Bõõdorfer Schloss

S Bõõdorfer Schloss im Winter

Ruggsitè

Schlosskapèllè im Stadtgartè

S Bõõdorfer Schloss isch è Schloss i dè Stadt Bõõdorf im Landchrais Waldshuèt.

Gschichtè

D Aafäng

A dè Stell vom hütigè Schlossbau isch vomuètlich Èndi vom 13. Johrhundert èn Vorgängerbau, è »Säßhuus«, gschtandè, nõchdèm sich dèvor schu è Burg uff èm Lindèbuck befundè hèt. S »Säßhuus« isch vomuètlich im Bsitz vo dè Hèrrè vo Wolfurt z Vorarlbärg (wo irè Stammschloss Wolfurt no stòt), wo durch èn Chämmibrand abgfacklèt isch.

Diè vo Wolfurt sin im Bsitz vo dè Burg Tannegg un dè Hèrrschaft Birchèdorf gsi. Si hèn 1402 s Paulinerkloschter Bõõdorf ghaa un s mit Pauliner us èm Paulinerkloschter Tannheim bsetzt. Sèllè Vorgängerbau isch nõch dè Wolfurter i dè Bsitz vo dè Falkèschteiner cho, un übber dè Ritter Hans vo Rächbärg a d Grõfè vo Lupfè übbergangè. I dènnè irer Regyrungszit isch d Iinaam vo Bõõdorf durch d Eidgnossèschaft im Waldshuèter Chrièg 1468 un dè Buèrèchrièg 1524/25 übber d Bünni gangè: „Ob das genannte Säßhaus bei diesen Ereignissen zu Schaden kam, wissen wir nicht, doch ist dies anzunehmen.“ Mit èm Dòt vom Heinrich vo Lupfè 1582 isch d Familliè uusgschtorbè, un d Grõfschaft Bõõdorf hèt söllè a dè Conrad vo Bappèheim gò. Well er sich sèll abber zimli rassig krallt hèt, hèt èn dè Kaiser beschtròft, un d Hèrrschaft isch znägscht a dè Karl vo Zollèrè un denn a dè Freihèrr vo Mörsbärg gangè. „Außerdem hatten die Pappenheimer an Joachim Christoph von Mörsberg, den Sohn Peters von Mörsberg, die Summe von 300 000 fl zu entrichten.“ S Säßhuus isch 1592 abbrènnt. „Peter von Mörsberg entschloß sich (unglücklicherweise wie die Quellen sagen), auf dem gleichen Bauplatz ein dem Zeitgeschmack entsprechendes, repräsentatives neues Schloß zu bauen.“

Neu- un Umbau

Darschtellung vom Schloss uff ènèrè Prozessionsfaanè uss Bõõdorf: mit Staffelgibel abber ooni Schlosskapèllè

Durch dè Peter vo Mörsbärg († öppè 1594) un sin Sohn Joachim Chrischtoph vo Mörsbärg isch s hütige Schloss vomuètlich znägscht als Wasserschloss im Styl vo dè Renaissance baut worrè. D Bauköschtè vom Bau, wo 1592 bis 1595 baut worrè isch, sin so hoch gsi, dass sich dè Joachim vo Mörsbärg 1613 zum Vokauf zwungè gsää hèt. S Gschlècht vo Mörsbärg stammt vo dè Linniè Morimont ab. 1686 isch dè Ulrich vo Mörsbärg dè letscht vo sim Stamm gsi. Käufer vo dè Hèrrschaft Bõõdorf isch für 150.000 Guldè dè Abt Martin I. für s Kloschter St. Bläsy gsi.

Abt Blasius III. hèt vo 1723 bis 1727 s Aawesè zuè nèm barockè Landschloss umbauè hèt lõ un zwei Türm, è Portal un è Freischtègè draa hèrrè bauè lõ. Unter m Abt Martin Gerbert isch dè Saal im Obbergschoss mit Stuckaturè uusgschtattet worrè. Im Interieur befindet sich Stuck vom Fryburger Stuckateur Franz Joseph Vogel mit Rankè un Bandelwärch, und im Empfangsaal im zweitè Obbergschoss Deckèfreskè vo Franz Josef Spiègler mit èm ikonologischè Programm, wo uff d Salpeterer-Unruè hywyst.

Beschriibung

Portal-Wappè vom Blasius III., Bender

Dè Bau hèt drei Stockwärch un nüü Achsè, d Hauptfront isch gu Nordè uusgrichtet. Diè kräftigi Fassadèmõlerei umfasst dè Gibel, Pilaschter, Muschlewärch, Rankè, Rollwärch un Volutè. D Kupferdächer vo dè Dürm dräget bizarr gformti welschi Huubè mit Spitzè. Am Walmdach sin Drachè us Kupferblèch als Wasserschpeier aabrocht. D Rüüm im Èrdgschoß hèn è Chrützgròòtgwölbe. S barogge Portal wörd krönt durch s Wappè vom Abt Blasisus III. Bender.

Zum Schloss ghört è chlyni Schlosskapèllè, d St. Nikolauskapèllè. Si isch 1727 us Buntsandschtei baut un spôter i dè Stadtgartè umgsetzt worrè, woby diè dõdrin befindlichè Spygler-Freskè kabutt gangè.

Hütigi Nutzung

Nõch èrè umfassendè Renovyrung diènt s Schloss hüt als Voaaschtaltungsort für Konzärt, Lesungè un Uusschtellungè sowiè für è Narrèmuseum, au Narrèschtubbè dauft. Voaaschtalter isch dè Fördervorein Kulturzèntrum Schloss Bõõdorf. Diè ebbèfalls im Schloss Bonndorf stationyrte Stadtbibliothek bǜètet öppè 18.000 Mediè für s Uusleiè aa.

Christo un Jeanne-Claude wôrend dè Pressekonferènz (1995)

D Uusschtellung Christo un Jeanne-Claude - Prints and Litographs im Johr 1995, wo „uff Aaregung vom Bundesdaagsabgordnetè Werner Dörflinger un durch d Initiativè vom Kulturamtsleiter Jürgen Glocker zschtand cho isch,“ hèn bis Èndi Septembèr 1995 mee als 10.000 Lüt bsuècht. „D Bõõdorfer Schau, wo vom art-magazin i d Lischtè vo dè wältwit wichtigschtè Uusschtellungen vom Johr 1995 uffgnõ worrè isch“ un zuè dèrrè dè Minischterbräsidènt Erwin Teufel d Schirmhèrrschaft übbernõ hèt un d Eröffnung zämmè mit èm Landrõt Bernhard Wütz vorgnõ hèt, hèt dè Landrõt als „èrschtklassigè Kultur-Coup“ bezeichnèt. Am 4. Septembèr 1995 sin d Künschtler uff Yladung vum Landchrais persönlich gu Bõõdorf cho un hèn èn Vordraag i dè übberfülltè Bõõdorfer Stadthallè mit öppè 1000 Bsuècher ghaaltè.

Literadur

• Albert Kürzel: Der Amts-Bezirk oder die ehemalige sanktblasische Reichsherrschaft Bondorf, Freiburg im Breisgau 1861 (online; PDF; 1,6 MB)
• Judith und Hans Jakob Wörner: Das ehem. fürstliche Schloß zu Bonndorf, Sonderdrugg uss dè Reiè „Heimat am Hochrhein“ vom Gschichtsvorein Hochrhy, Waldshuèt-Düèngè 1977
• Robert Feger: Burgen und Schlösser in Südbaden. Eine Auswahl. Weidlich, Würzburch 1984, ISBN 3-8035-1237-9.

Weblinggs

 Commons: Schloss Bonndorf – Sammlig vo Multimediadateie

• Websitè vom Landchrais Waldshuèt für s Kulturzèntrum Bõõdorfer Schloss
• Websitè vo dè Narrèschtubbè z Bõõdorf
• Websitè vo dè Stadtbibliothek Bõõdorf

Einzelnõchwys

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Schloss_Bonndorf“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.