Lischt vu dr Nobelbryysdreger fir Fysik

Die Lischte zellt in ere kronologisch Zyylete alli Dreger vum Nobelbryys fir Fysik uf mit dr Begrindig vum Nobelkomitee.

1901–1910 • 1911–1920 • 1921–1930 • 1931–1940 • 1941–1950 • 1951–1960 • 1961–1970 • 1971–1980 • 1981–1990 • 1991–2000 • 2001–2010 • 2011–2020 • 2021–2030

1901–1910[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1901	Wilhelm Conrad Röntgen (1845–1923)	Dütsches Riich	„as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur di no ihm gnännte Strahle“
1902	Hendrik Antoon Lorentz (1853–1928)	Niederlande Niiderlande	„as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wu si sich erworbe hän dur ihri Untersuechige iber dr Yyfluss vum Magnetismus uf d Strahligsfänomen“
1902	Pieter Zeeman (1865–1943)	Niederlande Niiderlande
1903	Antoine Henri Becquerel (1852–1908)	Frankreich Frankriich	„as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wun er sich erworbe het dur die Entdeckig der spontanen Radioaktivität erworben hat“
	Marie Curie (1867–1934)	Frankreich Frankriich (uf d Wält chuu z Warschau, Polen Pole, dodmol Russland)	„as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wu si sich erworbe hän dur di gmaiensame Arbeite iber d Strahligsfänomen, wu um H. Becquerel wore sin“
	Pierre Curie (1859–1906)	Frankreich Frankriich
1904	John William Strutt (1842–1919)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir syyni Untersuechige iber d Dichti vu dr wichtigschte Gas un syyni in däm Zämmehang gmachti Entdeckig vum Argon“
1905	Philipp Lenard (1862–1947)	Dütsches Riich (uf d Wält chuu z Pressburg, dodmol Öschtriich-Ungarn)	„fir syyni Arbete iber d Kathodestrahle“
1906	Joseph John Thomson (1856–1940)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„as Anerchännig vum große Verdienscht, wun er sich erworbe het dur syyni theoretische un experimentälle Untersuechige iber dr Durgang vu dr Elektrizitet dur Gas“
1907	Albert Abraham Michelson (1851–1931)	Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Strelno, dodmol Deutsches Reich)	„fir syyni optischen Präzisionsinschtrumänt un syyni dodermit uusgfierte spektroskopische un metrologische Untersuechige“ (Michelson-Interferometer)
1908	Gabriel Lippmann (1845–1921)	Frankreich Frankriich (uf d Wält chuu z Hollerich, Luxemburg Luxeburg)	„fir syyni uf em Interferänzfänomen begrindet Method, Farbe fotografisch widerzgee“
1909	Ferdinand Braun (1850–1918)	Dütsches Riich	„as Anerchännig vu ihre Verdienscht um d Entwicklig vu dr drohtlose Telegrafi“
1909	Guglielmo Marconi (1874–1937)	Italien 1861 Italie
1910	Johannes Diderik van der Waals (1837–1923)	Niederlande Niiderlande	„fir syyni Arbete iber d Zuestandsglyychig vu dr Gas un Flissigkeite“ (Van-der-Waals-Glyychig)

1911–1920[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1911	Wilhelm Wien (1864–1928)	Dütsches Riich	„fir syyni Entdeckige zue dr Gsetz vu dr Wermistrahlig“ (s Wiens Verschiebigsgsetz)
1912	Gustaf Dalén (1869–1937)	Schweden Schwede	„fir syyni Erfindig vu sälberwirkende Regulatore, dwu in Kombination mit Gasakkumulatore fir d Belyychtig vu Lyychtdirm un Lyychtonne chenne brucht wäre“
1913	Heike Kamerlingh Onnes (1853–1926)	Niederlande Niiderlande	„us Aalass vu syyne Untersuechige iber d Eigeschafte vu Körper bi nidere Temperaturen, wu unter anderem zu dr Darstellig vu flissigem Helium gfiert hän“
1914	Max von Laue (1879–1960)	Dütsches Riich	„fir syyni Entdeckig vu dr Byygig vu Röntgestrahle bim Durgang dur Krischtall“
1915	William Henry Bragg (1862–1940)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir ihri Verdienscht um d Erforschig vu dr Krischtallstrukture mit Röntgestrahle“
1915	William Lawrence Bragg (1890–1971)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Adelaide, Australien Australie)
1916	nit vergee
1917	Charles Glover Barkla (1877–1944) (vergee 1918)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir syyni Entdeckig vu dr karakteristische Röntgestrahlig vu dr Elemänt“
1918	Max Planck (1858–1947) (vergee 1919)	Dütsches Riich	„as Anerchännig vum Verdienscht, wun er sich um d Entwicklig vu dr Fysik erworbe het dur syyni Quantetheori“
1919	Johannes Stark (1874–1957)	Dütsches Riich	„fir syyni Entdeckig vum Dopplereffäkt bi Kanalstrahle un dr Zerlegig vu dr Spektrallinie im eläktrische Fäld“ (Stark-Effäkt)
1920	Charles Édouard Guillaume (1861–1938)	Schweiz Schwiz	„as Anerchännig vum Verdienscht, wun er sich in dr Fysik erworbe het dur d Entdeckig vu dr Anomalie bi Nickelstahllegierige un d Präzisionsmässige“

1921–1930[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1921	Albert Einstein (1879–1955) (verchindet am 9. Novämber 1922, vergee am 10. Dezämber 1922)	Dütsches Riich un Schweiz Schwiz (uf d Wält chuu z Ulm, Dütsches Riich)	„fir syyni Verdienscht um d theoretisch Fysik, bsundersch fir syyni Entdeckig vum Gsetz vum fotoeläktrische Effäkt“
1922	Niels Bohr (1885–1962)	Dänemark Dänemark	„fir syyni Verdienscht um d Erforschig vu dr Struktur vu dr Atom dr Strahlig, wu vun ene uusgehn“
1923	Robert Andrews Millikan (1868–1953)	USA	„fir syyni Arbete iber di eläktrisch Elementarladig un dr fotoeläktrische Effäkt“ (Millikan-Versuech)
1924	Manne Siegbahn (1886–1978) (vergee 1925)	Schweden Schwede	„fir syyni röntgespektroskopische Entdeckige un Forschige“
1925	James Franck (1882–1964) (vergee 1926)	Dütsches Riich	„fir ihri Entdeckig vu dr Gsetz, wu bim Zämmestoß vun eme Elektron mit eme Atom herrsche“ (Franck-Hertz-Versuech)
1925	Gustav Hertz (1887–1975) (vergee1926)	Dütsches Riich
1926	Jean-Baptiste Perrin (1870–1942)	Frankreich Frankriich	„fir syyni Arbete iber di diskontinuierli Struktur vu dr Materie, bsundersch fir syyni Entdeckig vum Sedimentationsglyychgwicht“
1927	Arthur Holly Compton (1892–1962)	USA	„fir d Entdeckig vum Effäkt, wu no ihm gnännt isch“ (Compton-Effäkt)
1927	Charles Thomson Rees Wilson (1869–1959)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Glencorse, Schottland)	„fir d Entdeckig vu dr Method, dur Dampfkondensierig d Bahnen vu eläktrisch gladene Partikel wohrnähmbar z mache“ (s Wilsons Näbelchammere)
1928	Owen Willans Richardson (1879–1959) (vergee1929)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir syyni Arbete iber d Fänomen an Thermo-Ione un bsundersch fir d Entdeckig vum Gsetz, wu no ihm gnännt isch“ (Edison-Richardson-Effäkt)
1929	Louis de Broglie (1892–1987)	Frankreich Frankriich	„fir d Entdeckig vu dr Wällenatur vu dr Elektrone“ (De-Broglie-Wälle)
1930	C. V. Raman (1888–1970)	Indie	„fir syyni Arbete iber d Diffusion vum Liecht un d Entdekcig vun Effäkt, wu no ihm gnännt isch“ (Raman-Strejig)

1931–1940[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1931	nit vergee
1932	Werner Heisenberg (1901–1976) (vergee1933)	Dütsches Riich	„fir d Begrindig vu dr Quantemechanik, wu d Aawändig dervu zue dr Entdeckig vu dr allotrope Forme vum Wasserstoff gfiert het“
1933	Erwin Schrödinger (1887–1961)	Osterreich Öschterriich	„fir d Entdeckig vu neje produktive Forme vu dr Atomtheori“
1933	Paul Dirac (1902–1984)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir d Entdeckig vu neje produktive Forme vu dr Atomtheori“
1934	nit vergee
1935	James Chadwick (1891–1974)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir d Entdeckig vum Neutron“
1936	Victor Franz Hess (1883–1964)	Osterreich Öschterriich	„fir d Entdeckig vu dr kosmische Strahlig“
1936	Carl David Anderson (1905–1991)	USA	„fir d Entdeckig vum Positron“
1937	Clinton Davisson (1881–1958)	USA	„fir ihri experimentäll Entdeckig vu dr Byygig vu Elektrone dur Krischtall“
1937	George Paget Thomson (1892–1975)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich
1938	Enrico Fermi (1901–1954)	Italien 1861 Italie	„fir d Bstimmig vu neje, dur Neutronebschuss erzyygte radioaktive Elemänt un d in Verbindig mit däne Arbeite durgfiert Entdeckig vu dr dur langsami Neutrone uusgeleste Chärnreaktione“
1939	Ernest Lawrence (1901–1958)	USA	„fir d Erfindig un Entwicklig vum Zyklotron un d Ergebnis, wu dermit gmacht wore sin, vor allem im Hiiblick uf chinschtligi radioaktivi Elemänt“
1940	nit vergee

1941–1950[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1941	nit vergee
1942	nit vergee
1943	Otto Stern (1888–1969) (vergee1944)	USA (uf d Wält chuu z Sorau, dodmol Dütsches Riich)	„fir syyni Byydreg zue dr Entwicklig vu dr Molekularstrahlmethod un d Entdeckig vum magnetische Momänt vum Proton“
1944	Isidor Isaac Rabi (1898–1988)	USA (uf d Wält chuu z Rymanów, dodmol Öschtriich-Ungarn)	„fir di vu ihm zue dr Ufzeichnig vu dr magnetische Eigeschafte vu Atomchärn entdeckt Resonanzmethod“
1945	Wolfgang Pauli (1900–1958)	Osterreich Öschterriich	„fir d Entdeckig vum Pauli-Prinzip gnännte Uusschlussprinzip“
1946	Percy Williams Bridgman (1882–1961)	USA	„Fir d Erfindig vun eme Apparat fir d Erzyygig vu extrem hoche Druck un fir syyni Entdeckige, wun ere mit däm uf em Biet vu dr Hochdruckfysik gmacht het“
1947	Edward Victor Appleton (1892–1965)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir syyni Forschige uf em Biet vu dr Fysik vu dr obere Schichte vu dr Atmosfäre, bsundersch fir d Entdeckig vu dr no ihm gnännte ionisierte Schicht“
1948	Patrick Maynard Stuart Blackett (1897–1974)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„Fir d Wyterentwicklig vu dr Aawändig vu s Wilsons Näbelchammere un syyni dodermit gmachte Entdeckige uf em Biet vu dr Chärnfysik un vu dr kosmische Strahlig“
1949	Hideki Yukawa (1907–1981)	Japan Japan	„fir syyni Vorhersag vu dr Exischtänz vu dr Mesone, wu uf d Theori dr Chärnchräft zruckgoht“
1950	Cecil Powell (1903–1969)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir d Entwicklig vu dr Chärnemulsion fir d Untersuechig vu dr Chärnvorgäng un di dodermmit verbunden Entdeckig vu dr Mesone“

1951–1960[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1951	John Cockcroft (1897–1967)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir ihri Pionierarbet uf em Biet vu dr Atomchärnumwandlig dur chinschtli bschlyynigti atomari Partikel“
1951	Ernest Walton (1903–1995)	Italien Irland
1952	Felix Bloch (1905–1983)	USA (uf d Wält chuu z Züri, Schweiz Schwiz)	„fir ihri Entwicklig vu verfyynerete un vereifachte Methode zue dr Mässig vu magnetische Chraftfälder im Atomchärn“
1952	Edward Mills Purcell (1912–1997)	USA
1953	Frits Zernike (1888–1966)	Niederlande Niiderlande	„fir d Fasekontraschtmethod, bsundersch fir syy Erfindig vum Fasekontraschtmikroskop“
1954	Max Born (1882–1970)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Breslau, dodmol Dütsches Riich)	„fir syy grundlegende Forschige in dr Quantemechanik, bsundersch fir syyni statistisch Interpretation vu dr Wällefunktion“
1954	Walther Bothe (1891–1957)	Deutschland Dytschland	„fir syyni Koinzidenzmethod un syyni dodermit gmachte Entdeckige“
1955	Willis E. Lamb (1913–2008)	USA	„fir syyni Entdeckige iber d Fyynstruktur vum Wasserstoffspektrum“ (Lamb-Verschiebig)
1955	Polykarp Kusch (1911–1993)	USA (uf d Wält chuu z Blankenburg, dodmol Dütsches Riich)	„fir syy gnaui Bstimmig vum magnetische Momänt im Elektron“
1956	William B. Shockley (1910–1989)	USA (uf d Wält chuu z London, Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich)	„fir ihri Untersuechige iber Halbleiter un ihri Entdeckig vum Transistoreffäkt“
	John Bardeen (1908–1991)	USA
	Walter H. Brattain (1902–1987)	USA
1957	Chen Ning Yang (* 1922)	China	„fir ihri grundlegende Forschige iber d Gsetz vu dr sognännte Parität, wu zue dr wichtige Entdeckige iber d Elementardeili gfiert hän“
1957	Tsung-Dao Lee (* 1926)	China
1958	Pawel Tscherenkow (1904–1990)	Sowjetunion Sowjetunion	„fir d Entdeckig un Interpretation vum Tscherenkow-Effäkt“
	Ilja Frank (1908–1990)	Sowjetunion Sowjetunion
	Igor Tamm (1895–1971)	Sowjetunion Sowjetunion
1959	Emilio Segrè (1905–1989)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Tivoli, Italien 1861 Italie)	„fir ihri Entdeckig vum Antiproton“
1959	Owen Chamberlain (1920–2006)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Entdeckig vum Antiproton“
1960	Donald A. Glaser (1926–2013)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Erfindig vu dr Blosechammere“

1961–1970[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1961	Robert Hofstadter (1915–1990)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni bahnbrächende Studie iber eläktrischi Schwingige im Atomchärn un fir di doderbyy erzilte Entdeckige iber d Struktur vu dr Nukleone“
1961	Rudolf Mößbauer (1929–2011)	Deutschland Dytschland	„fir syyni Forschige iber d Resonanzabsorption vu dr Gammastrahlig un syyni dodermit verbunde Entdeckig, wu dr Name Mößbauer-Effäkt drait“
1962	Lew Landau (1908–1968)	Sowjetunion Sowjetunion	„fir syyni bahnbrächende Theorie iber kondensierti Materie, bsundersch s flissig Helium“ (Suprafluidität)
1963	Eugene Paul Wigner (1902–1995)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Budapest, Ungarn)	„fir syyni Byydreg zue dr Theori vum Atomchärn un dr Elementardeili, bsundersch dur d Entdeckig un Aawändig vu fundamentale Symmetri-Prinzipie“
	Maria Goeppert-Mayer (1906–1972)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Kattowitz, dodmol Dütsches Riich)	„fir ihri Entdeckig vu dr nukleare Schalestruktur“
	J. Hans D. Jensen (1907–1973)	Deutschland Dytschland	„fir ihri Entdeckig vu dr nukleare Schalestruktur“
1964	Charles H. Townes (1915–2015)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir grundlegendi Arbete uf em Biet vu dr Quantenelektronik, wu zue dr Konschtruktion vu Oszillatore un Verstärker uf dr Basis vum Maser-Laser-Prinzip gfiert hän“
	Nikolai Bassow (1922–2001)	Sowjetunion Sowjetunion
	Alexander Prochorow (1916–2002)	Sowjetunion Sowjetunion
1965	Richard Feynman (1918–1988)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri fundamental Leischtuig in dr Quantenelektrodynamik, mit diefe Konsequänze fir d Elementardeilifysik“
	Julian Seymour Schwinger (1918–1994)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Shin’ichirō Tomonaga (1906–1979)	Japan Japan
1966	Alfred Kastler (1902–1984)	Frankreich Frankriich	„fir d Entdeckig un Entwicklig vu dr optische Methode bim Studium vu dr Hertz-Resonanze in Atom“
1967	Hans Bethe (1906–2005)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Stroßburi, dodmol Dütsches Riich)	„fir syy Byydrag zue dr Theori vu dr Chärnreaktione, bsundersch syyni Entdeckige iber d Energierzyygig in dr Stärn“
1968	Luis Walter Alvarez (1911–1988)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syy entscheidenede Byydrag zue dr Elementardeilifysik, bsundersch syy Entdeckig vun ere große Aazahl vu Resonanzzueständ, megli gmacht dur syy Entwicklig vu Tächnike mit dr Wasserstoffblosechammere un Dateanalys“
1969	Murray Gell-Mann (1929–2019)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni Byydreg un Entdeckige zue dr Klassifizierig vu der Elementardeili un dr Wächselwirkige vun ene“
1970	Hannes Alfvén (1908–1995)	Schweden Schwede	„fir syyni grundlegende Leischtige un Entdeckige in dr Magnetohydrodynamik mit fruchtbare Aawändige in verschidene Deil vu dr Plasmafysik“
1970	Louis Néel (1904–2000)	Frankreich Frankriich	„fir syyni grundlegende Leischtige un Entdeckigen zum Antiferromagnetismus un zum Ferromagnetismus, wu zue wichtige Erchänntnis gfiert hän in dr Feschtkörperfysik“

1971–1980[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1971	Dennis Gábor (1900–1979)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Budapest, Ungarn)	„fir syyni Erfindig un Entwicklig vu dr holografische Method“
1972	John Bardeen (1908–1991)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri gmeinsam entwicklet Theori vum Supraleitigsfänomen, au BCS-Theori (Bardeen-Cooper-Schrieffer Theori) gnännt“
	Leon Neil Cooper (* 1930)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	John Robert Schrieffer (1931–2019)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1973	Leo Esaki (* 1925)	Japan Japan	„fir ihri experimentälle Entdeckige zum Tunäll-Fänomen in Halb- bzw. Supraleiter“
	Ivar Giaever (* 1929)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Bergen, Norwegen Norwege)
	Brian D. Josephson (* 1940)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir syyni theoretisch Vorhersag vu Eigeschafte bin ere Suprastremig dur e Tunäll-Barriere, bsundersch sälli Fänomen, wu allgmein as Josephson-Effäkt bekannt sin“
1974	Martin Ryle (1918–1984)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir ihri bahnbrächende Arbete in dr Radioaschtronomi: Ryle fir syyni Beobachtige un Erfindige, bsundersch in dr Effnig vu tächnische Synthese, un Hewish fir syyni entscheidend Roll in dr Entdeckig vu dr Pulsar“
1974	Antony Hewish (1924–2021)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich
1975	Aage Niels Bohr (1922–2009)	Dänemark Dänemark	„fir d Entdeckig vu dr Verbindig zwische dr kollektive un dr Deili-Bewegig in Atomchärn un d Entwicklig vu dr Theori vu dr Struktur vu dr Atomchärn uf dr Grundlag vu däre Verbindig“
	Ben Mottelson (1938–2022)	Dänemark Dänemark (uf d Wält chuu z Chicago, Illinois, USA)
	James Rainwater (1917–1986)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1976	Burton Richter (1931–2018)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri fierende Leischtige bi dr Entdeckig vun eme neje schwäre Elementardeili“
1976	Samuel Chao Chung Ting (* 1936)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1977	Philip W. Anderson (1923–2020)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir di grundlegende theoretische Leischtige zue dr Elektronetruktur in magnetische un uugordnete Syschteme“
	Nevill Francis Mott (1905–1996)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich
	John H. van Vleck (1899–1980)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1978	Pjotr Kapiza (1894–1984)	Sowjetunion Sowjetunion	„fir syyni grundlegende Erfindige un Entdeckige in dr Dieftemperaturfysik“
	Arno Penzias (* 1933)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Minche, Dütsches Riich)	„fir d Entdeckig vu dr Mikrowälle-Hintergrundstrahlig“
	Robert Woodrow Wilson (* 1936)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Entdeckig vu dr Mikrowälle-Hintergrundstrahlig“
1979	Sheldon Lee Glashow (* 1932)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Mitwirkig an dr Theori vu dr Vereinigung vu dr schwache un dr elektromagnetische Wächselwirkig zwische Elementardeili, u. a. fir d Voruussag vu dr schwache nukleare Stremig“
	Abdus Salam (1926–1996)	Pakistan (uf d Wält chuu z Jhang, Britisch-Indie)
	Steven Weinberg (* 1933)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1980	James Cronin (1931–2021)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Entdeckig vu Verletzige vu fundamentale Symmetriprinzipie im Zerfall vu neutrale K-Mesone“
1980	Val Fitch (1923–2015)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate

1981–1990[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1981	Nicolaas Bloembergen (1920–2017)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Dordrecht, Niederlande Niiderlande)	„fir ihre Byydrag zue dr Entwicklig vu dr Laserspektroskopi“
	Arthur L. Schawlow (1921–1999)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Kai Siegbahn (1918–2007)	Schweden Schwede	„fir syy Byydrag zue dr Entwicklig vu dr hochuflesende Elektronespektroskopi“
1982	Kenneth Wilson (1936–2013)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni Theori iber kritischi Fänomen bi Fasenumwandlige“
1983	Subrahmanyan Chandrasekhar (1910–1995)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Lahore, Britisch-Indie)	„fir syyni theoretische Studie vu dr fysikalische Prozäss, wu fir d Struktur un d Entwicklig vu dr Stärn wichtig sin“
1983	William Alfred Fowler (1911–1995)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir theoretischi un experimentälli Studie vu dr Chärnreaktione, wu fir d Bildig vu dr chemische Elemänt im Wältall wichtig sin“
1984	Carlo Rubbia (* 1934)	Italien Italie	„fir ihri entscheidende Yysätz bim große Projäkt, wu zue dr Entdeckig vu dr Fäldpartikel W un Z, Vermittler vu dr schwache Wächselwirkig, gfiert het“
1984	Simon van der Meer (1925–2011)	Niederlande Niiderlande
1985	Klaus von Klitzing (* 1943)	Deutschland Dytschland	„fir d Entdeckig vum sognännte quantisierte Hall-Effäkt“
1986	Ernst Ruska (1906–1988)	Deutschland Dytschland	„fir syy fundamental Wärch in dr Elektronenoptik un fir d Konschtruktion vum erschte Elektronemikroskop“
	Gerd Binnig (* 1947)	Deutschland Dytschland	„fir ihri Konschtruktion vum Raschtertunällmikroskop“
	Heinrich Rohrer (* 1933)	Schweiz Schwiz	„fir ihri Konschtruktion vum Raschtertunällmikroskop“
1987	Johannes Georg Bednorz (* 1950)	Deutschland Dytschland	„fir ihri bahnbrächend Entdeckig vu dr Supraleitig in keramische Materialie“
1987	Karl Alexander Müller (1927–2023)	Schweiz Schwiz
1988	Leon Max Lederman (1922–2018)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri grundlegende Experimänt iber Neutrino - schwach wächselwirkendi Elementardeili mit ere verschwindende oder seli chleine Ruemasse“
	Melvin Schwartz (1932–2006)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Jack Steinberger (1921–2020)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Bad Kissingen, Dütsches Riich)
1989	Wolfgang Paul (1913–1993)	Deutschland Dytschland	„fir syyni Entwicklig vu dr Paul-Falle, eme eläktrische Vierpolfäld zum Yyschluss un zue dr Untersuechig vu wenige Ione oder Elektrone iber e langi Zyt“
	Hans Georg Dehmelt (1922–2017)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Görlitz, Dütsches Riich)	„fir d Entwicklig vu dr Penning-Falle zum Yyschluss vu Ione oder Elektrone, go däne ihri Eigenschafte mit ere große Gnauigkeit z erforsche“
	Norman Ramsey (1915–2011)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni Uusarbeitig vun ere verbesserete Mässtächnik bi atomare Energi-Ibergäng, wu präzisi Zyt- un Frequänzmässige dermit megli wore sin“ (Atomuhre)
1990	Jerome I. Friedman (* 1930)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Experimänt zum Nyywyys vu dr Quarks, elementare Deili mit ere drittelzahlige Ladig“
	Henry W. Kendall (1926–1999)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Richard E. Taylor (1929–2018)	Kanada Kanada

1991–2000[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
1991	Pierre-Gilles de Gennes (1932–2007)	Frankreich Frankriich	„fir syyni Arbete iber Ornigsprozäss in Flissigkrischtall un Polymerlesige, vor allem di erfolgryych Aawändig vu mathematische Modäll bim Ibergang vum gordnete zum uugordnete Zuestand in Fysik un Chemi“
1992	Georges Charpak (1924–2010)	Frankreich Frankriich (uf d Wält chuu z Dabrovica, Polen Pole)	„fir syyni grundlegende Arbete an Detektore fir d Deilifysik, bsundersch fir d Konschtruktion vu dr erschte Vildroht-Proportionalchammere (1968)“
1993	Russell Hulse (* 1950)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Entdeckig vun eme Pulsar in eme Doppelstärnsyschtem“
1993	Joseph Hooton Taylor Jr. (* 1941)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1994	Bertram Brockhouse (1918–2003)	Kanada Kanada	„fir ihri Entwicklig vu Tächnike zue dr Strejig vu dr uugladene Chärndeili“
1994	Clifford Shull (1915–2001)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1995	Martin L. Perl (1927–2014)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni Entdeckig vun eme masseryyche subatomare Elementardeili mit ere negative Ladig“ (τ-Lepton)
1995	Frederick Reines (1918–1998)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir syyni Entdeckig vun eme uugladene subatomare Elementardeili“ (Neutrino)
1996	David M. Lee (* 1931)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Entdeckig vu dr Suprafluidität in Helium-3 bi seli diefe Temperature (um dr absolute Nullpunkt)“
	Douglas D. Osheroff (* 1945)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Robert C. Richardson (1937–2013)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1997	Steven Chu (* 1948)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Entwicklig vu Methode zum Chiele un Yyfange vu Atom mit Laserliecht“
	Claude Cohen-Tannoudji (* 1933)	Frankreich Frankriich (uf d Wält chuu z Constantine, Algerie)
	William D. Phillips (* 1948)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
1998	Robert B. Laughlin (* 1950)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir ihri Entdeckig vun ere neje Art vu Quanteflissigkeit mit fraktionäll gladene Aaregige“
	Horst Ludwig Störmer (* 1949)	Deutschland Dytschland
	Daniel Chee Tsui (* 1939)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Henan, China)
1999	Gerardus ’t Hooft (* 1946)	Niederlande Niiderlande	„fir ihri entscheidende Byydreg zue dr Theori vu dr elektroschwache Wächselwirkig in dr Fysik, wu d Quantestruktur bedräffe“
1999	Martinus J. G. Veltman (1931–2021)	Niederlande Niiderlande
2000	Schores Alfjorow (1930–2019)	Russland Russland	„fir d Entwicklig vu Halbleiterheterostrukture fir Hochgschwindigkeits- un Optoelektronik“
	Herbert Kroemer (* 1928)	Deutschland Dytschland
	Jack Kilby (1923–2005)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Byydreg zue dr Erfindig vu integrierte Schaltchreis“

2001–2010[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
2001	Eric A. Cornell (* 1961)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Erzyygig vu dr Bose-Einstein-Kondensation in verdinnte Gas us Alkaliatome, un fir frieji grundsätzligi Studie iber d Eigeschafte vu dr Kondensat“
	Wolfgang Ketterle (* 1957)	Deutschland Dytschland
	Carl E. Wieman (* 1951)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2002	Raymond Davis junior (1914–2006)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir bahnbrächendi Arbete in dr Aschtrofysik, bsundersch fir dr Noowyys vu kosmische Neutrino“
	Masatoshi Koshiba (1926–2020)	Japan Japan
	Riccardo Giacconi (1931–2018)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Genua, Italien 1861 Italie)	„fir bahnbrächendi Arbete in dr Aschtrofysik, wu zue dr Entdeckig vu kosmische Röntgequälle gfiert hän“
2003	Alexei Abrikossow (1928–2017)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate/Russland Russland	„fir bahnbrächendi Arbete in dr Theori iber Supraleiter un Supraflissigkeite“
	Witali Ginsburg (1916–2009)	Russland Russland
	Anthony James Leggett (* 1938)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich/Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2004	David Gross (* 1941)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Entdeckig vu dr asymptotische Frejheit in dr Theori vu dr Starke Wächselwirkig“
	David Politzer (* 1949)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Frank Wilczek (* 1951)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2005	Roy J. Glauber (1925–2018)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir Byydreg zue dr Quantetheori vu dr optische Kohäränz“
	John Lewis Hall (* 1934)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir Byydreg zue dr Entwicklig vu dr laserbasierte Präzisionsspektrografi un zue dr Tächnik vum optische Frequänzkamm“
	Theodor Hänsch (* 1941)	Deutschland Dytschland
2006	John C. Mather (* 1946)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Untersuechig vu dr kosmische Hintergrundstrahlige“
2006	George F. Smoot (* 1945)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Untersuechig vu dr kosmische Hintergrundstrahlige“
2007	Albert Fert (* 1938)	Frankreich Frankriich	„fir d Entdeckig vum Risemagnetwiderstand (GMR)“
2007	Peter Grünberg (1939–2018)	Deutschland Dytschland	„fir d Entdeckig vum Risemagnetwiderstand (GMR)“
2008	Yōichirō Nambu (1921–2015)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Tokio, Japan Japan)	„fir d Entdeckig vum Mechanismus vu dr spontane Symmetribrächig in dr Elementardeilifysik“
	Makoto Kobayashi (* 1944)	Japan Japan	„fir d Entdeckig vum Ursprung vu dr brochene Symmetri, wu d Exischtänz vu zmindescht drej Quarkfamilie voruussait“
	Toshihide Masukawa (1940–2021)	Japan Japan
2009	Charles Kuen Kao (1933–2018)	China / Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Shanghai, China)	„fir syyni bahnbrächende Erfolg uf em Biet vu dr Liechtleitig mit Fiberoptik fir optischi Kommunikation“
	Willard Boyle (1924–2011)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Amherst, Kanada)	„fir d Erfindig vum CCD-Sensor“
	George E. Smith (* 1930)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Erfindig vum CCD-Sensor“
2010	Andre Geim (* 1958)	Niederlande Niiderlande	„fir grundlegendi Experimänt mit em zweidimensionale Material Graphen“
2010	Konstantin Novoselov (* 1974)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich/Russland Russland

2011–2020[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
2011	Saul Perlmutter (* 1959)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„Fir d Entdeckig vu dr bschlynigte Expansion vum Universum dur Beobachtige vu wyt ewäge Supernovae“
	Brian P. Schmidt (* 1967)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Adam Riess (* 1969)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2012	Serge Haroche (* 1944)	Frankreich Frankriich	„Fir d Entwicklig vu bahnbrächende experimentelle Methode, wu s megli mache, Quantesyschtem z manipuliere.“
2012	David Wineland (* 1944)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2013	François Englert (* 1932)	Belgien Belgie	„fir di theoretisch Entdeckig vun eme Mechanismus, wu zue unsrem Verständnis vum Ursprung vu dr Masse vu subautomatore Dailli bydrait, un wu letschti dur d Entdeckig vum vorhärgsaite Elemäntardailli dur d ATLAS- un CMS-Experimänt am Large Hadron Collider vum CERN bstetigt woren isch“
2013	Peter Higgs (* 1929)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich
2014	Isamu Akasaki (1929–2021)	Japan Japan	„fir d Erfindig vu effiziänte Diode, wu blau Liecht uusstrahle un hälli un energysparendi Liechtquälle megli gmacht hän“
	Hiroshi Amano (* 1960)	Japan Japan
	Shuji Nakamura (* 1954)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Ikata, Japan Japan)
2015	Takaaki Kajita (* 1959)	Japan Japan	„fir d Entdeckig vu Neutrinooszillatione, wu zaige, ass Neutrino ne Masse hän“
2015	Arthur McDonald (* 1943)	Kanada Kanada
2016	David J. Thouless (1934–2019)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir theoretischi Entdeckige vu topologische Phasenibergäng un topologische Materiephase“
	F. Duncan M. Haldane (* 1951)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich
	J. Michael Kosterlitz (* 1943)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich und Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2017	Rainer Weiss (* 1932)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Berlin, Deutschland Dytschland)	„fir wichtigi Bydreg zum LIGO-Detektor un zue dr Beobachtig vu Gravitationswälle.“
	Barry Barish (* 1936)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Kip Thorne (* 1940)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
2018	Arthur Ashkin (* 1922)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir d Entwicklig vu optische Pinzette un ihri Aawändig in dr Biologi“.	„fir bahnbrächendi Erfindige uf em Biet vu d Laserphysik.“
	Gérard Mourou (* 1944)	Frankreich Frankriich	„fir d Entwicklig vun ere Method, wu mer hochenergetischi, ultrachurzi optischi Pils cha dermit erzyge loo“.
	Donna Strickland (* 1959)	Kanada Kanada
2019	James Peebles (* 1935)	Kanada Kanada	„fir theoretischi Entdeckige in dr physikalische Kosmologi“.
	Michel Mayor (* 1942)	Schweiz Schwiz	„fir d Entdeckig vun eme Exoplanet, wu um en sunneähnlige Stärn chraist“.
	Didier Queloz (* 1966)	Schweiz Schwiz
2020	Roger Penrose (* 1931)	Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	„fir d Entdeckig, ass d Bildig vu Schwarze Lecher e robuschti Vorhersag vu dr allgmaine Relativitetstheori isch“.
	Reinhard Genzel (* 1952)	Deutschland Dytschland	„fir d Entdeckig vun eme supermassive kompakte Objäkt im Zäntrum vu unsre Galaxi“.
	Andrea Ghez (* 1965)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate

2021–2030[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr	Person	Land^[1]	Begrindig fir d Bryysvergab
2021	Syukuro Manabe (* 1931)	Japan Japan Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	„fir bahnbrächendi Bydreg zum Verständnis vu kompläxe physikalische Sischtem“, konkret „fir s physikalisch Modelliere vum Klima vu dr Ärd, di quantitativ Analys vu Variatione un di zueverlässig Vorhersag vu dr Ärderwärmig“.
	Klaus Hasselmann (* 1931)	Deutschland Dytschland
	Giorgio Parisi (* 1948)	Italien Italie	„fir bahnbrächendi Bydreg zum Verständnis vu kompläxe physikalische Sischtem“, konkret „fir d Entdeckig, wie s Zämespil vu Unornig un Fluktuatione physikalischi Sischtem vu dr atomare bis zue dr planetarische Ebeni bstimmt“.
2022	Alain Aspect (* 1947)	Frankreich Frankriich	„fir Experimänt mit verschränggte Protone, dr Nachwyys vu dr Verletzig vu de Bellsche Unglyychige un wägwyysendi Quanteinformationswüsseschaft“
	John F. Clauser (* 1942)	Vereinigte Staaten Vereinigti Staate
	Anton Zeilinger (* 1945)	Osterreich Öschterriich

1901–1910 • 1911–1920 • 1921–1930 • 1931–1940 • 1941–1950 • 1951–1960 • 1961–1970 • 1971–1980 • 1981–1990 • 1991–2000 • 2001–2010 • 2011–2020 • 2021–2030

Verdeilig no Länder[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Sin bin ere Person zwei Länder aagee, no zellt des bi beide Länder as halbe Punkt.

Nation	Aazahl vu dr Verleihige
Vereinigte Staaten Vereinigti Staate	95
Vereinigtes Konigreich Vereinigts Königriich	26,5
Deutschland Dytschland	25,5
Frankreich Frankriich	150
Japan Japan	9,50
Russland Russland un ehm. Sowjetunion Sowjetunion	100
Niederlande Niiderlande	08,5
Schweiz Schwiz	05,5
Kanada Kanada	04,5
Italien Italie	040
Schweden Schwede	040
Dänemark Dänemark	030
Osterreich Öschterriich	040
China Republik 1928 China	020
Belgien Belgie	010
Indien Indie	010
Italien Irland	010
Pakistan	010

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fueßnote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Land no dr Aagab uf nobelprize.org. S Land cha vu dr Nationalitet vum Uuszeichnete abwyyche.

[Land-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 Land no dr Aagab uf nobelprize.org. S Land cha vu dr Nationalitet vum Uuszeichnete abwyyche.

[1]