwèrzè isch èrneuerèt worrè, Mit dè Zit sin alli landwǜrtschaftlichè Bedryb uss dè Dorfbild voschwundè. Nu no i dè „Hööf“ un dè Uussidlerhööf wörd d Landwǜrtschaft witer bedribbè, also am nördlichè un weschtlichè Ortsrand.[16] D Kapèllè isch sit irer Errichtig meemòls umbaut un renovyrt worrè: Dè neugotische Altar im Kirchèschiff isch vom Bildhauer Josef Eberle uss Übberlingè aagfertigèt un 1896[A 1] aaglieferPt worrè. S Standbild, wo im Altar integryrt isch, stellt dè Heilige Antonius übber m Tabernakel dar, un isch è beachtlichi Leischtung.[16] 1957 hèt s neui Fenschter un 1962 è neus Dach gää.[17] Im Zug vo dè Dorfentwicklig isch 1991 s Gebäude ußè un 1994 innè komplètt renovyrt worrè.[18] Dank èrè brivatè Spendè hèt d Kapèllè èn Lutschprècheraalaag erhaaltè.[17] Durch d Neugschtaltung vo dè Dorfmitti vo Horrè hèt mò d Kapèllè besser ybindè chönnèref name="SKOL 2009" /> un bräsentyrt sich sit 1979 a dè Ortsyfaart vo dè B 314 un Schwèrzè hèr als Uushängeschild vo Horrè.[18]
  • Mit èm Bau vo dè Kapèllè hèt è großi Spendèfreudigkeit aagfangè, wo dezuè gfüürt hèt, dass die kirchlichi Hischtoriè vo Horrü èn Uffschwung gnõ hèt: D Gschichtè vo dè katholischè Kirchègmeind isch mit èm Nammè Büèchi èng vobundè. dè Büèchi Johannes hèt è Stipendium ygrichtet, demit diè Kaplanei mittè im Dorf immer bsetzt gsi isch.[18] S Standbild vum Nepomuks am Dorfblatz drait d Initialè HMB vo sim Sohn Hans Martin Büèchi un sinèrè Frau MB un d Johreszaal 1760.[19] Hüt sin d Pfarreiè Horrè un Schwèrzè zuè nèrè „Paschtoralgmeinschaft“ zämmèglait un sin Deil von èrè Einheit.[17]
  • Im witèrè git s no diè 1805 vum Förschter Johann Baptischt Vogelsang bauti chlyni Dorneggkapèllè. Si isch 1988 vollschtändig reschtauryrt worrè.[17]
  • Des im Johr 1905 neu baute Schuèl- un Rõthuusgebäude a dè Bärgschtrõß diènt sit dè Inbedrybnaam vo dè Auwisèschuèl vorwigend als Voeinshuus mit Voaaschtaltungs- un Volkshochschuèlruum (VHS) un für d Jugendmusigschuèl. Wèg dè schlèchtè Bausubschtanz 2003/04 isch s hischtorische Gebäude umbaut un sanyrt worrè. Im Innerè sin diè aaltè Holzdäfer vo dickè Farbschichtè befreit un èn Spycher zu Schuèligs- un Meezwèckrium mit neuè Dachgaubè uusbaut worrè sowiè sichtbari Dachkonschtruktionè un Parkettböddè widder offèglait worrè. D Fassadè isch in èm chräftigè Rotfarbdon gschtirchè worrè. Eksischtyrendi Fassadè-Wandbilder, wo vum Heimetkünschtler Ulrich Christoph Eipper mit Schuèlchind umgsetzt un realisyrt worrè, sin, hèt mò nòch èm Sanyrè widder aabrocht

Regelmäßigi Voaaschtaltungè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • D Wallfaart a d Antoniuskapèllè isch èn feschtè Bschtanddeil im Kirchèjohr vo Horrè: Si isch toujours nu von èrè lokalè Bedütig gsi. Mit èm Rügggang vo dP Buèrèrei isch au d Wallfaart zrügggangè, doch am Fèscht z Ehrè vom heiligè Antonius, am 17. Januar, chömmèd immer no vill Gläubigi us Horrè un dè nöchèrè un witèrè Umgebig uff Horrè und begön dè „Groß Wallfaartsdaag“.[17] Das Fest der Wallfahrt zum Antoniustag war früher in Horheim ein Feiertag.[18]
  • Für diü ehnder jegendlichè Bewooner uss dè Region hèt sich Horrè sit è baar Johrzehnt zuè nèm Wallfaartsort für Partygänger entwicklèt. Dè Horremer Musigvorein sorgt mit sinèrè Voaaschtaltig ""Okto-Bär am Aafang vum Oktobèr jeddes Johr defur, dass dè Bär im Unterè Wuètèdal steppt.

Für sèlli, wo nimmi gèrn uff d Laitsch gän, git s a sellèm Fescht am Sunntigmorgè no èn Früèschoppè[20]. Mit sèllèrè Voaaschtaltig hèt sich Horrè nit nu im Wuètèdal èn Namnè gmacht i dè Region.

Wǜrtschaft un Infraschtruktur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Vokeer[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Horrè lyg a dè B 314, dè Dalschtrõß, wo durchs Wuètèdal uèzuès uff d Baar füürt. Dè Baanhof vo Horrè isch früèer am öschtlichè Ortsrand uff èm Dalboddè glègè un isch 1875-1971 è Station a dè Wuètèdalbaan gsi. Dè Streggèabschnitt vo dè Wuètèdalbaan vo Obberlauchringè übber s Untere Wuètèdal bi Horrè bis Stüèlingè isch 1875 als Stichschtreggi baut worrè, 1890 isch bis Immèdingè fèrtig baut worrè. S Empfangsgebäude vo Horrè isch bis 1978 südlich vo dè Vobindigsschtrõß gu Schwèrzè gschtandè, dè Baanhof hèt nu ei Durchgangsgleis ghaa, an èm Abschtellgleis isch no è Güèterschuppè gsi.[2] 1978 hèt s für Horrè è Ortumfaarig gää, bis dört isch d B 314 längs mittè durch s Dorf gangè. Für è Umfaarig isch denn abber nu Blatz gsi nèb dè Baanschtreggi bis zu dè Wuètè. Dè Baanhof Horrè isch mitsamt dè Wuètèdalbaan sit 1971 stillglait gsi, sellèwäg isch s Schicksal vum Baanhof besiglet gsi, er isch abgrissè worrè. A dè Baanhof Horrè erinnerèt hüt nu no d Baanhofschtrǒß z Horrè, zmòl d Trassè vo dè B 314 gnau übber dè Blatz vum Baanhof füürt. Im Zuug vom B 314 - Umbau hèt mò d Schwerzemer Schtrõß è Etagè duèfer glait, asè füürt si unter dè Ortsumfaarig un dè Wuètèdalbaan unnè durrè. Dè Aaschluss a d Ortsumfaarig isch am Ortsrand vo Horrè als Virtelchreisbogè aaglait worrè, glychzitig hèt mò d Bushalteschtell vo dè Ortsmitti an Ortsrand volait. Dè ehemòlige Horrèmer B 314 - Abschnitt isch a beidè Ortendè für dè Vokeer gschpèrrt worrè, woby dè nördlich Aaschluss a d B 314 am Läbbè glõ hèt, dè südliche abber komplètt zruggbaut zuè nèm Rad- un Fußwäg, wa dõdraa lyt, dass sich diè neu und diè aalt B 314 èng um èn Bärgvorschprung ummèschlänglèt. Immer großerer Belièbtheit erfreut sich s Landschtrôßli übber dè Horrèmer Bärg gu Detzlè im Steinadal, dõdemit lòt sich dè Stau am Waldshuèter Zoll uff dè B 34 halbwägs bruuchbar umfaarè.

Bildig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Z Horrè git s sit 1958 èn K indergartè[14] un diè 1996 i dè Schwennwisè am Wuètèufer neubauti Grundschuèl (Auswisèschuèl Horrè-Schwèrzè).[2] Für d Sekundarschtufè gõn d Horrèmer Schüèler entwedder uff d Wärchrealschuèl uff Öschingè, uff d Realschuèl z Düèngè odder sit è baar Johr vorzugswys gu Stüèlingè. Für s Gùmnasium isch s Chleggau-Gùmnasium z Düèngè èrschti Waal, für d Obberschtufè git alsl Alternatyvè au diè Beruèflichè Gùmnasiè z Waldshuèt.

Persönlichkeiten[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Söhn un Döchter vo Horrè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Gregor Leu (* 1696 z Horrè, † 1730), Benediktinerpater un Philosophybrofèssor im Kloschter Rhynau
  • Johann Peter Leu (†), Fürstlich Fürschtèbärgischè Kammerrath
  • Johannes Büche (†), Vogt z Horrè[21]
  • Hans Martin Büche (†), Fürschtlich Fürschtèbärgischè Vogt z Horrè[22]
  • Kurt Büche (* 1922 z Fryburg), Kommunalbolitiker, Dräger vo dè Ehrèmedaille vom Land Baddè-Württèbärg un èm Gmeindedaag Baddè-Württèbärg, dè Ehrèmedaille vo dè Gmeind Öschingè sowiè 1997 vum Bundesvodiènschtchrütz am Bändel.[23][24]
  • Adolf Karl Ludwig Claus (1838–1900), Chemiker
  • Hans Ruppaner (1927–2010), Rektor a. D., Kommunalbolitiker, Chorleiter, Heimètforscher, Fotograf, Kulturvoaaschtalter un Bundesvodiènschtchrptzdräger[25]

Literadur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Wutöschingen – einst und heute, Das Lesebuch: Degernau, Horheim, Ofteringen, Schwerzen, Wutöschingen. Gmeind Öschingè (Hrsg.), 2006.
  • Pfarrei St. Johannes d. T. Schwerzen. Pfarrei St. Johannes, Schwerzen (Hrsg.), 1992.

Weblingg[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Horheim uf de offizièlle Internetsitè vo dè Gmeind Öschingè

Aamerkigè[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. ↑ Nõch andrè Aagaabè stammt dè Altar uss èm Johr 1898.

Einzelnõchwys[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. ↑ Einwohnerzahlen. In: Amtsblatt vo dè Gmeind Öschingè, 28/2011 (PDF; 702 kB), vom 14. Juli 2011, S. 2.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Gerd Scheuble: “Im früheren Horheim kannte jeder noch jeden”. In: Südkurier vom 13. September 2003
  3. ↑ Vgl. Vowaltungsraum Wutöschingen. In: Das Land Baden-Württemberg. Amtlichi Beschrybig nõch Chreis un Gmeindè. Band VI: Regyrigsbezirk Fryburg. hrsg. vo d. Landesarchivdirèktion Baddè-Württèbärg, Volaag W. Kohlhammer, Stuègètt 1982, ISBN 3-17-007174-2. S. 1046–1049.
  4. ↑ Tracht der Alamannen in der Spätantike. In: Hildegard Temporini, Wolfgang Haase: Aufstieg und Niedergang der römischen Welt: Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung. Bèrlin, New York; de Gruyter, 1985, ISBN 3-11-009519-X, S. 495f. i.V. m. S. 544.
  5. ↑ Vgl. Anton Birlinger: Alemannia, Zitschrift für Sprõch, Litteradur un Volkskunde vum Elsass, Oberrhy un Schwõbèland, Bänd 10-12, 1882, Gsellschaft für d Förderig vo dè Gschichtè, Briisgau un dè Aagränzendè Landschaftè, Fryburg i. B, Landesvorein Badischi Heimèt, S. 246.
  6. ↑ (va): Abschied von den adligen Insignien. In: Südkuryr vum 10. Oktober 2002
  7. ↑ Südkuryr: Schöne Heimat am Hochrhein, Bilder vo dè Menschè un irer Arbèt, 1967, S. 40–42
  8. ↑ Paul Eisenbeis: Vom Aufstieg und Niedergang der Freiherren. Im: Südkuryr vom 15. Oktobèr 2009
  9. ↑ Vgl. Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins, Band 22, 1869, S. 128ff.
  10. ↑ Joachim Hahn: Erinnerungen und Zeugnisse jüdischer Geschichte in Baden-Württemberg, Kommission für Geschichtliche Landeskunde in Baden-Württemberg, Innèminischterium Baddè-Württèbärg, Theiss Volaag, 1988, ISBN 3-8062-0566-3, S. 560.
  11. ↑ Hans Ruppaner: Auswanderung im 19. Jahrhundert. In: Wutöschingen – einst und heute.
  12. ↑ Gerd Scheuble: Neue Zukunft in anderen Ländern. Im: Südkuryr vum 23. Auguscht 2007 i.V.m. Auswanderer. Im: Südkuryr vum 23. Auguscht 2007
  13. ↑ Edelgard Bernauer (sbe): Wo s Hafnerhandwärch no floryrt hèt. Im: Südkuryr vum 17. Oktober 2002
  14. ↑ 14,0 14,1 Rainer Günzel: Kindergarten feiert 50. Geburtstag. Im: Südkuryr vum 6. Juni 2008
  15. ↑ Werner Günzel (lez): Gäste aus dem Schwäbischen. In: Südkuryr vum 12. Mai 2007
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Werner Günzel (lez): Wallfahrt zu St. Antonius. In: Südkuryr vom 10. Januar 2009
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,7 Werner Günzel (lez): Wallfahrt zur Kapelle. In: Südkurier vom 15. Januar 2010
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 Werner Günzel (lez): Gedenken an den Schutzheiligen. Im: Südkuryr vum 16. Januar 2003
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Werner Günzel (lez): Wallfahrt zur Kapelle. Im: Südkuryr vum 16. Januar 2008
  20. ↑ http://www.okto-baer.de/
  21. ↑ Vgl. Wutöschingen – einst und heute
  22. ↑ Vgl. Wutöschingen – einst und heute
  23. ↑ Kurt Büche. In: Südkuryr vom 13. Septembèr 2003
  24. ↑ Werner Günzel (lez): Ein Freund der Vereine. In: Südkuryr vom 17. Februar 2007
  25. ↑ Tod von Hans Ruppaner ein schwerer Verlust. In: Südkuryr vom 26. Oktobèr 2010


Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Horheim“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Horheim&oldid=998361"