Eroberig vo Laan an dr Thaya dur böhmischi Truppe under em Heinrich Matthias vo Thurn.
5. Juni
"Sturmpetition" vo de niideröstriichische protestantische Ständ bim Kaiser Ferdinand II. in der Wiener Hofburg
6. Juni
Die böhmisch Ständearmee under em Heinrich Matthias vo Thurn stoht vor Wien
10. Juni
Schlacht bi Záblat beziehigswiis Netolitz (Südböhme). Niiderlag vo de böhmische Truppe under em Peter Ernst vo Mansfeld gege die Kaiserlige under em Karl Bonaventura Graf vo Buquoy
19. August
Absetzig vom Ferdinand II. as böhmische König dur die böhmische Ständ.
20. August
Abschluss von erä Aagriffsallianz zwüschem Fürst Bethle Gábor vo Siibebürge und de böhmische Ständ
25. August
Wahl vom Bethle Gábor zum König vo Ungarn dur ä Landtag vo Neusohl (Banská Bystrica beziehigswiis Beszterczebánya)
26. August
Wahl vom Kurfürst Friedrich V. vo der Pfalz dur die böhmische Ständ zum König vo Böhme ("Winterkönig")
Chrönig vom Ferdinand II. zum röm. dt. Kaiser z Frankfurt am Main
8. Oktober
Münchner Vertrag: Maximilian I. vo Bayre verspricht, dr Kaiser Ferdinand II. gege die ufständische Böhme zu unterstütze. Dä verspricht em dafür d Übertragig vo der Pfälzer Kurwürde an Bayre
14. Oktober
Schlacht und Eroberig vo Pressburg. Niiderlag vo de kaiserlige Truppe under em Rudolf vo Diefebach gege Bethle Gábor
24. Oktober - 26. Oktober
Dr Karl Bonaventura Graf vo Buquoy verteidigt Wien gege böhmischi Striitchreft under em Heinrich Matthias vo Thurn
4. November
Chrönig vom Friedrich V. vo der Pfalz zum König vo Böhme in der Prager Wenzelskapelle
26. November
Neui Belagerig vo Wien dur ä Heinrich Matthias vo Thurn
Schlacht am Wiisse Bärg bi Prag. Kaiserligi beziehigswiis bayrischi Truppe under em Johann t’Serclaes von Tilly besiige die böhmisch-pfälzischi Armee under em Christian vo Anhalt
9. November
Flucht vom Friedrich V. vo der Pfalz us Prag noch der Schlacht am Wiisse Bärg
Dezember
Eroberig vo Karlstei under em Karl Bonaventura Graf vo Buquoy
Im Friede vo Nikolsburg (Mikulov) verzichtet dr Fürst Bethle Gábor uf die ungarischi Chrone und wird in dr Stand vom enä Riichsfürst erhobe (Herzog vo Oppel und Ratibor)
21. Jänner
Dr Christian vo Halberstadt eroberet Soest
3. Februar
Jülich under erä holländische Bsatzig ergit sich de Spanier under em Ambrogio Marchese di Spinola noch erä Belagerig vo mehrere Möned
27. April
Schlacht bi Mingolsheim zwüsche de Ligatruppe under em Johann t’Serclaes von Tilly und de siigriiche pfälzische Truppe under em Mansfeld
6. Mai
Schlacht bi Wimpfe zwüsche de siigriiche Ligatruppe under em Tilly und em González Hernandez de Córdoba und de pfälzische Truppe under em Markgraf Georg Friedrich vo Bade-Durlach
20. Juni
Schlacht bi Höchst zwüsche de siigriiche Ligatruppe under em Tilly und de pfälzische Truppe under em Christian vo Halberstadt
29. August
Schlacht bi Fleurus zwüsche de pfälzisch-protestantische Truppe under em Christian vo Halberstadt und em Peter Ernst vo Mansfeld und de Spaniern under em González Hernandez de Córdoba
Dr Ferdinand II. erkennt d Kurwürde vom Friedrich vo der Pfalz ab und überträit si em Kurfürst Maximilian I. vo Bayre
6. Juli
Gfächt bi Riiffehuuse in der Nöchi vo Göttinge. Zwüsche de siigriiche pfälzisch-protestantische Truppe under em Christian vo Halberstadt und de Kaiserlige under em Franz Albert vo Sachse-Laueburg
6. August
Schlacht bi Stadtlohn (südlig vo Ahaus, westlig vo Coesfeld) zwüsche de siigriiche Ligatruppe under em Johann t’Serclaes vo Tilly und de protestantische Truppe under em Christian vo Halberstadt
D Schwede under em Gustav II. Adolf besiige die polisch Armee bi Wallhof, Lettland
25. April
Schlacht an der Dessauer Elbbrugg. Zwüsche de siigriiche kaiserlige Truppe under em Wallestei und de Protestante under em Peter Ernst II. vo Mansfeld
21. Mai
Niiderlag vom Adam Graf vo Herberstorff gege ufständischi Buure bi Peuerbach/Oberöstriich
6. Juni
Dr Christian vo Halberstadt stirbt z Wolfebüttel
8. Juni
Dr Tilly eroberet s dänisch bsetzte Hannoversch Münde
21. Juli
Erfolgriiche Abwehr under em Adam Graf vo Herberstorf gege d Buure bi Linz
27. August
Schlacht bi Lutter am Barebärg (südöstl. vo Hildesheim, südwestl. vo Salzgitter) zwüsche de siigriiche Ligatruppe under em Tilly und de Protestante beziehigswiis Däne under em Christian IV.
9. November/12. November
Dr Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim besigt die oberöstriichische Buure bi Eferding und Vöcklabruck
20. Dezember
Friede vo Pressburg zwüschem Kaiser Ferdinand II. und Bethle Gábor
24. Dezember
Dr Gustav Horn und dr Jacob De La Gardin besiige bi Wende d Pole
Der schwedisch Riichsdag stimmt für ä Chriegsiidritt gegen ä Kaiser Ferdinand II.
6. März
Restitutionsedikt vom Kaiser Ferdinand II.
22. Mai
Friede vo Lübeck zwüschem Kaiser Ferdinand II. und em König Christian IV. vo Dänemark
17./27. Juni
Schlacht bi Stuhl. Siig vo de kaiserlige beziehigswiis polnische Truppe under em Hans Georg vo Arnim-Boitzeburg über d Schwede under em Gustav II. Adolf
Vertrag zu Bärwald (bi Küstrin). Frankriich verspricht Schwede Subsidie für ä Kampf gegen ä Kaiser
26. Februar
Eröffnig vom Leipziger Konvent
6. April
Vertrag vo Cherasco (Piemont). Dr Kaiser Ferdinand II. verzichtet uf Mantua und Montferrat und zieht sich vo Graubünde zrugg, wo vo de Franzose bsetzt wird.
21. April
Leipziger Bund vo de protestantische Riichsständ gege d Riichsgwalt.
3./13. April
Aafang vo der Belagerig vo Frankfurt an dr Oder under em Gustav II. Adolf. Die kaiserligi Bsatzig under em Montecuccoli muess abzieh.
20. Mai
Eroberig vo Magdeburg under em Tilly, wo sit em März 1631 belageret worde isch. D Stadt wird fast vollständig zerstört, öbbe 20.000 Doti under der Zivilbevölkerig.
28. Juli
Die Kaiserlige under em Heinrich vo Holk leiste bi Wolmirstedt de Schwede erbitterete Widerstand.
7. August
Schlacht bi Wärbe (westlig vo Havelberg) zwüsche de Kaiserlige under em Tilly und de siigriiche Schwede under em Gustav II. Adolf.
7. September
Niiderlag vo de kaiserlige Truppe under em Don Baltasar vo Marradas gege schwedischi Truppe under em Hans Georg vo Arnim in dr Nöchi vo Breslau. Rhiiüberquerig vom Gustav II. Adolf bi Erfelde in der Nöchi vo Darmstadt.
Schlacht bi Breitenfeld (nördlig vo Leipzig) zwüsche de Ligatruppe under em Tilly und de siigriiche Schwede und Sachse under em Gustav II. Adolf. Dr Tilly wird verwundet.
15. November
Eroberig vo Prag dur sächsischi Truppe under em Hans Georg vo Arnim.
7. Dezember
Hans Georg vo Arnim besiigt bi Nimburg die Kaiserlige under em Rudolf vo Diefebach.
15. Dezember
Dr Wallestei wird widr kaiserlige Oberbefehlshaber
7./17. Dezember
Dr Gustav II. Adolf goht mit siiner Armee bi Mainz über ä Rhii. Eroberig vo Mainz am 22. Dezember.
Dr Pappenheim entsetzt Magdeburg vo de Schwede under em Johan Banér.
9. März
Siig vom Tilly über d Schwede under em Gustav Horn bi Bamberg.
9. April
Bsetzig vo der Festig Ehrebreitstei bi Koblenz dur französischi Truppe.
5./15. April
Schlacht bi Rain am Lech (östlig vo Donauwörth) zwüsche de Kaiserlige under em Tilly und de siigriiche Schwede under em Gustav II. Adolf (Dr Tilly wird schwer verwundet und stirbt am 30. April).
14. Mai
Gfächt bi Landshuet, dr Johann vo Werth besiigt d Schwede.
17. Mai
Iizug vo de Schwede under em Lennart Torstenson z Münche.
D Truppe vom Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim nehme d Riichsstadt Dortmund ii. Der Chriegsherr forderet 50.000 Taler Kontribution]. Für die nächsti Wuche richtet dr Pappenheim z Dortmund sii Hauptquartier ii.
27. Juli
Dr Erzherzog Leopold Wilhelm verteidigt mit Erfolg d Festig Ehreberg bi Reutth (Tirol) gege d Schwede under em Bernhard vo Sachse-Weimar.
16. August
Schlacht bi Wiisloch, Schwedischi und Kaiserligi Truppe stöhn sich z Wiisloch gegenüber.
17. August
Dr Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim wird besigt vo de Holländer bi Maastricht, wo sit em Juni belageret worde isch.
20. August
D Bsetzig vo Trier dur französischi Truppe.
23. August
D Holländer erobere Maastricht, wo vo de Spanier besetzt gsi isch
3. September
Schlacht bi Altdorf beziehigswiis Zirndorf (östlig vo Nürnberg) zwüsche de Kaiserlige under em Wallestei und de Schwede under em Gustav II. Adolf. Ersti Niiderlag vo de Schwede.
6./16. November
Schlacht bi Lütze (südlig vo Leipzig) zwüsche de Kaiserlige under em Wallestei und de Schwede under em Gustav II. Adolf, wo in dere Schlacht umchunnt.
Erstürmig vo Landsberg under grauehafte Begleitumständ dur d Schwede.
23. April
Heilbronner Bund under dr Federfüehrig vom Oxenstierna gege d Riichsgwalt.
28. Juni
Schlacht bi Hessisch-Oldedorf. Siig vo de Schwede under em Georg vo Braunschweig-Lüneburg über die Kaiserlige.
15. August
Gheims Agebot vom Kurfürst Ferdinand an Richelieu, Kurköl under ä französische Schutz z stelle.
12. September
D Schwede under em Knyphuuse erobere Osnabrügg.
11. Oktober
[Schlacht bi Steinau an der Oder (Ścinawa, nordöstl. vo Legnica/ Liegnitz) zwüsche de siigriiche Kaiserlige under em Wallestei und de Schwede under em Heinrich Matthias vo Thurn, wo gfange gno wird.
14. November
D Schwede under em Bernhard vo Sachse-Weimar erobere Rägesburg.
15. Dezember
Dr Wallestei bechunnt z Pilse e Befähl vom Kaiser Ferdinand II., sofort ä Fäldzug gege dr Bernhard vo Sachse-Weimar z füehre. Er redet z erst mit siine Offizier und denn ignoriert er dä Befähl, wil er gege Winterfäldzüg isch.
1. Pilsener Revers: 49 Generäl und Obriste vo der kaiserlige Armee versichere em Wallestei ihri Treui.
24. Jänner
Gheims Absetzigspatent vom Ferdinand II. für ä Wallestei und Ernennig vom Matthias Gallas zum neue kaiserlige Oberbefählshaber.
18. Februar
Die kaiserligi Entscheidig wird vertrauenswürdige Offizier in dr kaiserlige Armee bekanntgmacht. Sie wärde vo ihrer Gehorsamkeitspflicht gegenüber em Wallestei glöst und uf d Generäl Matthias Gallas, Johann vo Aldringe und Octavio Piccolomini verwiise.
20. Februar
2. Pilsener Revers: Nume no 32 Obriste unterstütze jetzt dr Wallestei as ihre Befehlshaber
22. Februar
D Absetzig vom Albrecht vo Wallestei wird der Armee öffentlig verkündet.
25. Februar
Ermordig vom Wallenstein z Eger
22. April
Niiderlag vo de Hesse under em Melander bi Herford.
13. Mai
D Sachse under em Hans Georg vo Arnim besiige die Kaiserlige under em Colloredo bi Lignitz (Schlesie).
3. Juni
Eroberig vo Philippsburg dur d Schwede
14. Juni
Dr Johann vo Werth entsetzt Aichach (nordöstlig vo Augsburg), wo vo Protestante und Schwede belageret wird.
15. Juli
Donauwörth wird vo de Kaiserlige eroberet
22. Juli
Schlacht und Belagerig vo Landshut. Die Kaiserlige under em Aldringe, wo umchunnt, unterlige de Schwede under em Bernhard vo Sachse-Weimar.
Dr Franz vo Mercy übergit noch ere Belagerig vo e baar Möned Rhiifelde an d Schwede under em Bernhard vo Sachse-Weimar.
5./6. September
Schlacht bi Nördlinge zwüsche de siigriiche Kaiserlige under em spöötere Kaiser Ferdinand III. und em Gallas und de Protestante under em Bernhard vo Sachse-Weimar.
21. September
Dr Johann vo Werth besiigt bi Calw dr Otto Ludwig Rhiigraf Salm-Kyrburg-Mörchinge.
Dr Bernhard vo Sachse-Weimar bsetzt Zabere (Saverne, Elsass)
14. August
Spanischi und bayrischi Truppe under em Kardinalinfant Ferdinand und em Johann vo Werth bsetze d französischi Festig Corbin
4. Oktober
Schlacht bi Wittstock (nordwestlig vo Brandeburg) zwüsche de Sachse und Brandenburger under em Kurfürst Johann Georg I. vo Sachse und de siigriiche Schwede under em Johan Banér
22. Dezember
Wahl und Chrönig vom Ferdinand III. zum röm. dt. Kaiser z Regesburg
Dr Bernhard vo Sachse-Weimar verloot mit siine Lüt s Winterquartier in der Region Mömpelgard. Er will z erst d Waldstedt am Rhii erobere.
5. Februar
D Belagerig vo der Riichsstadt Rhiifelde dur d Protestante under em Bernhard vo Sachsen-Weimar foot aa.
12. Februar
S schwedisch bsetzte Hanau wird vo de Kaiserlige under em Graf Ludwig Heinrich vo Nassau-Dilleburg bzw. em Major Freiherr Johann Winter vo Güldenbronn handstreichartig eroberet und an d Hanauer Grafe zruggee
28. Februar
Im erste Treffe vo der Schlacht bi Rhiifelde (südlige Briisgau) besiigt d kaiserlig-bayrischi Entsatzarmee under em Federigo Savelli und em Johann vo Werth d schwedisch-protestantische Truppe under em Bernhard vo Sachsen-Weimar, wo Rhiifelde belagere. D Protestante ziehn mit ihre Verbände ab, wo noch de Kämpf übrigbliibe si.
3. März
Im zweite Treffe vo der Schlacht bi Rhiifelde schlöön d Protestante under em Bernhard vo Sachsen-Weimar, wo unerwartet zruggcho si, d kaiserlig-bayrischi Armee. D Heerfüehrer Savelli und Johann vo Werth werde mitsamt ihrem Offizierskorps gfange gno. Dr Savelli cha spööter flüchte.
Seeschlacht uf der Kolberger Heide, dr Christian IV. vo Dänemark wird verwundet
3.,5. und 9. August
Schlacht bi Friiburg im Briisgau zwüsche de Franzose under em Turenne und Louis de Condé und de Bayre under em Franz vo Mercy. In derer »mörderrischste Schlacht des ganzen Krieges« - 70 Prozent vo de Franzose si gfalle – hai d Bayre dr wiiter Vorstoss vo de Franzose noch Süddütschland verhinderet.
13. Oktober
Seeschlacht bi Femern. D Schwede under em Wrangel besiige d Däne
Iifall vo de Schwede under em Lennart Torstenson in die Östriichische Erbländer bis vor Wien
6. März
Schlacht bi Jankau (Jankov. südöstlig vo Prag). D Schwede under em Lennart Torstenson besiige die Kaiserlige under em Johann Graf vo Görz und Johann vo Werth
5. Mai
Schlacht bi Mergentheim (Mariedal-Herbsthuuse) zwüsche de Kaiserlige under em Franz vo Mercy und em Johann vo Werth und de Franzose under em Turenne. Vernichtendi Niiderlag vo de Franzose, won e Drittel vo ihre Soldate as Gefangeni verlore hai.
3. August
Schlacht bi Alerheim (bi Nördlinge) zwüsche de Kaiserlige und de Bayre under em Franz vo Mercy und Johann vo Werth und de siigriiche Franzose under em Turenne. Dr Mercy chunnt um.
23. August
Verzichtfriide vo Brömsebro. Dänemark muess de Schwede Zuegständnis mache
6. September
Schwede und Sachse unterschriibe e Waffestillstandsvertrag in Kötzschenbroda bi Dresde
3. Oktober
Schlacht bi Philippsburg (in dr Nöchi vo Karlsrueh). Siig vo de Kaiserlige under em Erzherzog Leopold Wilhelm über d Franzose under em Turenne
13. Dezember
Linzer Friide zwüschem Kaiser Ferdinand III. und Georg I. Rákóczi, Fürst vo Siibebürge
Schlacht bi Zusmarshuuse westlig vo Augsburg. Da isch die letzti Schlacht vom Driissigjöhrige Chrieg uf dütschem Bode besiige d Franzose und d Schwede under em Turenne und Wrangel die Kaiserlige under em Melander und em Montecuccoli
20. August
Schlacht bi Lens (Nordwestfrankriich) zwüsche de Kaiserlige under em Erzherzog Leopold Wilhelm und de siigriiche Franzosen. Letzti Schlacht vom Driissigjöhrige Chrieg.
4. Oktober
Gfächt bi Dachau. Siig vo der Kaiserlige under em Johann vo Werth über d Franzose und d Schwede
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Zeittafel_zum_Dreißigjährigen_Krieg“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.