Aosta

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Aosta
Wappe
Aosta (Italien)
Aosta (Italien)
Aosta
Aosta
en Blick uf Aosta

en Blick uf Aosta
en Blick uf Aosta
Lag vu dr Gmai Aosta im Augschtdal

Lag vu dr Gmai Aosta im Augschtdal
Lag vu dr Gmai Aosta im Augschtdal
Staat: Italie
Region: Aostatal
Koordinate: 45° 44′ N, 7° 19′ OKoordinate: 45° 44′ 14″ N, 7° 19′ 0″ O
Hechi: 583 m s.l.m.
Yywohner: 33.223 (31. Dez. 2022)[1]
ISTAT-Nummer: 007003

Aosta (frankoprov. Outa, franz. Aoste) isch e Gmai in dr autonome Provinz Augschtdal z Italie.

Geografi[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Aosta lyt im Augschtdal uf dr linke Syte vu dr Dora Baltea.

Zue dr Stadt ghere d Wyyler Arpuilles, Beauregard, Bibian, Bioulaz, Borgnalle, Brenloz, Busséyaz, Cache, La Combe, Les Capucins, Chabloz, Champailler, Collignon, Cossan, Cotreau, Duvet, Entrebin, Excenex, Les Fourches, Laravoire, Montfleury, Movisod, Pallin, Papet, Pléod, Porossan, La Riondaz, La Rochère, Roppoz, Saraillon, Saumont, Seyssinod, Signayes, Talapé, Tsanté, Tzambarlet un Vignole. Nochbergmaine sin Charvensod, Gignod, Gressan, Pollein, Roisan, Saint-Christophe un Sarre

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Grinder vum Huus Savoye, dr Humbert I. mit dr wysse Händ, het anne 1025 s Augschtdal as Leeche griegt. Mid Uusnahme vun e baar Johr (1691, 1704–1706, 1798–1814 zue Frankrych) het s Augschtdal derno zem Huus Savoye gheert bis anne 1946, d. h. bis dr letscht italienisch Chenig Umberto II. abdankt ghaa het. Wu s italienisch Chenigrych anne 1861 grindet woren isch, isch s Augschtdal zue dr Provinz Turin chuu. Anne 1927 isch s derno ne aigeständigi Provinz wore. Im Faschismus under em Benito Mussolini isch di franzesisch Sproch verbote wore un s het e starki Italienisierigsbolitik gee. Noch em Zweede Wältchrieg het s Augschtdal anne 1948 e autonome Sonderstatus griegt.

Bevelkerig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johr 1861 1871 1881 1901 1911 1921 1931
Yywohner 8231 7749 7376 7554 7008 9554 13962
Johr 1936 1951 1961 1971 1981 1991 2001
Yywohner 16130 24215 30633 36906 37194 36214 34062

Politik[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr Burgermaischter vu Aosta isch dr Bruno Giordano.

Sproch und Dialäkt[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Dr frankoprovenzalisch Dialäkt vu Aosta ghert zum Valdostanisch (Valdôtèn).

Anne 2001 het d Fondation Émile Chanoux in Zämmenarbet mit em Centre d'Études Linguistiques pour l’Europe un dr Università degli Studi di Trento di soziolinguistisch Situation vu allne Gmaine im Augschtdal untersuecht. Doderzue isch im Septämber un Oktober 2002 e Froogebooge verschickt woore.[2]

Froog 0301: Was isch Ihri Muetersprooch?
Stadtdail Italienisch Patois Italienisch un Patois Piemontesisch Franzeesisch anderi kai Andwoord Total
Aoste Centre 92 (89,32 %) 4 (3,88 %) 0 (0 %) 2 (1,94 %) 0 (0 %) 4 (3,88 %) 1 (0,97 %) 103
Aoste Hameaux 1 71 (80,68 %) 11 (12,5 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 2 (2,27 %) 1 (1,14 %) 3 (3,41 %) 88
Aoste Hameaux 2 81 (80,2 %) 6 (5,94 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (0,99 %) 6 (5,94 %) 7 (6,93 %) 101
Aoste Q. Cogne 81 (86,17 %) 1 (1,06 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 6 (6,38 %) 6 (6,38 %) 94
Aoste Q. Dora 88 (85,44 %) 4 (3,88 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 1 (0,97 %) 7 (6,79 %) 3 (2,91 %) 103
Aoste Saint-Martin-de-Corléans 82 (82,83 %) 3 (3,03 %) 1 (1,01 %) 0 (0 %) 0 (0 %) 9 (9,09 %) 4 (4,04 %) 99
Froog 1403a: Wie guet verstehn si Frankoprovenzalisch (Patois)?
Stadtdail guet mittelguet e weng gar nit kai Andwoord Total
Aoste Centre 23 (22,33 %) 18 (17,48 %) 6 (5,83 %) 55 (53,4 %) 1 (0,97 %) 103
Aoste Hameaux 1 33 (37,5 %) 12 (13,64 %) 4 (4,55 %) 38 (43,18 %) 1 (1,14 %) 88
Aoste Hameaux 2 32 (31,68 %) 19 (18,81 %) 10 (9,9 %) 40 (39,6 %) 0 (0 %) 101
Aoste Q. Cogne 12 (12,77 %) 13 (13,83 %) 6 (6,38 %) 62 (65,96 %) 1 (1,06 %) 94
Aoste Q. Dora 18 (17,48 %) 16 (15,53 %) 11 (10,68 %) 58 (56,31 %) 0 (0 %) 103
Aoste Saint-Martin-de-Corléans 14 (14,14 %) 15 (15,15 %) 4 (4,04 %) 65 (65,66 %) 1 (1,01 %) 99
Froog 1403b: Wie guet chenne si Frankoprovenzalisch (Patois) schwätze?
Stadtdail guet mittelguet e weng gar nit kai Andwoord Total
Aoste Centre 9 (8,74 %) 13 (12,62 %) 15 (14,56 %) 65 (63,11 %) 1 (0,97 %) 103
Aoste Hameaux 1 20 (22,73 %) 6 (6,82 %) 14 (15,91 %) 45 (51,13 %) 3 (3,41 %) 88
Aoste Hameaux 2 19 (18,81 %) 6 (5,94 %) 23 (22,77 %) 50 (49,5 %) 3 (2,97 %) 101
Aoste Q. Cogne 8 (8,51 %) 3 (3,19 %) 6 (6,38 %) 75 (79,79 %) 2 (2,13 %) 94
Aoste Q. Dora 8 (7,77 %) 4 (3,88 %) 17 (16,5 %) 67 (65,05 %) 7 (6,8 %) 103
Aoste Saint-Martin-de-Corléans 9 (9,09 %) 7 (7,07 %) 10 (10,1 %) 70 (70,71 %) 3 (3,03 %) 99

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Aosta – Sammlig vo Multimediadateie

Fueßnote[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Demographic Balance and resident population by sex on 31st december 2022. Italian National Institute of Statistics, abgruefen am 14. Mai 2023.
  2. Fondation Émile Chanoux: Sondage linguistique. Archiviert vom Original am 5. Juli 2017; abgruefen am 15. November 2012.