Luxeburg (Stadt)
| Luxeburg Lëtzebuerg / Luxembourg / Luxemburg | |
| Wappe | Charte |
|---|---|
 |
 |
| Basisdate | |
| Land |  Luxeburg
|
| Koordinate: | 49° 37′ N, 6° 8′ O |
| Distrikt | Luxeburg |
| Kanton | Lëtzebuerg |
| Yywohner | 134.714[1] (31. Dezämber 2023) |
| Flechi | 51,73 km² |
| Bevelkerigsdichti | 2.604,2 Ywohner/km² |
| Hechi | 230-403m ü. NN |
| Sproch(e) | Luxeburgisch, Französisch, Dütsch |
| Stadtgliderig | 24 Quartier |
| Zytzone | UTC+1 |
| Burgermaischter | Lydie Polfer (DP) |
| Internetsite | www.vdl.lu |
| Bild | |
 | |
Luxeburg (luxeburgisch Lëtzebuerg, Dütsch Luxemburg, Französisch Luxembourg) isch d'Hauptstadt vum Land Luxeburg un de fümftwichtigst Finanzblatz vu Europa.[2] D'Stad, wie si umgangssprochlig uff Luxeburgisch bezeichnet wird, litt am Zämmefluss vu de Péitruss un de Uelzecht. Wäge de viile griene Fläche un de Festige wird si au als s grien Härz vu Europa bezeichnet.
Geografii
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Luxeburg litt im Süde vum Luxeburger Flachland, ere große Sandsteiformation us em Juura. D'Region isch s Härz vum Gutland, wu flach un dief gläge-n-isch un rund zwei Drittel vum Land iinümmt.
S hisdorisch Stadtzäntrum, d'Altstadt, isch noch Oste, Norde un Süde hii vu Däler umgee, wu vu de Péitruss un de Uelzecht in de Sandstei gschnitte wore sin. Übber d'Däler fiehre zahlriichi Viadukt un Brucke, zum Bispil d'Adolphe-Bréck, d'Groussherzogin-Charlotte-Bréck un d'Passerelle. Obwohl d'Stadt kei bsunders großi Flächi hät, isch si topographisch gseh kumpläx, wiil si uff mehreri Höche verdeilt zwüsche zwei Däler litt. Mit ihrer Flächi vu 51 Quadratkilometer deckt si 2 Brozänt vu de Flächi vum Land Luxeburg ab, dodemit isch es flächemäßig di viertgröschti Gmeind un bi witem de gröscht Balligsruum. Au d'Bevölcherigsdichti isch mit 1500 Iiwohner pro km² nit übbermäßig hoch; größeri Landstrich were vu Parks, Wälder un kulturällem Erbe iignuu, am Rand vu de Gmeind findet mer sogar landwirtschaftlig gnutzti Fläche.
S Chliima vu Luxeburg isch e ozeanischs, wu e liichti kontinentali Brägig hät. D'Winter sin zimmlig chalt, d'Summer degege eher warm, uffgrund vu de geografische Lag macht sich abber e au e Chiehli bemerchbar.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Zu de Römerzit isch d'Stadt an de Chrüzig vu zwei Stroße gläge, eini devu hät vu Trier übber Arlon uff Reims gfiehrt, di anderi vu Metz uff Aix-la-Chapelle. Uff em Fälse Bock hät's scho e Festig gha.
E Stadt hät sich im 10. Johrhundert aafange bilde, ihri Aafäng lige im Schloss uff em Bock. Es isch vum Ardenner Grof Siegfried vu Luxeburg bout wore, dört wu friehjer s römisch castellum mit em Name Lucilinburhuc („Schlössli“) gstande-n-isch. De Siegfried hät s Land durch e Dusch mit de Abtäi St. Maximin vu Trier griegt. 987 hät de Erzbischof Egbert vu Trier fümf Altär in de Erléiserkierch (de hüttige Méchelskierch) gweiht, an de Chrüzig vu de Römerstroße isch e Märkt entstande, wu drum ume sich d'Stadt entwickelt hät. Wäge ihrer geobolitische un topografische Lag hät si scho im 10. Johrhundert e erschti Festigsmuur griegt un im 12. Johrhundert, wu si sich witer noch Weste usbreitet gha hät, e zweiti.
Luxeburg isch bis 1354 Sitz vu-n-ere Grofschaft un deno, wu sini Herrscher Chönig vu Böhme wore sin, vu'me-ne Herzogtum gsi. D'Elisabeth vu Goerlitz hät's 1443 an de burgundisch Herzog Philippe III. mieße abdrätte. Si hät Luxeburg im Charles Quint vererbt, wu als Chind de Tiitel „Herzog vu Luxeburg“ drage hät. Noch sinem Dod isch es an di spanische Habsburger übbergange.
Im Rahme vu de Vereinigunge durch de französisch Chönig Louis XIV. hät Frankriich Aasprüch uff Luxeburg erhobe, im Dezämber 1683 hänn d'Franzose d'Stadt belagert. 1697 isch si durch de Verdrag vu Rijswijk de Spanier zruckgee wore un 1714 im Spanische Erbfolgechrieg an d'Östriicher chuu. 1795 hänn d'Franzose si widder iignuu, si isch Präfektuur vum Département des Forêts wore.
De Wiener Kongräss hät Luxeburg 1815 zum Großherzogtum un zum Mitglid vum Dütsche Bund gmacht; es hät im niderländische Chönig Wilhelm I. ghört. D'Festig Luxeburg isch vu preußische Druppe gschützt wore.
1867 hänn de Napoleon III. un de Otto von Bismarck Luxeburg im Rahme vum Londoner Kongräss als neutrals Land erchlärt. Di preußische Druppe sin abzoge.
1890 isch de Wilhelm III. vu Holland gstorbe; wiil er numme e Dochter gha hät, isch Luxeburg an d'Nassauer chuu.
Während em Erschte Wältchrieg isch Luxeburg vu Dütschland bsetzt wore, d'Uuabhängigkeit isch 1918 im Verdrag vu Versailles erchlärt wore. Im Zweite Wältchrieg hät's s nationalsozialisdisch Dütschland widder annektiert.
1952 isch Luxeburg (für langi Zit numme provisorisch) Sitz vu de Europäische Gmeinschaft für Chohle un Stahl wore un bis 1981 sin au verschideni Sitzige vum Europäische Parlamänt abghalte wore. Es isch all no Sitz vum Sekretariat vum Europäische Parlamänt, im Europäische Grichtshof, im Europäische Rächnigshof un de Europäische Investitionsbank.
Bolitiik
[ändere | Quälltäxt bearbeite]De Gmeinderot vu de Stadt Luxeburg hät 27 Mitglider, de Schäfferot bstoht us em Bürgermeister un fümf Schäffen. De Bürgermeister isch sit November 2011 de Xavier Bettel, Noochfolgr vom Paul Helminger, beide Demokratischi Partäi, wu sit 2005 in ere Koalition mit de Griene d'Mehrheit hät. In de Legislatuurperiode devor isch er Bürgermeister in ere Koalition mit de Christlige Soziale Partäi gsi.
Als Hauptstadt vum Land isch es au Sitz vu alle Organ us de Verfassig wie im Parlamänt, im Staatsrot, im Großherzog, verschidene Ministerie un de Justizorgan.
Bevölcherig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D'Bevölcherig hät im Februar 2009 d'90.000er-Gränze übberschritte. D'Zämmesetzig vu de 83.832 Iiwohner am 31. Dezämber 2004 isch di folgendi gsi:
- Männer: 41.768
- Fraue: 42.064
- Luxeburger: 39,58 %
- Usländer (143 Staatsaaghörigkeite): 60,42 %, devuu:
- Portugiise: 14.518
- Franzose: 8.818
- Italiäner: 5.650
- Belgier: 3.534
- Dütschi: 2.753
- Briite: 1.794
- Spanier: 1.490
- ehem. Jugoslawe: 870
- Schwede: 802
| Johr | 1821 | 1851 | 1871 | 1880 | 1890 | 1900 | 1910 | 1922 | 1930 |
| Iiwohner | 15091 | 21754 | 26303 | 30205 | 32767 | 39488 | 45169 | 46530 | 53837 |
| Johr | 1935 | 1947 | 1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 2001 | 2002 | 2003 |
| Iiwohner | 57822 | 61996 | 71653 | 76159 | 78912 | 75833 | 76688 | 77965 | 78329 |
| Johr | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | |
| Iiwohner | 79366 | 80158 | 82509 | 83820 | 85467 | 88586 | 90848 | 94034 |
Chunscht un Kultuur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Z Luxeburg gitt's e Viilzahl an Musee un Usstellige: de Stadt ghöre d'Villa Vauban un s Gschichtsmuseùm, staatligi Musee sin s Nationalmuseùm für Gschicht un Chunscht, s Nationalmuseùm für Natuurgschicht, s MUDAM (Musée d'art moderne grand-duc Jean) un (sobal's fertig isch) s Festigsmuseum. Z erwähne sin au no d'Galerii Am Tunnel (= Im Tunnel), wu vu de Sparkasse bedribe wird, un s Casino Stad Lëtzebuerg.
Vu de Stadt were zwei Theater bedribe: s Groß Theater un s Kapuziinertheater. Witeri Theatersäl sin s Kasemattentheater, s Théâtre du Centaure un s TOL (Théâtre ouvert Luxembourg). Di wichtigste Konzärtsäl sin d'Philharmonii, de Conservatoire vun der Stad Lëtzebuerg un Den Atelier.
In de letschte Johr hänn viili Kiinos züegmacht, hütt gitt's no de Artplex Utopia am Lampertsbierg un de Multiplex Utopolis am Kierchbierg, alli zwei vu de Utopia Group bedribe. Dezüe chunnt d’Cinemathéik vun der Stad Lëtzebuerg, wu de Stadt unterstellt isch.
Witeri wichtigi kulturälli Iirichtige sin d'Nationalbiecheräi un s Nationalarchiiv (zwei staatligi Iirichtige) un au s Archiiv, d'Biecheräi un d'Fotothek vu de Stadt Luxeburg. Ußerdemm hät's e Reihe vu private Galeriie. Nit z vergässe sin no s Centre culturel de rencontre Abbaye de Neumünster, s Espace culturel Cité odder de Carré Rotondes, wu regelmäßig kulturälli Aalöss stattfinde.
Partnerstädt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Camden, Großbritannie
Metz, Frankriich
.svg){kind=small}
Söhn un Döchter vo dr Stadt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Jean Bernard, luxeburgische Priester
- Anne Brasseur (* 1950), luxeburgische Politikeri (DP)
- Hermann von François, dütsche General
- Lucien Gillen, Radrennfahrer
- Alfred von Keßler, preußische General
- Kim Kirchen, Radprofi
- Joseph Kohnen, Germanist
- Anne Kremer, Tennisspileri
- Claude Lenners, Komponist
- Jeff Saibene, ehmolige Fueßballspiler, Fueßballtrainer
- Claudine Schaul, Tennisspileri
- Brüeder Fränk un Andy Schleck, Radprofis
- Robert Schuman, ehmolige Ministerpräsident vo Frankriich
- Jeff Strasser, Fueßballspiler, Metz
- Gaston Thorn, ehmolige luxeburgische Premierminister
- Ranga Yogeshwar, Redakteur un Moderator bim WDR
- Fons Leweck, Fueßballspiler
- Sascha Wagener, Politikwisseschaftler un Politiker (Die Linke)
- Lucien Wercollier, Bildhauer
Einzelnochwiis
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ [1] vdl.lu, 31. Dezember 2023
- ↑ Global Financial Centers Index. Archiviert vom Original am 5. November 2012; abgruefen am 23. März 2010.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Luxeburg (Stadt) – Sammlig vo Multimediadateie- Internetsite vu de Stadt
- Ons Stad Publikation mit Biidreg zu de hisdorische, kulturälle un gsellschaftlige Entwicklig vu de Stadt Luxeburg
- Luxeburg un Großregion – Kulturhauptstadt vu Europa 2007
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Lëtzebuerg_(Stad)“ vu de luxeburgische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |
|
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Luxembourg_(ville)“ vu de franzeesische Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |