Lischt vu dr Nobelbryysdreger fir Chemii
Erscheinungsbild
Die Lischte zellt in ere kronologisch Zyylete alli Dreger vum Nobelbryys fir Chemii uf mit dr Begrindig vum Nobelkomitee.
1901–1910 • 1911–1920 • 1921–1930 • 1931–1940 • 1941–1950 • 1951–1960 • 1961–1970 • 1971–1980 • 1981–1990 • 1991–2000 • 2001–2010 • 2011–2020 • 2021–2030
1901–1910
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1901 | Jacobus Henricus van ’t Hoff (1852–1911) |
Niiderlande | „as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur Entdeckig vu dr Gsetz vu dr chemische Dynamik un em osmotische Druck in Lesige“ | |
1902 | Emil Fischer (1852–1919) |
Dütsches Riich | „as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur syyni synthetische Arbete uf em Biet vu dr Zucker- un Puringruppe“ | |
1903 | Svante August Arrhenius (1859–1927) |
Schwede | „as Anerchännig vum usserordelige Verdienscht, wun ere sich um d Entwicklig vu dr Chemii erworbe het dur syyni Theori iber di elektrolytisch Dissoziation“ | |
1904 | Sir William Ramsay (1852–1916) |
Vereinigts Königriich | „as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur d Entdeckig vu dr indifferänte gasfermige Grundstoff (Edelgas) in dr Luft un d Bstimmig vu ihrem Blatz periodische Syschtem“ | |
1905 | Adolf von Baeyer (1835–1917) |
Dütsches Riich | „as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het um d Entwicklig vu dr organische Chemii un dr chemische Induschtrii dur syyni Arbete iber di organische Farbstoff un di hydroaromatische Verbindige“ | |
1906 | Henri Moissan (1852–1907) |
Frankriich | „as Anerchännig vum große Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur syyni Untersuechig un Isolierig vum Elemänt Fluor un dur d Yyfierig vum Ofe in dr Dienscht vu dr Wisseschaft, wu no ihm gnännt isch“ | |
1907 | Eduard Buchner (1860–1917) |
Dütsches Riich | „fir syyni biochemische Untersuechige un d Entdeckig vu dr zällfreje Jäsig“ | |
1908 | Ernest Rutherford (1871–1937) |
Vereinigts Königriich / Nöiseeland (uf d Wält chuu z Nelson, Nejseeland) | „fir syyni Untersuechige iber dr Zerfall vu dr Elemänt un d Chemii vu dr radioaktive Stoff“ | |
1909 | Wilhelm Ostwald (1853–1932) |
Dütsches Riich (uf d Wält chuu z Riga, dodmol Russischs Ryych) | „as Anerchännig fir syyni Arbeite iber d Katalyse un fir syyni grundlegende Untersuechige iber chemischi Glyychgwichtsverhältnis un Reaktionsgschwindigkeite“ | |
1910 | Otto Wallach (1847–1931) |
Dütsches Riich | „as Anerchännig vum Verdienscht, wun ere sich erworbe het um d Entwicklig vu dr organische Chemii un dr chemische Induschtrii dur syyni bahnbrächende Arbeite uf em Biet vu dr alicyclische Verbindige“ |
1911–1920
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1911 | Marie Curie (1867–1934) |
Frankriich (uf d Wält chuu z Warschau, Pole, dodmol Russland) | „as Anerchännig vum Verdienscht, wu si sich um d Entwicklig vu dr Chemii erworbe het dur d Entdeckig vu dr Elemänt Radium un Polonium, dur d Karakterisierig vum Radium un d Isolierig vu däm in metallischem Zuestand un dur ihri Untersuechige iber d Natur un di chemische Verbindige vu däm wichtige Elemänt“ | |
1912 | Victor Grignard (1871–1935) |
Frankriich | „fir s vu ihm ufgfunde sog. Grignard’sche Reagenz, wu in dr letschte Johr in hochem Grad dr Fortschritt vu dr organische Chemii gferderet het“ | |
Paul Sabatier (1854–1941) |
Frankriich | „fir syyni Method, organischi Verbindige bi Gegewart vu fyyn verdeilte Metall z hydriere, wu dr Fortschritt vu dr organische Chemii in dr letschte Johr in hochem Grad gferderet het“ | ||
1913 | Alfred Werner (1866–1919) |
Schwiz (uf d Wält chuu z Milhüüse, zum Zytpunkt vu dr Bryysvergab Dytschland) | „wäg syyre Arbet iber d Bindigsverhältnis vu dr Atom im Molekül, wu elteri Forschigsbiet derdur gchlert un neje erschlosse wore sin, bsundersch im Beryych vu dr anorganische Chemii“ | |
1914 | Theodore William Richards (1868–1928) (vergee 1915) |
Vereinigti Staate | „as Anerchännig vu syyne gnaue Bstimmige vum Atomgwicht vu zahlryyche chemische Elemänt“ | |
1915 | Richard Martin Willstätter (1872–1942) |
Dütsches Riich | „fir syyni Untersuechige vu dr Farbstoff im Bflanzeryych, vor allem vum Chlorophyll“ | |
1916 | nit vergee | |||
1917 | nit vergee | |||
1918 | Fritz Haber (1868–1934) (vergee 1919) |
Dütsches Riich | „fir d Synthese vu Ammoniak us dr Elemänt“ (Haber-Bosch-Verfahre) | |
1919 | nit vergee | |||
1920 | Walther Hermann Nernst (1864–1941) (verliehen 1921) |
Dütsches Riich | „as Anerchännig fir syyni thermochemische Arbete“ |
1921–1930
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1921 | Frederick Soddy (1877–1956) (verliehen 1922) |
Vereinigts Königriich | „fir syyni Byydreg zue dr Chänntnis vu dr Chemii vu dr radioaktive Stoff un syyni Untersuechige iber s Vorchuu un d Natur vu dr Isotop“ | |
1922 | Francis William Aston (1877–1945) |
Vereinigts Königriich | „fir syyni Entdeckig vun ere große Zahl vu Isotop in e baar nit radioaktive Elemänte mit Hilf vu syym Massespektrograf un fir syyni Entdeckig vum sognännte Gsetz vu dr Ganzzahligkeit“ | |
1923 | Fritz Pregl (1869–1930) |
Öschterriich | „fir di vu ihm entwicklet Mikroanalys vu organische Subschtanze“ | |
1924 | nit vergee | |||
1925 | Richard Adolf Zsigmondy (1865–1929) (verliehen 1926) |
Dütsches Riich (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) | „fir d Ufchlerig vu dr heterogene Natur vu kolloidale Lesige un fir di doderbyy aagwändete Methode, wu grundlegend sin fir di modärn Kolloidchemii“ | |
1926 | The Svedberg (1884–1941) |
Schwede | „fir syyni Arbete iber dispersi Syschtem“ | |
1927 | Heinrich Otto Wieland (1877–1957) (vergee 1928) |
Dütsches Riich | „fir syyni Forschige iber d Zämmesetzig vu dr Gallesyyri un verwandte Subschtanze“ | |
1928 | Adolf Otto Reinhold Windaus (1876–1959) |
Dütsches Riich | „fir syyni Verdienscht um d Erforschig vum Ufböu vu dr Sterine un däne ihrem Zämmehang mit dr Vitamin“ | |
1929 | Arthur Harden (1865–1940) |
Vereinigts Königriich | „fir ihri Forschig iber d Zuckerverjäsig un dr Aadeil vu dr Enzym an däm Vorgang“ | |
Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin (1873–1964) |
Schwede (uf d Wält chuu z Augschburg, Dytschs Ryych) | |||
1930 | Hans Fischer (1881–1945) |
Dütsches Riich | „fir syyni Arbete iber dr strukturäll Ufböu vu dr Bluet- un Bflanzefarbstoff un fir d Synthese vum Hämin“ |
1931–1940
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1931 | Carl Bosch (1874–1940) |
Dütsches Riich | „fir ihri Verdienscht um d Entdeckig un d Entwicklig vu dr chemische Hochdruckverfahre“ | |
Friedrich Bergius (1884–1949) |
Dütsches Riich | |||
1932 | Irving Langmuir (1881–1957) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckige un Forschige im Beryych vu dr Oberflechechemii“ | |
1933 | nit vergee | |||
1934 | Harold C. Urey (1893–1981) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckig vum schwäre Wasserstoff“ | |
1935 | Frédéric Joliot-Curie (1900–1958) |
Frankriich | „fir ihri gmeinsam durgfierte Synthese vu neje radioaktive Elemänt“ | |
Irène Joliot-Curie (1897–1956) |
Frankriich | |||
1936 | Peter Debye (1884–1966) |
Niiderlande | „fir syyni Byydreg zue unsre Chänntnis vu dr Molekularstrukture dur syyni Forschige iber Dipolmoment, iber d Biegig vu Röntgestrahle un an Elektrone in Gas“ | |
1937 | Walter Norman Haworth (1883–1950) |
Vereinigts Königriich | „fir syyni Forschige iber Chohlehydrat un Vitamin C“ | |
Paul Karrer (1889–1971) |
Schwiz | „fir syyni Forschige iber d Carotinoid un Flavin un iber d Vitamin A un B2“ | ||
1938 | Richard Kuhn (1900–1967) (verliehen 1939) |
Dütschs Riich (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) | „fir syyni Arbete iber Carotinoid un Vitamin“ | |
1939 | Adolf F. J. Butenandt (1903–1995) |
Dütschs Riich | „fir syyni Arbete iber Sexualhormon“ | |
Leopold Ružička (1887–1976) |
Schwiz (uf d Wält chuu z Vukovar, dodmol Eschtryych-Ungarn) | „fir syyni Arbete an Polymethylene un hechere Terpene“ | ||
1940 | nit vergee |
1941–1950
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1941 | nit vergee | |||
1942 | nit vergee | |||
1943 | George de Hevesy (1885–1966) (verliehen 1944) |
Ungarn | „fir syyni Arbete iber d Aawändig vu dr Isotop as Indikatore bi dr Erforschig vu chemische Brozäss“ | |
1944 | Otto Hahn (1879–1968) (verliehen 1945) |
Dytschland | „fir syyni Entdeckig vu dr Chärnspaltig vu Atom“ | |
1945 | Artturi Ilmari Virtanen (1895–1973) |
Finnland | „fir syyni Untersuechige un Entdeckige uf em Biet vu dr Agrikultur- un Nahrigsmittelchemii, bsundersch fir syyni Method vu dr Konservierig vu Fuetermittel un Fueterbflanze“ | |
1946 | James Batcheller Sumner (1887–1955) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckig vu dr Krischtallisierbarkeit vu Enzym“ | |
John Howard Northrop (1891–1987) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Darstellig vu Enzym un Virus-Protein in reiner Form“ | ||
Wendell Meredith Stanley (1904–1971) |
Vereinigti Staate | |||
1947 | Robert Robinson (1886–1975) |
Vereinigts Königriich | „für syyni Untersuechige iber biologisch wichtigi Bflanzebrodukt bsundersch Alkaloid“ | |
1948 | Arne Tiselius (1902–1971) |
Schwede | „fir syyni Arbete iber d Analyse mit Hilf vu Elektroforese un Adsorption], bsundersch fir syyni Entdeckige iber di kumpläx Natur vu Serum-Protein“ | |
1949 | William Francis Giauque (1895–1982) |
Vereinigti Staate | „fir syy Byydrag zue dr chemische Thermodynamik, bsundersch für syyni Untersuechige iber d Eigeschafte bi extrem diefe Tämperature“ | |
1950 | Otto Diels (1876–1954) |
Dytschland | „fir ihri Entdeckige un d Entwicklig vu dr Dien-Synthese“ | |
Kurt Alder (1902–1958) |
Dytschland |
1951–1960
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1951 | Edwin Mattison McMillan (1907–1991) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Entdeckige in dr Chemii vu dr Transuran“ | |
Glenn Theodore Seaborg (1912–1999) |
Vereinigti Staate | |||
1952 | Archer J. P. Martin (1910–2002) |
Vereinigts Königriich | „fir ihri Erfindig vu dr Verdeiligs-Kromatografi“ | |
Richard L. M. Synge (1914–1994) |
Vereinigts Königriich | |||
1953 | Hermann Staudinger (1881–1965) |
Dytschland | „fir syyni Entdeckige uf em Biet vu dr makromolekulare Chemii“ | |
1954 | Linus Carl Pauling (1901–1994) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Forschige iber d Natur vu dr chemische Bindig un ihri Aawändig fir d Ufhällig vu dr Struktur vu kumpläxe Subschtanze“ | |
1955 | Vincent du Vigneaud (1901–1978) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete vu dr biochemisch wichtige Schwäfelverbindige, bsundersch fir di erscht Synthese vun em Polypeptidhormon“ | |
1956 | Cyril Norman Hinshelwood (1897–1967) |
Vereinigts Königriich | „fir ihri Forschige iber d Mechanisme vu chemische Reaktione“ | |
Nikolai Nikolajewitsch Semjonow (1896–1986) |
Sowjetunion | |||
1957 | Alexander Robertus Todd (1907–1997) |
Vereinigts Königriich | „fir syyni Arbete iber Nukleotide un Co-Enzymnukleotid“ | |
1958 | Frederick Sanger (1918–2013) |
Vereinigts Königriich | „fir syyni Arbete iber d Struktur vu dr Protein, bsundersch vum Insulin“ | |
1959 | Jaroslav Heyrovský (1890–1967) |
Tschechoslowakei | „fir syyni Entdeckig un Entwicklig vu dr polarografische Method un Analyse“ | |
1960 | Willard Frank Libby (1908–1980) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Method uv dr Aawändig vu Chohlestoff 14 fir d Altersbstimmig in dr Archäologii, dr Geologii, dr Geophysik un andere Zwyyg vu dr Wisseschaft“) |
1961–1970
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1961 | Melvin Calvin (1911–1997) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Forschige iber d Chohlesyyri-Assimilation vu dr Bflanze“ | |
1962 | Max Ferdinand Perutz (1914–2002) |
Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) | „fir ihri Studie iber Strukture vu dr Globulinprotein“ | |
John Cowdery Kendrew (1917–1997) |
Vereinigts Königriich | |||
1963 | Karl Ziegler (1898–1973) |
Dytschland | „fir ihri Entdeckige uf em Biet vu dr Chemii un dr Technologii vu dr Hochpolymer“ (Ziegler-Natta-Verfahre) | |
Giulio Natta (1903–1979) |
Italie | |||
1964 | Dorothy Crowfoot Hodgkin (1910–1994) |
Vereinigts Königriich | „fir ihri Strukturbstimmig vu biologisch wichtige Subschtanze mit Röntgestrahle“ | |
1965 | Robert B. Woodward (1917–1979) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete uf em Biet vu dr Naturstoffsynthese“ | |
1966 | Robert Mulliken (1896–1986) |
Vereinigti Staate | „fir syyni grundlegende Arbete iber di chemische Bindige un d Elektronestruktur vu dr Molekül mit Hilf vu dr Orbital-Method“ | |
1967 | Manfred Eigen (1927–2019) |
Dytschland | „fir ihri Untersuechige vu extrem schnälle chemische Reaktione, wu dur Zersterig vum Glyychgwicht dur seli churzi Energiiimpuls uusglest wäre“ | |
Ronald George Wreyford Norrish (1897–1978) |
Vereinigts Königriich | |||
George Porter (1920–2002) |
Vereinigts Königriich | |||
1968 | Lars Onsager (1903–1976) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Oslo, Norwege) | „fir d Entdeckig vu dr no ihm gnännte reziproke Beziehige, wu grundlegend sin fir d Thermodynamik vu dr irreversible Brozäss“ | |
1969 | Derek H. R. Barton (1918–1998) |
Vereinigts Königriich | „fir ihri Arbete in dr Entwicklig vum Konformationsbegriff un d Aawändig dervu in dr Chemii“ | |
Odd Hassel (1897–1981) |
Norwege | |||
1970 | Luis Federico Leloir (1906–1987) |
Argentinie | „fir d Entdeckig vu dr Zucker-Nukleotid un vu däne ihre Funktion in dr Biosynthese vu Chohlehydrat“ |
1971–1980
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1971 | Gerhard Herzberg (1904–1999) |
Kanada (uf d Wält chuu z Hamburg, Dytschland) | „fir syyni Arbete iber d Elektronestruktur un d Geometrii bi dr Molekül, bsundersch vu freje Radikal“ | |
1972 | Christian B. Anfinsen (1916–1995) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete iber Ribonuklease, bsundersch d Verbindig zwische Aminosyyrezyylete un biologisch wirksame Konformatione“ | |
Stanford Moore (1913–1982) |
Vereinigti Staate | „fir ihre Byydrag zum Verständnis vu dr Verbindig zwische dr chemische Struktur un dr katalytische Detigkeit vum aktive Zäntrum vu dr Ribonuklease-Molekül“ | ||
William Howard Stein (1911–1980) |
Vereinigti Staate | |||
1973 | Ernst Otto Fischer (1918–2007) |
Dytschland | „fir ihri bahnbrächende uuabhängig vunenander gleischtete Arbete iber d Chemii vu dr metallorganische sognännte Sandwich-Verbindige“ | |
Geoffrey Wilkinson (1921–1996) |
Vereinigts Königriich | |||
1974 | Paul Flory (1910–1985) |
Vereinigti Staate | „fir syyni grundlegende Leischtige, sowohl theoretisch wie au experimentell, in dr fysikalische Chemii vu dr Makromolekül“ | |
1975 | John W. Cornforth (1917–2013) |
Australie / Vereinigts Königriich | „fir syyni Arbete iber d Stereochemii vu Enzym-Katalyse-Reaktione“ | |
Vladimir Prelog (1906–1998) |
Schwiz (uf d Wält chuu z Sarajevo, Österreich-Ungarn) | „fir syyni Forschige in dr Stereochemii vu organische Molekül un Reaktione“ | ||
1976 | William Lipscomb (1919–2011) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete iber die Struktur der Borane“ | |
1977 | Ilya Prigogine (1917–2003) |
Belgie (uf d Wält chuu z Moskau, Russischs Ryych) | „fir syy Byydrag zue dr irreversible Thermodynamik, bsundersch zue dr Theorii vu dr dissipative Strukture“ | |
1978 | Peter D. Mitchell (1920–1992) |
Vereinigts Königriich | „fir syy Byydrag zum Verständnis vu dr biologische Energii-Iberdragig dur Entwicklig vu dr chemiosmotische Theorii“ | |
1979 | Herbert Charles Brown (1912–2004) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z London, Vereinigtes Königreich) | „fir ihri Entwicklig vu Bor- beziehigswyys Phosphorverbindige in wichtige Reagenzie in organische Synthese“ | |
Georg Wittig (1897–1987) |
Dytschland | |||
1980 | Paul Berg (* 1926) |
Vereinigti Staate | „fir syyni grundlegende Arbete iber Nukleinsyyrine-Biochemii, unter bsundere Berucksichtigung vu Hybrid-DNA“ | |
Walter Gilbert (* 1932) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Byydreg zue dr Bstimmig vu Basissequenze in Nukleinsyyrine“ | ||
Frederick Sanger (1918–2013) |
Vereinigts Königriich |
1981–1990
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1981 | Fukui Ken’ichi (1918–1998) |
Japan | „fir ihri uuabhängig vunenander entwicklete Theorie iber dr Verlauf vu chemische Reaktione“ | |
Roald Hoffmann (* 1937) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Złoczów, Pole, hite Ukraine) | |||
1982 | Aaron Klug (1926–2018) |
Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Želva, Litaue) | „fir d Entwicklig vu krischtallografische Verfahre zue dr Entschlisselig vu biologisch wichtige Nukleinsyyri-Protein-Komplex“ | |
1983 | Henry Taube (1915–2005) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Saskatoon, Kanada) | „fir syyni Arbete iber d Reaktionsmechanisme vu dr Elektroneniberdragig, bsundersch bi Metallkumpläx“ | |
1984 | Robert Bruce Merrifield (1921–2006) |
Vereinigti Staate | „fir syy eifachi un geniali Method fir d Herstellig vu Peptid un Protein“ (Merrifield-Synthese) | |
1985 | Herbert A. Hauptman (1917–2011) |
Vereinigti Staate | „fir ihri hervorragende Leischtige in dr Entwicklig vu diräkte Methode fir d Bstimmig vu Krischtallstrukture“ | |
Jerome Karle (1918–2013) |
Vereinigti Staate | |||
1986 | Dudley R. Herschbach (* 1932) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Mitwirkig iber d Dynamik vu chemische Elementarbrozäss“ | |
Yuan T. Lee (* 1936) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Hsinchu, Taiwan) | |||
John C. Polanyi (* 1929) |
Kanada | |||
1987 | Donald J. Cram (1919–2001) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Entwicklig un Verwändig vu Molekül mit ere strukturspezifische Wächselwirkig vun hocher Selektivitet“ (Supramolekulari Chemii) | |
Jean-Marie Lehn (* 1939) |
Frankriich | |||
Charles Pedersen (1904–1989) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Busan, Korea) | |||
1988 | Johann Deisenhofer (* 1943) |
Dytschland | „fir d Erforschig vum Reaktionszäntrum vu dr Fotosynthese bin eme Purpurbakterium“ | |
Robert Huber (* 1937) |
Dytschland | |||
Hartmut Michel (* 1948) |
Dytschland | |||
1989 | Sidney Altman (1939–2022) |
Kanada / Vereinigti Staate | „fir ihri Entdeckig vu Eigeschafte vu dr Ribonukleinsyyri, wu chemischi Brozäss schnäller mache“ | |
Thomas R. Cech (* 1947) |
Vereinigti Staate | |||
1990 | Elias James Corey Jr. (* 1928) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Formulierig vu wichtige Theorie un Entwicklige vu Methode vu organischer Synthese“ (Retrosynthese) |
1991–2000
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1991 | Richard R. Ernst (1933–2021) |
Schwiz | „fir syyni Byydreg zue dr Entwicklig vu dr hochuflesende Chärnresonanzspektroskopii, ere Method zue dr Analyse vu Molekülstrukture“ | |
1992 | Rudolph Arthur Marcus (* 1923) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Montreal, Kanada) | „fir syyni wichtige Byydreg zue dr Theorii vu Elektronetransfer-Reaktione in chemische Syschtem“ (Marcus-Theorii) | |
1993 | Kary Mullis (1944–2019) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Entwicklig vu dr Polymerase-Chettereaktion“ | |
Michael Smith (1932–2000) |
Kanada (uf d Wält chuu z Blackpool, Vereinigts Chenigryych) | „fir syyni Entwicklig vun ere Method fir d Veränderig (Mutagenese) vu dr Desoxyribonukleinsyyri, wu d Erbinformatione druf gspyycheret sin“ | ||
1994 | George A. Olah (1927–2017) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Budapest, Ungarn) | „fir syyni Erforschig vu dr Carbokatione“ | |
1995 | Paul J. Crutzen (1933–2021) |
Niiderlande | „fir ihri Arbete zue dr Chemii vu dr Ärdatmosfäre, bsundersch iber Bildig un Abböu v Ozon“ | |
Mario J. Molina (1943–2020) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Mexiko-Stadt, Mexiko) | |||
Frank Sherwood Rowland (1927–2012) |
Vereinigti Staate | |||
1996 | Robert F. Curl (* 1933) |
Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vu dr Fullerene, au Buckyballs gnännt, ere neje Form vum Chohlestoff mit chugelfermige Molekül“ | |
Harold Kroto (1939–2016) |
Vereinigts Königriich | |||
Richard E. Smalley (1943–2005) |
Vereinigti Staate | |||
1997 | Paul D. Boyer (1918–2018) |
Vereinigti Staate | „fir d Chlerig vu dr Synthese vum energiiryyche Molekül Adenosintriphosphat (ATP)“ | |
John E. Walker (* 1941) |
Vereinigts Königriich | |||
Jens Christian Skou (1918–2018) |
Dänemark | „fir d Entdeckig vum ionentransportierende Enzym Natrium-Kalium-ATPase“ | ||
1998 | Walter Kohn (1923–2016) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Wien, Eschtryych) | „fir syyni Entwicklig vu quantechemische Methode“ | |
John Anthony Pople (1925–2004) |
Vereinigts Königriich | „fir d Entwicklig vu Methode, wu d Eigeschafte vu Molekül un ihre Zämmewirke in chemische Brozäss dermit chenne theoretisch erforscht wäre“ | ||
1999 | Ahmed Zewail (1946–2016) |
Ägypte / Vereinigti Staate | „fir syyni Studie vum Ibergangszuestand vu chemische Reaktione mit Hilf vu dr Femtosekundespektroskopii“ | |
2000 | Alan J. Heeger (* 1936) |
Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig un Entwicklig vu leitende Polymer“ | |
Alan MacDiarmid (1927–2007) |
Vereinigti Staate / Nöiseeland (uf d Wält chuu z Masterton, Nejseeland) | |||
Hideki Shirakawa (* 1936) |
Japan |
2001–2010
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
2001 | William S. Knowles (1917–2012) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Arbete iber chiral katalysierendi Hydrierigsreaktione“ | |
Ryoji Noyori (* 1938) |
Japan | |||
Barry Sharpless (* 1941) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete iber chiral katalysierendi Oxidationsreaktione“ (z. B. Sharpless-Epoxidierig) | ||
2002 | John B. Fenn (* 1917) |
Vereinigti Staate | „fir ihri Entwicklig vu weiche Desorptions/Ionisations-Methode fir massespektrometrischi Analyse vu biologische Makromolekül“ | |
Kōichi Tanaka (* 1959) |
Japan | |||
Kurt Wüthrich (* 1938) |
Schwiz | „fir syyni Entwicklig vu dr chärnmagnetische Resonanzspektroskopii zue dr Bstimmig vu dr drejdimensionale Struktur vu biologische Makromolekül in Lesige“ | ||
2003 | Peter Agre (* 1949) |
Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vu dr Wasserkanäl Zällmembrane“ | |
Roderick MacKinnon (* 1956) |
Vereinigti Staate | „fir syyni strukturälle un mechanische Studie vu Ionekanäl in Zällmembrane“ | ||
2004 | Aaron Ciechanover (* 1947) |
Israel | „fir d Entdeckig vum Ubiquitin-gstyyrte Proteinabböu“ | |
Avram Hershko (* 1937) |
Israel (uf d Wält chuu z Karcag, Ungarn) | |||
Irwin Rose (1926–2015) |
Vereinigti Staate | |||
2005 | Yves Chauvin (1930–2015) |
Frankriich | „fir d Entwicklig vu dr Metathese-Method in dr organische Synthese“ | |
Robert Grubbs (1942–2021) |
Vereinigti Staate | |||
Richard R. Schrock (* 1945) |
Vereinigti Staate | |||
2006 | Roger D. Kornberg (* 1947) |
Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete iber di molekulare Grundlage vu dr Gentranskription in eukaryotische Zälle“ | |
2007 | Gerhard Ertl (* 1936) |
Dytschland | „fir syyni Studie vu chemische Verfahre uf feschte Oberflechine“ | |
2008 | Osamu Shimomura (1928–2018) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Kyōto, Japan) | „fir d Entdeckig un Wyterentwicklig vum grien fluoreszierende Protein“ | |
Martin Chalfie (* 1947) |
Vereinigti Staate | |||
Roger Tsien (1952–2016) |
Vereinigti Staate | |||
2009 | Venkatraman Ramakrishnan (* 1952) |
Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Chidambaram, Tamil Nadu, Indie) | „fir d Studien zue dr Struktur un Funktion vum Ribosom“ | |
Thomas A. Steitz (1940–2018) |
Vereinigti Staate | |||
Ada Yonath (* 1939) |
Israel | |||
2010 | Richard F. Heck (1931–2015) |
Vereinigti Staate | „fir Palladium-katalysierti Chryzkupplige in dr organische Synthese“ | |
Ei-ichi Negishi (1935–2021) |
Japan | |||
Akira Suzuki (* 1930) |
Japan |
2011–2020
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
2011 | Dan Shechtman (* 1941) |
Israel | „Fir d Entdeckig vu dr Quasikrischtall“ | |
2012 | Robert Lefkowitz (* 1943) |
Vereinigti Staate | „fir ihr Studie zue G-Protein-kopplete Rezeptore“ | |
Brian Kobilka (* 1955) |
Vereinigti Staate | |||
2013 | Martin Karplus (* 1930) |
Vereinigti Staate/ Öschterriich | „fir d Entwicklig vu multiskale Modäll fir kompläxi chemischi Syschtem“ | |
Michael Levitt (* 1947) |
Vereinigti Staate/ Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Pretoria, Sidafrika) | |||
Arieh Warshel (* 1940) |
Vereinigti Staate/ Israel | |||
2014 | Eric Betzig (* 1960) |
Vereinigti Staate | „fir d Entwicklig vu dr superuflesende Fluoreszenzmikroskopi“ (Photoactivated Localization Microscopy, STED-Mikroskop) | |
Stefan Hell (* 1962) |
Dytschland (uf d Wält chuu z Sântana, Rumänie) | |||
William Moerner (* 1953) |
Vereinigti Staate | |||
2015 | Tomas Lindahl (* 1938) |
Schwede | „fir mechanistischi Studie vu dr DNA-Reparatur“ | |
Paul Modrich (* 1946) |
Vereinigti Staate | |||
Aziz Sancar (* 1946) |
Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Savur, Türkei) | |||
2016 | Jean-Pierre Sauvage (* 1944) |
Frankriich | „fir dr Entwurf un d Sintees vu Molekulare Maschine“ | |
Fraser Stoddart (* 1942) |
Vereinigts Königriich/ Vereinigti Staate | |||
Ben Feringa (* 1951) |
Niiderlande | |||
2017 | Jacques Dubochet (* 1942) |
Schwiz | „fir d Entwicklig vu dr Kryo-Elektronemikroskopiy fir di hochuflesend Strukturerkännig vu Biomolekil in Lesig“ | |
Joachim Frank (* 1940) |
Dytschland/ Vereinigti Staate | |||
Richard Henderson (* 1945) |
Vereinigts Königriich | |||
2018 | Frances H. Arnold (* 1956) |
Vereinigti Staate | „fir di grichtet Evolution vu Enzym“. | |
George P. Smith (* 1941) |
Vereinigti Staate | „fir s Phage-Display vu Peptid un Antikerper“. | ||
Gregory P. Winter (* 1951) |
Vereinigts Königriich | |||
2019 | John B. Goodenough (* 1922) |
Vereinigti Staate (geboren in Jena, Dütsches Riich) | „fir d Entwicklig vu Lithium-Ione-Batterie“. | |
M. Stanley Whittingham (* 1941) |
Vereinigts Königriich/ Vereinigti Staate | |||
Akira Yoshino (* 1948) |
Japan | |||
2020 | Emmanuelle Charpentier (* 1968) |
Frankriich | „fir d Entwicklig vun ere Method zur Genom-Editierig“ (CRISPR/Cas-Method). | |
Jennifer A. Doudna (* 1964) |
Vereinigti Staate |
2021–2030
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
2021 | Benjamin List (* 1968) |
Dytschland | „fir d Entwicklig vu dr asymmetrische Organokatalys“ | |
David MacMillan (* 1968) |
Vereinigts Königriich | |||
2022 | Carolyn Bertozzi (* 1966) |
Vereinigti Staate | „fir d Entwicklig vu dr Click-Chemie und dr bioorthogonale Chemii“ | |
Morten P. Meldal (* 1954) |
Dänemark | |||
Barry Sharpless (* 1941) |
Vereinigti Staate | |||
2023 | Moungi G. Bawendi (* 1961) |
Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig un Entwicklig vu Quantepinkt“ | |
Louis E. Brus (* 1943) |
Vereinigti Staate | |||
Alexei Iwanowitsch Jekimow (* 1945) |
Russland | |||
2024 | David Baker (* 1962) |
Vereinigti Staate | „fir rächnergstitzts Proteindesign“ | |
Demis Hassabis (* 1976) |
Vereinigts Königriich | „fir d Vorhärsag vu de kompläxe Strukture vu Protein“ | ||
John M. Jumper (* 1985) |
Vereinigti Staate Vereinigts Königriich |
1901–1910 • 1911–1920 • 1921–1930 • 1931–1940 • 1941–1950 • 1951–1960 • 1961–1970 • 1971–1980 • 1981–1990 • 1991–2000 • 2001–2010 • 2011–2020 • 2021–2030
Ranglischte no Länder
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Sin bin ere Person e baar () Länder aagee, no zellt des bi allne Länder zue glyche Dail ().
Nation | Aazahl vu dr Verleihige |
---|---|
Vereinigti Staate | 79,3 |
Dytschland | 31 |
Vereinigts Königriich | 30,8 |
Frankriich | 11 |
Schwiz | 7 |
Japan | 7 |
Schwede | 5 |
Israel | 4,8 |
Niiderlande | 4 |
Kanada | 3,5 |
Dänemark | 2 |
Öschterriich | 1,5 |
Argentinie | 1 |
Belgie | 1 |
Finnland | 1 |
Italie | 1 |
Nöiseeland | 1 |
Norwege | 1 |
Sowjetunion und Russland |
2 |
Tschechoslowakei | 1 |
Ungarn | 1 |
Ägypte | 0,5 |
Australie | 0,5 |
Türkei | 0,5 |
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Offiziälli Lischte vu dr Nobelbryysdreger fir Chemii (änglisch)
- Informatione vum Dytsche Historische Museum
Fueßnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Land no dr Aagab uf nobelprize.org. S Land cha abwyyche vu dr Nationalitet vum Uuszeichnete.