1. Jahrhundert

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

| 2. Jh. v. Chr. | 1. Jh. v. Chr. | 1. Jahrhundert | 2. Jh. | 3. Jh. |
0er | 10er | 20er | 30er | 40er | 50er | 60er | 70er | 80er | 90er

S 1. Jahrhundert hot duurat vom 1. Jänner 1 bis zum 31. Dezember 100 und ghört zur Antike.

Ereigniss/Entwicklunga[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • 3. Krieg gegs die Germane (4–16)
  • 1. Britannischer Krieg (43–50): s römische Heer fallt in Britannie i und kummt bis zum Fluss Humber a da Oschtküschte vo Nordengland.
  • 66–70 kämpfend d Jude um d Unabhängigkeit vo Rom. Da Ufschtand wird aba niedagschlaga und Jerusalem wird völlig zerschtört.
  • Bataverufstand (69–70), Dia germanischa Bataver revoltieren zäm mit andra germanischa und keltischa Schtämm gegs s Römische Riich
  • 2. Britannischer Krieg (71–84), zwoata Vasuach vom Römische Riich dia britischa Insla zum untawerfa. Obwohl se desmol bis Schottland kummend, schaffend ses wiida ned, des Volk z untawerfa.
  • Chinesischa Hunnekrieg (73–91), d Chinesa schaffens, sich gegs d Hunne zum wehra
  • 1. Dakerkrieg (85-88)
  • Dia erschta drü Büacha vom Neuen Teschtament in da Bibel werend gschriiba: Matthäus, Markus und Lukas

Berüehmte Lüt[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Marbod, König vo da germannischa Markomannen. Hot a Riich vo Germane uf römischa Vawaltungsprinzipia ufbaut
  • Pontius Pilatus, högschta römischa Richta vo da Juden, hot dr Jesus vo Nazareth zum Tod am Krüz vaurteilt
  • Arminius, Feldherr vo da Germane. Hot dia Germanischa Schtämm im Kampf gegs Rom vaeinigt und dia römischa Heere, wo gegs ean zoga sind, völlig vanichtet.
  • Johannes da Täufer, hot Jesus im Fluss Jordan tauft.
  • Jesus vo Nazaret, Christus, Stifter vo da chrischtlicha Weltreligion
  • Johannes der Evangelist, jüdischa Aposchtl. Vafassa vom Johannes-Evangelium
  • Matthäus der Evangelist, jüdischa Aposchtl und Missionar. Vafassa vom Matthäus-Evangelium.
  • Lukas der Evangelist, griechischa Arzt und Missionar. Erschta nicht-jüdischa Aposchtl. Vo eam kummt die Lehre mit da jungfräulicha Empfängnis
  • Vespasian, römischa Kaiser
  • Plinius der Ältere, römischa Gelehrta. Hot a Sammelwerk vo dr Naturwisseschafte mit 37 Bänd gschriiba
  • Wang Tschung, chinesischa Philosoph
  • Musonius Rufus, römischa Philosoph. Hot als erschta öffentlich behauptet, dass Froa dia gliich Vanunft und Sittlichkeit hond wia Mä.
  • Asvagoscha, indischa Dichter und Theolog. Gegna vom Kastensystem und Vabreita vom Buddhismus
  • Nero, römischa Kaisa. Hot nocham Brand vo Rom a Beruefsfyrwehr igrichtet
  • Titus, römischa Kaisa. Hot da jüdische Ufschtand niidagschlaga.
  • Plutarch, griechischa Philosoph und Schriftsteller
  • Domitian, römischa Kaisa. Hot Forscha, Philosopha und römische Bürger willkürlich vafolga lo.
  • Kanischka, indischa König. Hot s Riich vagrößat und da Buddhismus vabreitet.
  • Trajan, erschta römischa Kaisa, wo net us Italien ku isch. Unter eam hots Römische Riich sine gröschte Usdehnung ghet.
  • Tacitus, römischa Geschichtsschriba

Des isch entdeckt, erfunda oda igführt wora[ändere | Quälltäxt bearbeite]

  • Am Afang vom 1. Johrhundat sin z Rom zum erschta Mol Fenschta us rohem Glas vawendet worre.
  • Um 17 werend z Rom us oanzlna Kupfadröht schtabile Drohtsöala dreht.
  • Z Rom wird scho mit meh wia 100 oanzlna Inschtrumente opariert.
  • In da Mitte vom 1. Johrhundat werend z Rom nebs Truhena zum erschta Mol o Schränk vawendet.
  • In da zwoata Hälfte vom 1. Johrhundat wird z China dia erschte Hängebruck us isana Ketta baut.
  • Z Rom wird s Drehschloss für Schlüssel mit Bärt erfunda.
  • Am Ende vom 1. Johrhundat findet ma z Rom dia erschta Glasschpiagl: hinter na Glasplatta wird dünn usgwalzte Zinnfolie als reflektierende Fläche agmacht. Bis döt ane hot ma bloss Metallschpiagl kennt.
  • Eppa 100 n. Chr. hots in römischa Bars schon eppa 80 vaschiidene Wiisorta gea.