1989

◄ | 19. Jahrhundert | 20. Jahrhundert | 21. Jahrhundert
◄◄ | ◄ | 1985 | 1986 | 1987 | 1988 | 1989 | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | ► | ►►

1989
Mit em Fall vu dr Berliner Muur cheme d DDR-Burger Raisefreihait iber.

1989 in andere Kaländer
Ab urbe condita	2742
Armenische Kaländer	1437–1438
Ethiopische Kaländer	1981–1982
Buddhistische Kaländer	2533
Chinesische Kaländer
– Ära	4685–4686 oder 4625–4626
– 60-Joor-Ziklus	Erd-Drache (戊辰, 5)– Erd-Schlange (己巳, 6)
Hebräische Kaländer	5749–5750
Islamische Kaländer	1409–1410
Thai-Solar-Kaländer	2532

Was isch bassiert?

1. Jänner: Dr Jean-Pascal Delamuraz wird Bundespresidänt vu dr Schwyz.
17. bis 22. Jänner: 24. Soledurner Filmdäg
18. Jänner: D Tupolew Tu-155 ds erschte Flugzüüg mit em ne Ärdgasatriib uf der Wält absolviert si Erschtflug.
26. Jänner bis 1. Februar: 19. Wältwirtschaftsforum z Tafaas, Schwyz
29. Jänner: Bi letschte Wahle zum Abgordnetehuus im aigeständige Wescht-Berlin schyteret d FDP an dr Fimf-Brozänt-Hurd, doderdur chemme d SPD un di Alternativ Lischt d Mehrhait iber un dr Walter Momper (SPD) wird derno Noofolger vum Eberhard Diepgen (CDU) as Regierede Burgermaischter. Di rächtsradikale Republikaner schaffe dr Yyzug ins Stadtbarlemänt.
10. bis 21. Februar: 39. Internationali Filmfeschtspiil Berlin
24. Februar: Churz nach em Start chunnts a Bord vom United-Airlines-Flugs 811 zum ne explosive Druckabfall. Nüün Passagier wärde us em Flugzüüg gsoge, d Maschine het aber sicher z Honolulu chönne lande.
9. bis 19. Merz: 59. Gämfer Auto-Salon
12. Merz: Dr britisch Physiker un Informatiker Tim Berners-Lee stellt am Forschigszäntrum CERN d Idee vum World Wide Web vor.
24. Merz: Im Prinz-William-Sund vor Alaska lauft dr Eltanker Exxon Valdez uf Grund un verursacht aini vu dr bishär greschte El- un Umwältkataschtrfe uf See.
5. April: Z Pole wird di oppositionäll Gwerkschaft Solidarność wider zuegloo.
21. April: Nintendo bringt z Japan d Spiilkonsole Game Boy uf dr Märt.
30. April: Züri Marathon
1. bis 7. Mai: 3. fryburger film forum
2. Mai: Ungarn fangt aa mit em Abböu vu syne Gränzspeerine zue Eschtrych.
9. bis 14. Mai: 43. Tour de Romandie
4. Juni: Massaker uf em „Blatz vum Himmlische Fride“ z Peking, China
8. bis 25. Juni: 7. Zelt-Musik-Festival, Friburg
14. bis 19. Juni: Art Basel
14. bis 23. Juni: 53. Tour de Suisse
23. bis 26. Juni: Gipfeldräffe vu dr Arabische Liga z Casablanca, Marokko
27. Juni: In eme symbolische Akt haue d Usseminischter vu Eeschtryych un Ungarn, Alois Mock un Gyula Horn, dr Gränzhaag zwische ihre Länder bi Sopron ussenander.
1. Juli: Z Wescht-Berlin findet di erscht Loveparade statt.
6. bis 22. Juli: 23. Montreux Jazz Festival
10. Juli: Erschti Loveparade z Berlin mit 150 Dailnämmer.
14. bis 16. Juli: 15. G7-Gipfel z Paris, Frankrych
20. Juli: D Militärregierig vu Myanmar stellt d Oppositionsfiereri Aung San Suu Kyi zem erschte Mol unter Huusarräscht.
21. Juli bis 21. Augschte: 44. Breagazer Feschtspiil
19. Augschte: „Paneuropäisch Picknick“ an dr ungarische Gränze zue Eschtrych bi Sopron, churzi Zyt wird e Gränzdor ufgmacht, doderby chene rund 700 DDR-Burger flichte.
19./20. Augschte: Aidgnessisch Schwing- un Älplerfescht z Stans
25. Augschte: D US-amerikanisch Ruumsonde Voyager 2 fliegt am Neptun verby un liferet Foto vum Neptun un syne Mond.
4. Septämber: Erschti Mendigsdemonschtration z Leipzig.
4. bis 15. Septämber: 46. Internationali Filmfeschtspiil vu Venedig
11. Septämber: Ungarn macht dr Yysene Vorhang uf, go Dytsche us dr DDR d Megligkait zum Uusraise in dr Weschte z gee.
12. bis 22. Oktober: 47. OLMA, Schweizer Messe für Land- und Milchwirtschaft
18. Oktober: D Ruumsonde Galileo startet uf ihrem Wäg zum Jupiter.
22. Oktober: Kommunalwahle z Bade-Wirttebärg
9. Novämber: Fall vu dr Berliner Muur: Noch ere Prässekumferänz, wu s SED-Politbiromitglid Schabowski sofortigi Raisefreihait verchindet het, wäre d Gränzibergangstelle an dr Berliner Muur un an dr innerdytsche Gränze ufgmacht - dr Aafang vum Änd vu dr DDR.
13. Novämber: Dr Firscht Hans Adam II. von und zu Liechtenstein wird Staatsbresidänt vu Liechtestaa.
26. Novämber: Bi dr Volksabstimmig iber d Initiative vu dr Gruppe für eine Schweiz ohne Armee (GSoA) stimmt iber e Drittel vu dr Schwyzer fir d Abschaffig vu dr Schwyzer Armee.
17. Dezämber: In dr USA wird di erscht aigeständig Folg vu dr Simpsons uusgstrahlt.
29. Dezämber: Dr Vaclav Havel wird zum Bresdiänt vu dr Tschechoslowakei gwehlt.

uf d Wält chuu

21. Februar: Corbin Bleu, US-amerikanische Schauspiiler un Sänger
10. Merz: Stefanie Heinzmann, Schwyzer Popsängeri
12. April: Valentin Stocker, Schwyzer Fueßballspiiler
23. Mai: Melissa Khalaj, dytschi Färnsehmoderatori
23. Juli: Daniel Radcliffe, britische Schauspiler
4. Augschte: Myriam Kloster, franzesischi Volleyballspileri
23. Augschte: Athina Papafotiou, griechischi Volleyballspileri
22. Novämber: Soul Jah Love, simbabwische Musiker
13. Dezämber: Taylor Swift, US-amerikanischi Country- un Pop-Sängeri
17. Dezämber: Taylor York, US-amerikanische Rockmusiker

gstorbe

23. Jänner: Salvador Dalí, spanische Moler
14. Februar: Florence Guggenheim-Grünberg, jüdischi Aktivischtin und Kulturhischtorikeri
28. Februar: Hermann Burger, Schwyzer Schriftsteller
29. März: Jo Mihaly, düütschi Tänzerin und Dichterin
26. Mai: Paul Dübi, Schwyzer Bolitiker
23. Oktober: Marcel Luipart, elsässische Choreograf un Dänzer
23. Novämber: Ernest Schüle, Schwyzer Romanischt

Rund um di alemannische Dialäkt

17. Februar bis 4. Merz: 14. Reidlenger Mundart-Woche
1. Internationale Schopfheimer Mund-Art Literatur-Werkstatt
1. bis 3. Septämber: 10. Internationales Walsertreffen uf Tafaas
7. Oktober: Mundartschreibwerkstatt Sinderlfingen
André Weckmann: elsassischi grammatik oder ein Versuch die Sprache auszuloten. Pfaffenweiler Presse, Pfaffenweiler

Literatur

Erwin Heimann: Wätterluft. Cosmos Verlag 1989. ISBN 978-3-305-00059-3. 172 S.

Weblink

Commons: 1989 – Sammlig vo Multimediadateie