Hàuiptsita

Elsassisch

Buschur un wìllkumma uf dr Hàuiptsita vu dr àlemànnischa Wikipedia, a Enzyklopedi wo àlla derbii känna mìtschàffa un verbessra, un wo därf frèi verbreitet wara!

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Astronomi • Biologi • Brüüchtum • Ernährung • Gschicht • Kunscht • Literàtür • Màthemàtik • Müsik • Nàtur • Person • Physik • Politik • Religion • Sport • Sproch • Verkehr

Themeportal:: Regionàle Àrtikel • Portal Àlemànne • Portal Àlemànnisch • Portal Bàde • Portal Bàde-Wirttebärg • Portal Elsàss • Portal Geogràfi • Portal Gschìcht • Portal Lìteràtür • Portal Müsik • Portal Politik • Portal Religion • Portal Schwiiz • Portal Sproch • Portal Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Àlemànnischer Beischpilsàtz • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 30.704 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Monika (Operette)

Monika ischt a Operedde en drei Uffziig mit dr Musik vom eschdreichischa Kombonischda Nico Dostal. S Libreddo stammt vom Hermann Hermecke. S erscht Môl uff d Bihne komma isch des Werk am 3. Okdobr 1937 an de Wirdabergische Staatstheater z Stuegert.

Em Dridda Reich send an Haufa Operedda mit-ma Auffihrongsvrbot belegt wôrra, weil-se vo jidische Kinschtler gschaffa wôrra send. Bedroffa gwäa send au a baar eißerscht beliabde Werk, wia zom Beischbiil Ball im Savoy vom Paul Abraham, Gräfin Mariza vom Emmerich Kálmán ond Schwarzwaldmädel vom Leon Jessel. Damit dia uff de Bihna et gar so arg vrmisst wôrra send, hôt-ma „arische“ Kombonischda beufftragt, nuie Werk em gleicha Genre zo schaffa. Entstanda send uff dui Weis Maske in Blau vom Fred Raymond, Die ungarische Hochzeit ond Monika vom Nico Dostal. Heit send dia älle weitgehend vrgessa. Dô drfir erfreiet sich de alde, bsondrs s Schwarzwaldmädel, wiidr ara graußa Beliebtheit.

Dr Kombonischt hôt’s vrstanda, selle zwoi Uffziig, wo em Schwarzwald schbiilet, an gmiadlicha volkstimlicha Ôôstrich zo gäa, wo selda ens ganz Sendimentale abgleidet. Em Kontrascht drzua dominiiret em middlera Akt satirische Tee, wo s stedtische Gepräge ondrstreicha sollet. Reizvoll ischt au des kloine Ballett Hochzeit im Schwarzwald, wo en da erschda Uffzug neigschoba ischt. (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

... dass ma für d Arbata vo da Rhiregulirig a uagene Isabahn mit baut hot?
... dàss sitter 2017 ìn dräi Kìndergàrta vun ABCM-Zweisprachigkeit numma-n-Elsassisch un Hoochdiitsch grädd wìrd?
... dass europäischi Kartografè un Seefahrer bis is 19. Johrhundert nò drum gschtrittè hèn, ob Sachalin è Inslè sig?
... dass d Jella Lepman ibrzeigt gwea ischt, dass mr guade Kender- ond Jugendbiacher braucht zom d Kender zo Weltoffaheit ond Toleranz z erziaga?
... ass d Schwaarzwälder Guckucksuur in dr hitige Foorm us dr Uurmacherschuel Furtwange stammt?
... dass dr Luzi Jenny ubr schiini Umwält im Bündner Bärgdorf und di ganz Spannwiiti vo ünschna menschlicha Nööt und Fräuda uf Tschappiinertütsch gschriba het?

Nochrìchte rund um d àlemànnischa Dialakt:

3. Dezämber 2024:
Das Wort des Jahres 2024 ist «Unterschriften-Bschiss» (SRF)
2. Dezämber 2024:
Mundart mit satirischem Biss (Badische Zeitung)
1. Dezämber 2024:
„Oifach leaba“ – einfach leben mit dem Oberschwäbischen Kalender 2025 (Schwäbische Zeitung)
29. Novämber 2024:
Warum Schweizer einen Hochdeutsch-Komplex haben (SRF)
28. Novämber 2024:
Darum ist der Maloney-Kinofilm in Mundart (20min)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

3. Dezämber

1904: Vum kalifornische Lick-Observatorium uus entdeckt dr Aschtronom Charles Dillon Perrine d Himalia, dr sechst Mond vum Jupiter .
1912: D Balkanbund-Länder Serbie, Montenegro un Bulgarie schließe im erschte Balkanchrieg e vorlaifige Waffestillstand mit em bsigte Osmanische Rych, wu aber nit lang hebt.
1984: In ere Peschtizidfabrik vu dr US-amerikanische Union Carbide im indische Bhopal chunnt s zuen eme verheerende Giftgasuufall (Bild), wu 40 Tonne vun eme hochgiftige Gasgmisch (vor allem Methylisocyanat, MIC) freigsetzt wäre, wu bis zue 25.000 Mänsche dra stärbe un rund 500.000 verletzt wäre.
1987: Dr Film Cobra Verde vum Werner Herzog mit em Klaus Kinski in syre letschte große Roll het z Dytschland Premiere.