Noodlebärg
| Dialäkt: Baseldütsch |
Dr Noodlebärg isch e Strooss in dr Groossbaasler Altstadt und goot vom Spaalebärg bis zum Peterskiircheblatz und dr Petersgass. Dr Naame isch scho us em Joor 1241 bekannt und chunnt 1294 au as Noodlegass vor. Öb das öbbis mit em Gwärb vo de Noodlemacher z due het, wäiss mä nid.[1]
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
In dr Middi vom Bild vo unde gege oobe dr Petersgraabe, wo die Inneri Stadtmuure gsi isch. Linggs von em und öbbe parallel zuen em dr Noodlebärg. Unde an dr Peterschille (20) füert d Stääge vom Chällergässli zum Fischmäärt. Näbe dr Chille goot d Petersgass (4) duure, wo bim erste Brunne in dr Noodlebärg (3) übergoot. Die ersti Stääge wo vom Noodlebärg gege linggs aabe goot isch s Imbergässli. Ooben am Ändi drifft dr Noodlebärg uf e Spaalebärg (2).
Bis zum 14. Joorhundert, wo die Üsseri Stadtmuure baut worde isch, isch dr Noodlebärg nid wit äwägg vo dr Stadtmuure gsi und isch parallel zun ere verloffe. S Schööne Huus zum Bischbil, wo um 1270 ume fertig baut worde isch, und hüt am Noodlebärg 6 stoot, isch ganz nooch an dr Stadtmuure gstande.[3]
Wenn ums Münster ume die gäistligi Elite gwoont het, und unde am Birsig d Handwärker gläbt und gschafft häi, häi uf em Noodlebärg zerst Aadligi und spööter mee besseri Bürgerligi residiert.
S Schööne Huus
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lueg au: S Schööne Huus
S Schööne Huus isch äins vo de eltiste brofaane Hüüser us Stäi in dr Stadt[4] und het im Konrad Ludwig (gstorbe 1305) ghöört, Soon vom ene Chröömer, wo zum Ridder gschlaage worde isch. Denn häi d Sürlin dört gläbt, und es isch langizit s äinzige Huus mit eme brivate Baad gsi. 1454 isch dr Herzog Philipp dr Guet vo Burgund (1396–1467) z Gast gsi und 1473 dr Herzog Albrecht VI., dr Brueder vom Kaiser Friedrich III. Schliesslig isch dr Drucker Johannes Oporin (1507–1568) ins Schööne Huus iizooge.
S Schööne Huus isch vo 1966 bis 1968 restauriert worde.
S Huus zur alte Dröi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Vo 1465 aa het s Huus em Matthias Eberler, gnennt Grünenzweig, ghöört.[5] 1521 het dr Johannes Froben drei Hüüser am Noodlebärg kauft, äins drvo isch s Huus zur alte Dröi (hüte Noodlebärg 17) gsi und dr Froben het für si Fründ Erasmus vo Rotterdam e Schminee lo iibaue, wil dää Ööfe nid het mööge. Dr Erasmus het denn bis zur Baasler Reformazioon 1529 dört gwoont. Spööter het s Huus im Mathematiker Johann Bernoulli (1667–1748) ghöört und si Soon Daniel isch dört ufgwaggse.[6]
Dr Zerkindehoof
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Dr Hauptardikel: Dr Zerkindehoof
Dr Zerkindehoof, wo öbbe 1270 baut worde isch het si Naame vom Ridder Nikolaus Zerkinde († 1344) überchoo. Er het, wie au s Schööne Huus, s Ärdbeebe vo 1356 mit weenig Schääde überstande.[7]
Dr Rosshoof
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dr Rosshoof isch vor 1285 baut worde, si hütig Naame chunnt aber erst sit 1720 in Dokumänt vor. Früener het er Sintzishoof ghäisse, wil s Gländ im 12. Joorhundert em Gschlächt vo de Sintze ghöört het. Dr Johann Lucas Iselin het en 1557 kauft und er het dr Familie ghöört, bis si en 1781 em Hieronymus Staehelin verchauft het mit em ganze wite Gländ bis zum Petersgraabe mit Ställ und Gäärde, und dä het denn s Hauptgeböid erwiteret.[8]
Im Joor 1795 häi d Franzoose und d Pröisse im Rosshoof dr Friide vo Baasel usghandlet, wo dr Peter Ochs vermiddlet het.
Dr Rosshoof isch äins vo de Baasler Kulturgüeter, wo für d Region vo Bedütig si.
Dr Ängelhoof
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hauptardikel: Dr Baasler Ängelhoof
Dr Ängelhoof stammt worschinlig us em früeje 14. Joorhundert und isch äins vo de groosse Hüüser in dr früeje Nöizit gsi, wo 1499 d Franzoose, d Ööstriicher und d Äidgenosse Friidensverhandlige abghalte häi. In dr Zit vo de Glaubeschrieg häi protestantischi Flüchtling dört Asyl gfunde.
Sit 1990 isch s dütsche Seminar vo dr Uni im Ängelhoof dehäi.[9]
S Zithüüsli
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hauptardikel: S Baasler Zithüüsli
Vo 1886 aa het d Mueteruur im Uurehüüsli am Noodlebärg 11a über bsundrigi elektrischi Läitige de stedtische Uure d Zit aagee. Wil s schliesslig käini öffentlige mechanische Uure me gee het, wo iiri Zitsignal brucht häi, isch si 1987 abgstellt worde. Ooni si Funkzioon isch s Hüüsli denn verchoo, bis mä s 2006 renowiert het.
Hützudags
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Uni het meereri Iirichdige am Noodlebärg. Die Theologischi Fakulteet isch sit 1965 im Zerkindehoof (Noodlebärg 10) dehäi mit iirer Fachbibliothek, wo bis denn am Rhiisprung gsi isch, und am Noodlebärg 6 im Schööne Huus isch s Änglische Seminar, wo im Chäller non e chliini Büüni het, wo d Studänte e baar Mol im Joor Theateruffüerige uf Änglisch gääbe,[10] und s Seminar für Nordistik. Im Ängelhoof nääbedra befindet sich s Dütsche Seminar und äinisch im Moonet git s dört en offeni Büüni im Chäller oder, wenn s schöön isch dusse, im Hoof, wo jeede cha zäige, was er chaa.[11]
Sust het s in dr Gass non e baar Läädeli und Handwärksbetriib, wo Kunst, Schmuck, Disäin und anders aabiete. Im Huus «zum häilige Kristoffel» am Imbergässli nääbedraa isch s Hoosesagg Museeum dehäi, s chliinste Museeum vo Baasel.
Bauwärk am Noodlebärg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Am Noodlebärg het s bsundrigs vili Kulturgüeter. Dr Zerkindehoof, s Schöön Huus und dr Schöön Hoof si au uf dr Liste vo de Kulturgüeter mit nazionaler Bedütig.
-
s Huus zem Roosefels, Noodlebärg 3 -
dr Ängelhoof, Noodlebärg 4 -
s Schöön Huus und dr Schöön Hoof, Noodlebärg 6 -
dr Zerkindehoof, Noodlebärg 10 -
dr Rosshoof, Noodlebärg 20 -
s Zwingerhuus, Noodlebärg 23a -
s Huus zer Blatte, Noodlebärg 24 -
.JPG)
.JPG)
Fuessnoote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Die Strassennamen Imbergässlein und Nadelberg uf albasel.ch, abgrüeft am 17. Januar 2014
- ↑
Die ganz Aasicht vo dr Stadt Baasel vom Merian vo 1642.
- ↑ Das Schöne Haus (Memento vom 5. März 2016 im Internet Archive) uf altbasel.ch, abgrüeft am 17. Januar 2014
- ↑ Konventionalität und Konversation: Burgdorfer Colloquium 2001, Walter de Gruyter, 2005, S. 419
- ↑ Gedenkschrift Zum 400. Todestage des Erasmus von Rotterdam, Braus-Riggenbach, 1936, S. 275
- ↑ Kim Williams, Sandro Caparrini: Discovering the Principles of Mechanics 1600-1800: Essays by David Speiser, Birkhäuser 2008, S. 153
- ↑ Donat Fäh et al.: The 1356 Basel earthquake: an interdisciplinary revision, Geophys. J. Int. (2009) 178, 351–374
- ↑ Auszüge aus dem Buch von Friedrich Weiss-Frey : "Heinrich Iselin von Rosenfeld, Heinrich, Bürger von Basel und sein Geschlecht"; Basel 1909, abgrüeft am 17. Januar 2014
- ↑ Pracht und Schutz uf dr Website vo dr Uni Basel, abgrüeft am 18. Januar 2014
- ↑ The Gay Beggars Drama Group, abgrüeft am 17. Januar 2014
- ↑ Offene Bühne uf offene-bühne.ch, abgrüeft am 17. Januar 2014
Koordinate: 47° 33′ 29,3″ N, 7° 35′ 7,4″ O; CH1903: 611046 / 267503
