Gurtwyler Schloss
| Gurtwyler Schloss | ||
|---|---|---|
 Süd-Aasicht Gurtwyler Schloss | ||
| Entstehigsziit: | 9. Johrhundert | |
| Erhaltigszuestand: | Nõchfolgebau git s no | |
| Ständischi Stellig: | Gaugrõfè-Albgau | |
| Ort: | Gurtwyl | |
| Geografischi Lag: | 47° 38′ 30″ N, 8° 14′ 46″ O | |
| Höchi: | 372 m ü. NN | |
| ||
S Gurtwyler Schloss lyt im Unterè Schlüèchtdal z Gurtwyl, èm Stadtdeil vo dè Chraisschtadt Waldshuèt-Düèngè im baddè-württèbärgischè Landchrais Waldshuèt.
Probschtei vom Kloschter St. Bläsy
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
S isch èn großè, schlichtè Kaschtèbau, wo übber drei Etagè gòt un a dè Endè mit Staffelgybel vosää isch. Dè Vorgängerbau isch ab 1646 Probschtei vom Kloschter St. Bläsy gsi. Diè ehemòligi Burg, wo mit Wassergräbbè umgää gsi isch, isch am 13. Mai 1660 abbèbrènnt. Innerhalb vo vyr Johr isch durch s Kloschter St. Bläsy diè hütig Aalaag widder uffbaut worrè, wo hüt no stòt. Anno 1720–1747 sin no Um- un Uusbautè durrègfüürt worrè, u. a. è Orangery (hütigi Schlosskapèllè), Obscht- un Bluèmègärtè un è großi Schüèr. D Innèyrichtung isch prunkvoll gsi, i sèllèrè Zit isch vomuètlich au diè schöne Renaissancechuscht baut worrè. Stuckarbètè sin ebbèfalls erhaaltè blibbè, wo vom Franz Joseph Vogel stammèd.
Im Johr 1697 isch als erschtè Probscht Martin Steinegg erwäänt worrè. I dè Johr 1732 bis 1749 isch dè Pater Stanislaus Wülberz Probscht z Gurtwyl gsi. Au d Pröbscht un Patres Trudpert Neugart, Franz Kreutter, Ignatius Gumpp, Joseph Lukas Meyer un Columban Reble hèn dört gwohnt.
Napoleonischi Chrièg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Nõch dè Uffhebung vom Kloschter St. Bläsy isch s Schloss vokauft worrè, dennõch isch es au als Lazarett bedribbè worrè. A dè Umfassungsmuèr stòt hüt è Denkmõl a diè dört Gschtorbenè. Znägscht isch es è Gruppè vo 250 krankè Soldatè uss èm Regimènt vom Fürscht Colloredo-Mansfeld gsi. Nõchdèm s sich ummè gschprochè hèt, dass i dè Probschtei è Lazarètt ygrichtet worrè isch, hèt mò uss dè witérè Umgebung kranki Soldatè dört hèrrè brocht. S sin vor allem Soldatè vo dè Öschterrychischè Truppè gsi, wo a Tǜphus gschtorbè sin. S söllèd nõch Uffzeichnungè vom Joseph Lukas Meyer i dè Johr zwǜschè 1813 un 1814 öppè 3000 Maa gsi sy. Im Dorf Gurtwyl sin witteri 250 Personè durch Aasteckung gschtorbè.[1]
Kinderheim St. Elisabeth
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Anno 1822 hèt dé Baddische Staat s Schloss a dè Longin Gantert vokauft, dèm sin Sohn s bis 1846 ghaa hèt. Im Johr 1857 isch es uff Initiativè vom Pfarrer Hermann Kessler un mit Hǜlf vo Spender kauft un è »Rettungsaaschtalt für gfôrdeti un vowòrlosti Maitli« als Kloschter Mariä vom Syg gründet worrè.
Am 3. Dezembèr 1857 hèt er Schwôschterè vo Ottmersheim uss dè Gmeinschaft Schwôschterè vom Koschtbarè Bluèt vo üserm Heiland im Hl. Sakrament für d Sühne un Aabetung vo Steinerbärg für Gurtwyl gwǜnnè chönnè. Sèlli Gmeinschaft isch zrugg gangè uff d Gründung durch d Maria de Mattias un uff dè Wunsch vom Gaspare del Bufalo.
Anno 1867 isch è Huushaltungschuèl dezuè chò. Wo sich denn 1869 abzeichnèt hèt, dass es Kloschter zuègmacht wörd, hèt mò z Amerika è Neugründung blaant, sèllèwäg hèn 1873 49 Schwôschtèrè d Heimèt volõ. Insgsamt sinn denn füüf Nidderlassungè wältwit gründet worrè. Asè z: Ruma (Illinois), Banjaluka, Kloschter St. Elisabeth[2] z Guètèbärg bzw. Schaan z Lièchtèschtei, Wichita, un z O´Fallon.[3] È baar Schwôschtèrè sin einèwäg vor Ort blibbè un hèn ohne Ordenskleid bis 1894 witter gmacht. Am 1. Mai 1897 isch s “Armèkinderheim Rygel-Gurtwyl” durch d Kirchèbehörde uffgmacht worrè. Sit 1928 hèt s »Erzbischöfliches Kinderheim St. Elisabeth« gheissè. Hüt isch es s Woonheim vo dè Caritas-Wärchschtatt St. Ulrich. Sit 1980 leitèd d Gengèbacher Franziskanerinnè s Woonheim.
D Schlosskapèllè isch am 23. Juli 1664 durch dè Weybischof Sigismund vo Konschtanz gweyt worrè,[4] dinnè stòt èn Altar vom Johann Chrischtoph Feinlein.
Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Franz Xaver Kraus (Hrsg.): Die Kunstdenkmäler des Kreises Waldshut. Mohr, Fryburg im Briisgau 1892 (Die Kunstdenkmäler des Grossherzogthums Baden. Band 3), S. 125–126 (online).
- Leo Beringer: Geschichte des Dorfes Gurtweil, 1960
Weblinggs
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Einzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Leo Beringer, Geschichte des Dorfes Gurtweil, S. 222
- ↑ Webseite Kloster St. Elisabeth Schaan
- ↑ Websitè vo dè Schwôschtèrè vom koschtbarè Bluèt z O´Fallo
- ↑ Leo Beringer, Geschichte des Dorfes Gurtweil, 1960, S. 53
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Schloss_Gurtweil“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |