Zum Inhalt springen

Fiirtig

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
(Witergleitet vun Feiertag)


En Fiirtig (odr Fiirdääg) isch en Tag, wo e bsundrige Aalass gfiiret werd und wo mängmol au meteme bestimmte Bruuch verbunden isch. Da cha privat si, wie de Giburtstag, oder religiöös wie d Wienachte oder au politisch wie en Nazionalfiirtig. Jedes Land und au vil Regione hend gsetzlich vorgschribnigi Fiirtig, wo de Arbetsgeber em Arbetsnemer frai mue gee. Underschide werd au zwüschet feste Fiirtig, wo ufe bistimmts Datum falet, und biwegliche Fiirtig, wo vom Ostertermin abhängig sind.

Die wöchentlige Ruhedäg, dr Sunntig bi de Christe, dr Samstig (Schabbat) bi de Jude und dr Fritig bi de Muslime, si zwar au Fest- odr Fiirtig, wärde aber im allgemeine vo de nit-wöchentlige Fiirtig underschiide. Wemmä alli arbetsfreie Däg meint, redet mä im christlige Kulturkreis vo Sunn- und Fiirtig.

Fiirtig im alemannische Sprochruum

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Uufgfüert sind politisch und christlich prägti Fiirtig.

Name vom Tag Datum Aart Gsetzliche Fiirtig
Noijoor 1. Jäner   VA FL CH BW Elsass Italie
Beerchtelistaag 2. Jäner oder spööter Bruuchtum          
Draikönigstaag 6. Jäner chirchlich VA FL   BW    
Liechtmess 2. Feber chirchlich   FL        
Joseppitag 19. März chirchlich   FL        
Hoodunnstig
Grüedunnstig
biweglich chirchlich            
Charfriitig biweglich chirchlich     CH BW Elsass Italie
Ostersunntig biweglich chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Ostermeentig biweglich chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Nationalfiirtig Italie 25. April politisch           Italie
Erst Mai 1. Mai politisch VA FL   BW Elsass Italie
Muettertaag 2. Sunntig
im Mai
privat            
Uffert biweglich chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Pfingstsunntig biweglich chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Pfingstmeentig biweglich chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Froolyychnam biweglich chirchlich VA FL   BW  
Nationalfiirtig Italie 2. Juni politisch           Italie
Johannis 23./24. Broochet Bruuchtum            
Nationalfiirtig Frankrych 14. Juli politisch         Elsass  
Bundesfiir 1. Augste politisch     CH      
Mariæ Himmelfahrt
«Mariflüüguuf»
Liebfrauetaag
15. Augste chirchlich VA FL        
Aidgnössisch Bettag 3. Sunntig
im September
      CH      
Micheeli 29. September              
Tag der Deutschen Einheit 3. Oktober politisch       BW    
Nationalfiirtig Öösterriich 26. Oktober politisch VA          
Allerhailige 1. November chirchlich VA FL   BW    
Martini 11. November              
Volkstruurtag 16. November         BW    
Buß- und Bettag (D) Mittwuch vor em letste Sunntig
vom Kirchejohr
chirchlich       BW    
Samichlaus 6. Dezember Bruuchtum            
Mariæ Empfängnis 8. Dezember chirchlich VA FL        
Hailig Oobed 24. Dezember chirchlich            
Wienacht 25. Dezember chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Steffistag 26. Dezember chirchlich VA FL CH BW Elsass Italie
Sylvester 31. Dezember              

Erchläärige zu de Tabele: VA Voradlberg; FL Liechtestää; CH Schwiz; BW Bade-Württeberg inkl. Bayrisch Schwoobe. För d Schwiz sind nu die Täg agee wo Bundeswiit anerchennt sind oder wo i de allermaiste Kantöö geltet. Nöd ufglistet sind d Tääg vode Fasnacht.

Jüdischi Fiirtig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Die jüdische Fiirtig wärde noch em jüdische Kaländer gfiirt, ä Mondkaländer wo mit Hilf vo Schaltmöned mit em Sunnejohr synchronisiert isch, so dass d Fester immer in dr gliiche Johresziit gfiirt wärde.

Die wichdigere jüdische Fest si:

Im Herbst:

Im Winter:

Im Früelig:

Islamischi Fiirtig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Die religiöse Fester wärde vo de Muslim noch em islamische Kaländer gfiirt. Das isch ä Mondkaländer und s Johr isch dorum öbbe elf Däg chürzer as s Sunnejohr und d Fester wandere dur alli Johresziite. Wil dr Stand vom Mond mit em Aug festgstellt wird, cha s in verschiidene Länder Underschiid vo ei odr zwei Däg bi dr Bestimmig vom Monedsafang gä.

Die wichdigste islamische Fest si:

  • Ramadan, dr Fastmoned , (arabisch رمضان) im Moned Dhu l-hiddscha (arabisch ذو الحجة)
  • Id el Adha, s Opferfest (arabisch عيد الاضحى), am 10.Dag vom Moned Dhu l-hiddscha
  • Id el fitr, s Bräche vom Faste, (arabisch عيد الفطر), am letste Dag vom Ramadan. Mä sait em au dr Chlii Bairam.
  • Dr Grooss Bairam, siibzig Däg noch em Chlii Bairam
  • Dr Geburtsdag vom Mohammed
  • Dr Geburtsdag vom Hussein

Buddhistischi Fiirtig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Buddhiste fiire Däg, wo mit em Buddha siim Läbe z due hai:

  • Dr Dag vo dr Geburt vom Buddha
  • Dr Dag vo dr Erlüüchtig
  • Dr Dag vom Nirwana
  • schulferien.org alles über Schuelferie, Kaländer und Fiirtig (A, CH, D, F, FL usw.)