Mailand

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Mailand
Wappe
Mailand (Italien)
Mailand (Italien)
Mailand
Mailand
Staat: Italie
Region: Lombardei
Provinz: Mailand (MI)
Koordinate: 45° 28′ N, 9° 11′ OKoordinate: 45° 27′ 45″ N, 9° 11′ 11″ O
Hechi: 120 m s.l.m.
Flechi: 182 km²
Yywohner: 1.349.930 (31. Dez. 2022)[1]
Bevelkerigsdichti: 7417 Yyw./km²
Poschtleitzahl: 20100
Vorwahl: 02
ISTAT-Nummer: 015146
Demonym: Milanesi, Meneghini
Schutzpatron: Ambrosius von Mailand
Website: http://www.comune.milano.it/

Mailand, wo uf weschtlombardisch Milàn, im Oschtlombardische Milà, uf iteliänisch Milano und im südwalserische Töitschu Meilanh heisst, isch ä Stadt i de Poebni un die zweitgröschti Stadt vo Italie. Sie hätt rund 1,3 Millione Iiwohner un isch der Zäntraloort vo de Metropolitanstadt Mailand und vo de Region Lombardei.

s Castello Sforzesco

Bedütig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Mailand giltet as die „heimlich“ Hauptstadt vu Italie. D Agglomeration Mailand isch mit guet 5 Millione Iwohner no vor Rom de gröscht italienisch Balligsruum.

Do chrüze sich d Verchehrswäg, wo vo Norde über d Alpe chöme und südwärts uf Rom laufe, und di oscht-weschtlige Verchehrswäg, wo die beide Küschte vo Norditalie mit de Stedt Genua und Venedig und d Näbezäntre vo dr Lombardei verbinde.

I dr Stadt isch sid der antike Zyt dr Sitz vom enä Erzbischof, es het ä staatlige, ä katholischi und ä Handelsuniversitet, ä Kunscht- und ä Musigakademie, äs Politechnikum, Fachschuele und wüsseschaftligi Inschdidut. S Theater vo Mailand, s Teatro alla Scala, isch eins vo de berüemtischte Schauspiilhüüser vo Europa.

Mailand isch die gröschdi Induschtriistadt vo Italie. Es git Textil- und Schuefabrigge, Elektro-, Metall-, Auti- und Läbensmiddelinduschtrii und grossi Druckereie. Mailand isch es grosses Modezäntrum, und es isch eini vo de wichtige Handelsstedt z Europa, und es gitt dört ä jöhrligi Muschdermäss, uf em gröschte Mässgländ vo Europa. Z Mailand isch au d Börse vo Italie.

Bi Mailand sind drüü grossi internationali Flugplätz; der gröscht dervo isch Mailand-Malpensa, wo aber i der Nochberprovinz Varese lyt. Anne 2018 sind dört fascht 25 Millioone Lüüt gfloge.

Gliderig[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S Stadtbiet bstoot us nüün Bezirke:

  • Centro Storico, dr hischtoorisch Stadtchärn
  • Stazione Centrale, s Kwartier bim Hauptbaanhof
  • Città Studi, Lambrate, Porta Venezia
  • Porta Vittoria, Forlanini
  • Vigentino, Chiaravalle, Gratosoglio
  • Barona, Lorenteggio
  • Baggio, De Angeli, San Siro
  • Fiera, Gallaratese, Quarto Oggiaro
  • Garibaldi, Niguarda


d Stadtlandschaft vo Mailand, im Hindergrund gseht me d Alpe

Gebäud[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Es baar wichtegi Gebäud si dr gotisch Dom (1386 agfange), die romanischi Chile Sant’ Ambrogio us em 12. Joorhundert, wo dr Name vom früechrischtleche Bischof Ambrosius het, d Chile Santa Maria delle Grazie, wo em Leonardo da Vinci sis Gmäld «Oobigmool» drin isch und wo zum UNESCO-Wälterb ghört, s Chloschter Chiaravalle, d Basilika vom häilige Laurenz, d Chile vom Sankt Mauritius, dr Palascht vom Erzbischof, s Gmeindhuus Palazzo della Ragione oder Broletto us em 13. Joorhundert, dr Palazzo Marino us em 16. Joorhundert, s Castello Sforzesco, wo d Burg vo de Herzög vo Mailand gsi isch, s Nazionalmuseeum für Naturwüssechaft und Technigg, dr Hauptbaanhof und d Ychaufsgass Galleria Vittorio Emanuele.

Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]

S ursprünglige Mailand isch d Hauptstadt vo de keltische Insubrer gsi. Si isch ane 222 vor dr Ziitwändi vo de Römer eroberet worde, wo dr Stadt Mediolanum gseit hai. Ane 286 isch si d Houptstadt vom Röömische Riich worde.

Sid em sächste Johrhundert isch Mediolanum im Rych vo de Langobarde gsi.

Im Middelalter het d Stadt d Unabhängigkeit vo siine Erzbischöf erkämpft. Si het dr lombardisch Stedtebund agfüehrt, wo gege d Staufer-Kaiser grichtet gsi isch. 1162 isch d Stadt vom Kaiser Barbarossa zerstört worde, fümf Johr spöter isch si wider ufbaut gsi. 1277 het d Familie vo de Visconti Mailand beherrscht, 1395 hai d Visconti dr Herzogstitel übercho und ä grosse Deil vo dr Lombardei eroberet. 1450 sin si vo dr Familie vo de Sforza abglöst worde. Am Afang vom 16. Johrhundert isch s Herzogtum Mailand in französischi Hand cho, und ane 1535 isch es an Spanie gfalle. Sit 1714 het s Öschdriich ghört, vo 1797 bis 1814 isch s wider französisch gsi, noch em Wiener Kongräss nomol öschdriichisch.

Sit 1859 ghört Mailand zue Italie. Währet em Zweite Wältchrieg isch d Stadt vo 1943 bis 1945 d Hauptstadt vo de radikalfaschistische Iteliänische Sozialrepublik gsi.

Literatur[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Weblink[ändere | Quälltäxt bearbeite]

 Commons: Mailand – Sammlig vo Multimediadateie

Nowiis[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  1. Demographic Balance and resident population by sex on 31st december 2022. Italian National Institute of Statistics, abgruefen am 14. Mai 2023.