Zitskala

Dialäkt: Züridütsch

Dr Begriff Ziitskala hät sowohl e streng quantitativi wie au e eher qualitativi Bedüütig.

Quantitativ exakti Ziitskala

Im Bereich vo de Naturwüsseschafte und dr Technik bedüütet „Ziitskala“ en scharf definierte, regelmässige Verlauf vo dr Ziitachse, wo druff gmesseni oder berechneti Ziitpünkt chönd bezoge werde. Senigi Skale bilded en gnaue Massstab vo dr Ziitmessig und händ

• als Grundlaag es physikalischs Modell, wo für di technisch Aawendig gnüegend gnau realisiert sii mues (z. B. dur Ziitsignal oder Atomuhre), und en gnau feschtgleite Nullpunkt.
• Di wichtigschti Ziitskala isch die vo dr Weltziit (UT1, UTC), wo mit dr Erdrotation über d Schternziit zämehanget. Ii Einheit isch di atomphysikalisch definierti SI-Sekunde und di jährlich Bahnbewegig vo dr Erde.
• Dr Gegensatz zunere Ziitskala i dem strenge Sinn isch e relativi Ziitmessig – z. B. mit ere Schtoppuhr – wo dr Nullpunkt wege dr blosse Messig vonere Ziitdifferenz beliebig sii chan. Im Alltag isch die Bedüütig vo „Ziit“ hüüfig und chann em jewiilige Zweck guet aapasst werde.

Qualitativi Ziitskale

sind hingege dänn vorzzieh, wenn dr gnaui „Massstab“ weniger wichtig isch als d Ufenandfolg vo de betrachtete Phänomen. Derigi Ziitskale lischted Ereignis oder Abschnitt, wo zumene beschtimmte Ziitpunkt schtattgfunde händ, in ihrer Reihefolg uuf, di gnaui Ziitduur zwüsched ihne isch aber weniger wichtig als di gegesiitigi Zueordnig vo verschiedene Ereignisreihe.

„Ziit“ wird deet als e Art Dischtanz zwüsched zwei oder meeh Ereignis verschtande, d Ziitskala isch e syschtematischi Folg vo dene Ereigniss und sicheret ihre Zämehang. Je nach Zweck vonere Ziitskala, bedient sie sich ere aagmessene Ziitschpanne zwüsched de Ereignisse, zum die veraaschauliche. So würdi zum Biischpiil e Darschtellung vo Erdzeitalter i dr Masseinheit Sekunde em Zweck vo dr Veraaschaulichung nöd dienlich sii.

I dr Gschichtswüsseschaft chann mängisch ohni strängs Ziitmass gschaffet werde, wenn z. B. schtatt de Jahr d Ufenandfolg vo Dynaschtie de Ziitrahmen beschtimmt.

Zeitskale i dr Wikipedia

Geologischi Ziitskala

Sie wird meistens nach Jahrmillione 'gliederet, i dr jüngere Erdgschicht (öppe betreffs de Iisziite) au nach Jahrtuusige.

Jahrtuusig

Zu de Jahrtuusige exischtiert i dr Wikipedia e Artikelserie vom 10. Jahrtuusig v. Chr. bis zum 3. Jahrtuusig.

10.

9.

8.

7.

6.

5.

4.

3.

2.

1.

< v. Chr. Jahrtuusige >

1. (1–1000)

2. (1001–2000)

3. (2001–3000)

Jahrhundert

Zu de Jahrhunderte exischtiert i dr Wikipedia e Artikelserie vom 40. Jahrhundert v. Chr. bis zum 21. Jahrhundert.

3. (2001–3000)	21. Jh.
2. (1001–2000)	11. Jh.	12. Jh.	13. Jh.	14. Jh.	15. Jh.	16. Jh.	17. Jh.	18. Jh.	19. Jh.	20. Jh.
1. (1–1000)	1. Jh.	2. Jh.	3. Jh.	4. Jh.	5. Jh.	6. Jh.	7. Jh.	8. Jh.	9. Jh.	10. Jh.
Jahrtuusige	Jahrhundert
1. (1000–1) v. Chr.	10. Jh.	9. Jh.	8. Jh.	7. Jh.	6. Jh.	5. Jh.	4. Jh.	3. Jh.	2. Jh.	1. Jh.
2. (2000–1001) v. Chr.	20. Jh.	19. Jh.	18. Jh.	17. Jh.	16. Jh.	15. Jh.	14. Jh.	13. Jh.	12. Jh.	11. Jh.
3. (3000–2001) v. Chr.	30. Jh.	29. Jh.	28. Jh.	27. Jh.	26. Jh.	25. Jh.	24. Jh.	23. Jh.	22. Jh.	21. Jh.
4. (4000–3001) v. Chr.	40. Jh.	39. Jh.	38. Jh.	37. Jh.	36. Jh.	35. Jh.	34. Jh.	33. Jh.	32. Jh.	31. Jh.

Jahre

Zu de Jahre exischtiert i dr Wikipedia e Artikelserie

• Jahreskalender

Historischi Jahrestääg

Zu de Historische Jahrestääg exischtiert i dr Wikipedia e Artikelserie

• Historischi Jahrestääg – 'gliederet nach Tääg

Wikipedia-Links zum Themekomplex Kalender und Ziit

De Kaländer, wo im dütsche Sprochruum verwändet wird, isch de Gregorianisch Kaländer.
S Datumsformat legt d Form fest, wie s Kaländerdatum und d Uhrzit dargstellt werre.
Johrtousend	Johrhundert	Johrzehnt	Johr	Monat	Wuch
Tag	Stund	Minute	Sekunde	Millisekunde
Ereignis vo me Johrzehnt Johrzehnt vo 1290 v. Chr. bis hüt		Ereignis vo me Johrzehnt ali Johr vun 400 v. Chr. bis hüt		Hischtorische Johrestag ali Dage vo me Johr
D Ziträchnig (Chronology) isch d Strukturierig vo de Zit.
Mit de zitlige Entwicklig vom Universum beschäftigt sich d Kosmology.
D Erdgschicht wird durch di Historischi Geology in de Geologische Zitskala underdeilt.
Innerhalb vo de Naturgschicht undersüecht d Paläontology d Läbewese und ihri Läbesumständ.