Zum Inhalt springen

Salgesch

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Salgesch
Wappe vo Salgesch
Wappe vo Salgesch
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Wallis (VS)
Bezirk: Leiggw
BFS-Nr.: 6113i1f3f4
Poschtleitzahl: 3970
Koordinate: 610504 / 128742Koordinate: 46° 18′ 36″ N, 7° 34′ 30″ O; CH1903: 610504 / 128742
Höchi: 581 m ü. M.
Flächi: 11.4 km²
Iiwohner: 1659 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.salgesch.ch
Salgesch mid em Pfynwaald
Salgesch mid em Pfynwaald

Salgesch mid em Pfynwaald

Charte
Charte vo SalgeschTälliseeliDaubenseeLämmerenseeLac de TseuzierStausee FerdenIllseeMeretschiseeMediseeKanton BernBezirk BrigBezirk EringBezirk SidersBezirk SitteBezirk VispBezirk VispBezirk Westlich RaronAgarnAlbinenErgischGampel-BratschGuttet-FeschelInden VSLeukLeukerbadOberems VSSalgeschTurtmann-UnteremsTurtmann-UnteremsVaren VS
Charte vo Salgesch
w

Salgesch (uf französisch: Salquenen) isch e Munizipalgmeind im Bezirk Leigg im Kantoon Wallis i dr Schwiiz. D Gmeind hed öppe 1500 Iiwooner.

Sproochgeografii

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Salgesch ligt a dr Sproochgränze zwüschem Oberwallis, wo me en alemannische Tialäkt, s Walliserdütsch redt, und em Underwallis, wo d Lüüt französisch tüe rede. D Gmeindgränze vo Salgesch gäge Weschte, zu de Nochbrgmeinde Siders, Miège und Crans-Montana, goot em Bärgbach Raschpille noo, wo vo dr Alp Tièche uf em Biet vo Crans-Montana oben abe chunnt und zwüsche Salgesch und Siders i Rottu flüsst. D Raschpille isch grad wäge dere Sproochgränze wiitume bekannt. Si hed son en Art e symboolischi Bedütig für die Trennlinie, psunders fürs Underwallis, wo me mängisch Outre-Raspille (das heist uf Dütsch ännet dr Raschpill) seit, wen me vom Oberwallis redt.

Derwyl isch i dr Raschpille sälber nume e churze Däil vo dere Gränze. Gäge Norde goot die sproochgeografischi Linie wiiter über d Alpweide vo Faare und über d Felsbärge weschtlech vo Leiggerbaad.

Und südlich vo Salgesch, uf dr lingge Siite vom Rottu, fallt d Sproochgränze zum Französische fasch ganz mit dr Gmeindgränze gäge Siders zmitz im Pfynwaald zäme, und denn goot si gäge Süüde wiiter, höch dr Pfynbärg z duruff ufe Gorwetschgrat, wo Salgesch a d Gmeind Eifischtaal achunt. Und nochär isch d Sproochgränze no wyter im Süde uf däm länge Bärgchamm zwüschem dütschsproochige Biet im Turtmanntal, im Nikolaitaal und bi Zermatt und de französischsproochige Nochbertääler im Weschte.

Salgesch isch zäntume umgää vo wiite Räbgebiete. S Dorf isch im Rottetaal vo obe n abe gluegt di erschti grossi Wygmeind im Taalbode.

Oben am Dorf ghört dr Bärghang mid em Flottuwald zu Salgsch, aber s Alpegebiet no witer obedra de nit; das ghört zu Faare.

Dr Rottu flüsst uf em Wääg vo Leigg noch Siders im ene breite natürleche Flussbett mid Chiisinsle und Siiteläuf, wo immer wider wächsle. Dr Pfynwaald i dr Bärgsturzlandschaft uf dr Süüdsite vom Fluss isch es schöns Natuurschutzbiet mid em ne bsunders grosse Föörewaald. Är gilt als eini vo de beschte Natuurlandschafte vo dr Schwiiz, und so isch er erstuunligerwiis e groossi Natuurinsle blibe im süsch überall intensiif usgnützte Taal.[2]

Kwer dure Pfynwaald goot d Kantonsschtroos, und grad näbedra sid Joore d Grueb für d Autobaan, wo d Bouschtell scho lang still stoot. D Iisebaanlinie isch uf dr andere Taalsiite nöcher bim Dorf Salgesch zue, wo zwor sälber kei Baanhoof hed. Wo für d Baan dr nöi Dunnel bi Faare fertig gsi isch, hed dr Kantoon uf dr alte Baanlinie e Schnäällschtroos vo Siders uf Leigg bim Dorf Salgesch dure bout.

Salgesch ischt zum eerschtu Mal gnennt choo im Jaar 11. Jh. als Salconio (1225 Salquenum).

Im Pfynwaald gids bim grosse Mörderschtei Spuure vom ene chliine Hüsli, wo vor öppe sächsehalbtuusig Joor dört gstanden isch.[3].

S Gmeindwappe zeigt es Chrüz wie das vo de Johanniter. Dä Ridderorde hed ane 1235 z Salgesch e Chomänd mid ere Herbärg iigrichtet. Do derzue hed au s Hoschpiiz uf em Simplupass ghört. Im 1655i hed dr Chaschper Stockalper di beede Hüüser de Johanniter abgchouft.

Quella: Bundesamt für Statistik 2005[4]

Jaar 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920
Iwoner 406 452 532 613 660 671 710 793
Jaar 1930 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Iwoner 902 1082 1166 1150 1170 1089 1175 1198

Dr Üsländeraateil ischt 2010 bi 11,7 % glägu.[5]

91,4 % vannu Iwonru sint im Jaar 2000 remisch-katholischi gsii, 2,4 % evangelisch-reformierti.[5]

Dr Ggmeindspresident va Salgesch ischt dr Gilles Florey (Stant Oktober 2017).

Bilder vo Salgesch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
 Commons: Salgesch – Sammlig vo Multimediadateie
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. Naturpark Pfyn-Finges. Archiviert vom Original am 27. Februar 2017; abgruefen am 4. Februar 2017.
  3. Pricht über en Uusgrabig im Pfynwaald Archivlink (Memento vom 9. Oktober 2014 im Internet Archive)
  4. Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)
  5. 5,0 5,1 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Mai 2012