Monthey

Monthey
	Wappe vo Monthey
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Wallis (VS)
Bezirk:	Monthey
BFS-Nr.:	6153
Poschtleitzahl:	1870
UN/LOCODE:	CH CHX (Choëx); CH MON (Monthey)
Koordinate:	562315 / 122181Koordinate: 46° 15′ 0″ N, 6° 57′ 0″ O; CH1903: 562315 / 122181
Höchi:	430 m ü. M.
Flächi:	26.81 km²
Iiwohner:	18'446 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.monthey.ch
	Monthey Monthey
Charte
	Charte vo Monthey

Monthey (fp. [mɔ̃ˈta, mɔ̃tɑe]) isch en Munizipalgmeind und e Stadt im undere Roonetaal im Kanton Wallis i dr Schwiiz und der Hauptort vom Bezirk Monthey.

Geografii

D Gmeind Monthey liit am Bärgbach La Vièze, eme Näbefluss vo der Roone, und zwar dört, wo d Vièze us em südweschtleche Sytetaal, em Val d'Illiez, i d Ebeni vo de Roone chunt. D Stadt isch am obere Rand vo däm riisige, flache Schwemmchegel entstande, wo d Vièze i der Rooneebeni ufgschüttet het. Im Süde goot s Stadtpiet bis uf d Alp Chindonne und ufe Chulme vom Bärg Dent de Valerette (2059 Meter) ufe. Näbe der Stadt im flache Gländ unde het Monthey a de Bärghäng d Kwartier Mareindeux, Choëx, Giettes, Condémine, Vésenaux.

D Nochbergmeinde vo Monthey heisse Collombey-Muraz, Troistorrents, Vérossaz, Massongex, Bex und Ollon.

Zum Stadtpiet ghört au no es Gländ als Exklaave, wo öpe 10 Kilometer wyt wäg und vom übrige Stadtbann abtrönnt isch. Die Flechi im Taal vo der Vièze ze Morgins mid de grosse Alpweide Sassey, Tovassière, Dronnaire und Montagne du Lac Vert liit i de Bärge a der Gränze zu Frankriich und chunt a d Gmeinde Troistorrents und Val-d’Illiez aa. Derzue het Monthey no vier anderi, chlyni Exklaave, wo im Areaal vo der Gmeind Collombey-Muraz inne ligge.

Natur

Z Monthey stoot eine vo de gröschte Gletscherfindlinge vo de Schwiiz, d Pierre des Marmettes. Dä mächtig Stei und die vile andere Findling am westleche Bärghang, wo vo de alte Sytemoräne vom Rhonegletscher här chöme, ggä es guets Bild vo der Dimänsioon vo däm Gletscher i der letschte Yschzyt und figuriere drum im Bundesinväntaar vo de Landschafte und Naturobjäkt mit nazionaler Bedütig mid der Sachnummere 1709.

Uf der Alp Tovassière isch der schön Wasserfall vo der Fontaine Blanche es beliebts Ziil für Wanderige. Vo dört us isch s nid wyt zum Bärgpass Chésery, wo nur en Fuesswäg isch und uf Frankriich übere goot. Bi däm Passübergang stoo en grosse Felse, wo sid em Middelalter und bis hüt i der Region e wichtegi Gränzmarke isch, d Pierre à Miaux.

Gschicht

Die Stadt Monthey isch sid em 11. Joorhundert im Land vo de Grafe vo Savoye gsi. Vo 1536 bis 1798 het en Landvogt vo de Oberwalliser über d Stadt regiert, und sid 1815 isch Monthey en Gmeind vom Kanton Wallis und vo de Schwiiz.

Iwoner

Quella: Bundesamt für Statistik 2005^[2]

Jaar	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Iwoner	1841	2114	2633	2683	2598	3392	4301	4695
Jaar	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Iwoner	4901	4927	5608	6834	10114	11285	13790	13933

Dr Üsländeraateil ischt 2010 bi 30,2 % glägu.^[3]

Religion

70,3 % vannu Iwonru sint im Jaar 2000 remisch-katholischi gsii, 11,1 % evangelisch-reformierti.^[3]

Politik

Dr Ggmeindspresident va Monthey ischt dr Stéphane Coppey (Stant Oktober 2017).

Wirtschaft

Z Monthey isch en wichtige Walliser Induschtriistandort. Es het vor allem vil Chemiifabrigge, zum Bischpiil die vo de BASF und vo de Syngenta.

Vercheer

Vo Aigle im Kanton Waadt us und dur Monthey goot d Ysebaanlinie uf Champéry zum grosse Schiigebiet, w Portes du Soleil heisst.

Spraach und Tialäkt

Bi dr Volchszellig 2000 heint vannu 13933 Iwonru 85,1 % Franzeesisch als Höiptspraach aagigää, 2,1 % Titsch, 3,7 % Talienisch und 9,1 % anneri Spraache.^[3]

Dr tradizionäll Tialäkt va Monthey gcheert zum Frankoprovenzalisch.