Wolfgang Miessmer

Dr Wolfgang Miessmer (* 2. Oktober 1936 z Ändinge am Kaiserstuel) isch e dytsche Lehrer, Kommunalbolitiker, Sänger un Liedinterpret. Er isch ein vu dr bekannteschte sidbadische Sänger, wu fascht uusschließlig uf Alemannisch singt. Di meischte Lieder, wun er singt, sin dradizionälli Lieder us allne alemannische Regione, näbe Lieder us em Badische singt er au Lieder us em Elsass, us dr Schwyz, vu Vorarlberg un au schwebischi Lieder.

Läbe un Beruef

Dr Wolfgang Miessmer z Ämmedinge-Wingerytti, 7. März 2010

Dr Miessmer isch z Ändinge ufgwagse as Suhn vum Ändinger Grundbuechrotsschryyber Franz Miessmer un dr Maria geb. Saar. Är het drej Gschwischter, Annette Miessmer (* 1939), Gerhard Miessmer (1946-2002) un Franz-Josef Miessmer (* 1949).

Vu 1943 bis 1947 isch dr Miessmer z Ändinge uf d Volksschuel gange, in däne vier Johr het er aber nume zweiehalb Johr Unterricht gha, wel d Bevelkerig vilmol het miesse in d Bunker in dr Chinzge in dr Räbe flichte wäge Bschuss vu Ändige. Syy Vater isch as Soldat z Russland gsi, er isch glyy noch em Chrieg wider heimchuu.

Är isch syt dr erschte Klass Minischtrant gsi. Dr Bfaarer vu Ändinge het gsäh, ass dää Bue guet gsi isch in dr Schuel un het sällewääg druf drängt, ass er uf s Gymnasium cha goh, ass er e Bfaarer cha gee. Doderzue isch dr Miessmer an s Erzbischeflig Gymnasialkonvikt z Fryybeg chuu, am Gymnasium z Ämmedinge, wu necher gsi wär, isch in däre Zyt kei Latynisch unterrichtet wore. Dert hätt dr Miessmer chenne vu Ändinge uus mit em Ändinger Bähnli fahre, eso het er miesse uf Fryybeg zie. Är het derno im e ehmolige Lehrlingsheim in dr Karthäuserstroß z Fryybeg gwohnt, wu vum Gymnasialkonvikt fir di uuswärtige Schueler brucht woren isch.

Dr Miessmer isch uf s Bertold-Gymnasium gange, wu dertemol im Böu vum Friedrichsgymnasium in dr Jacobistroß unterbrocht gsi isch, wel däre ihre Böu im Chrieg uusbumbt woren isch. Är het as erschti Främdsproch Franzesisch gha, derzue Latyynisch, speter au Altgriechisch.

In däre Zyt noch em Chrieg hän d Schueler vilmol wenig z ässe gha, si sin z. B. emol mit eme Laschtwage zue dr Eltere un Großeltere vu dr Schueler gfahre go Härdepfel yysammle, ass si ebis z ässe gha hän, derno het s zem z Morgeässe Härdepfelsuppe gee statt Brot.

1951 isch dr Wolfgang Miessmer uf d Heimschuel Lender z Saschbe bi Achere chuu, wu dertemol e Gymnasium gsi isch, au mit extärne Schueler u. a. fir kadolischi Bfaarerzeglig.

Vu dr Wynächte 1951 bis an dr Oschtere 1952 isch er zämme mit eme Mitschueler im Ramme vun eme Schueleruusdusch uf Besançon chuu an s dertig erzbischeflig Internat go rächt Franzesisch lehre. Anne 1957 het dr Miessmer Abitur gmacht an dr Lenderschuel.

Wel er zue dr wysse Johrgäng ghert het, wu kei Miliderdienscht hän mieße leischte, het er glyy noch em Abitur chenne studiere. Mittlerwyyli isch em aber klar gsi, ass er kei Bfaarer het welle gee, lieber e Lehrer. Wel d Lehrer uf dr Lenderschuel gsait gha hän, mer chennt nume die Fächer studiere, wu mer d Note 1 oder 2 gha het, isch er nit an d Universitet Fryybeg gange, statt däm het er welle Lehrer fir Zeichne wäre. Doderzue het eigetli vorgha an d Kunschtakademii Fryybeg studiere, die isch derno aber gschlosse wore un är hätt miesse uf Karlsrueh. Wel des aber z dyyr gsi isch, het er anne 1957 derno an dr Pädagogische Akademii z Fryybeg (speter Pädagigischi Hochschuel) aafange Lehramt studiere. D Vorläsige hän in däre Zyt no in ere Holzbaracke gegeniber vum Kolpinghuus stattgfunde, erscht speter het d PH z Littewyyler eigeni Gebeide iberchuu. Des Lehramtsstudium isch vier Semeschter gange, dr Miessmer isch derno anne 1959 an d Volksschuel Wyhl chuu, wun er bis 1964 unterrichtet het. 1961 het er di 2. Dienschtpriefig abgleit mit ere Arbet iber s Vereinsläbe vu Wyhl (Wyhl – ein Arbeiter-Bauern-Dorf). Är isch au z Wyhl aktiv gsi im Durnverein as Durnwart.

Anne 1964 isch er uf Seelbach gange an di dertig Volksschuel, wel die ne Durnlehrer brucht hän. Die Schuel, speter Grund- un Hauptschuel het scho 1965/66 e Realschuelzug ufböue, wu anne 1971 e sälbständigi Realschuel (mit eigener Schuelleitig) wore isch. Anne 1972 sin d Grund- un Hauptschuel un Realschuel zuen eme "Kooperative Bildigszäntrum" zämmegfasst wore, nodäm dr Miessmer im Gmeirot un au as Landdagskandidat vu dr SPD gege d Drännig vu Haupt- un Realschuel kämpft het. Wu dr Gerhard Mayer-Vorfelder anne 1980 Kultusminischter vu Bade-Wirttebärg woren isch, sin z Bade-Wirttebärg alli Schuelversuech, dodermit sin au z Seelbach d Lehrplanversuech un s Chärnstuck, d Orientierigsstufe, yygstellt wore.

Vu 1986 bis zue syyre Pänsionierig 2000 isch dr Miessmer au Konrektor an dr Seelbacher Grund- un Hauptschuel gsi.

Dr Wolfgang Miessmer het am 20. Februar 1960 d Helga Kratz (1941–2018) vu Ändige ghyrote, wun er 1959 bi dr Ändinger Fasnet chänne glehrt het. Si hän zämme vier Chinder: Jürgen (* 1960, no elf Wuche gstorbe am e Pneumothorax), Jutta Miessmer (* 1962), Diplom-Pädagogin un Gymnasiallehreri, Andreas Miessmer (* 1964), Choch un Foodstylist.

Anne 2000 isch dr Miessmer no 41 Johr as Lehrer in Pänsion gange.

Bolitik

Dr Wolfgang Miessmer bin ere Ufnahm zuen ere Sändig fir dr Lörracher Radiosänder Kanal Ratte (2006)

Dr Wolfgang Miessmer isch anne 1963 in d SPD yydrätte, as Suhn us ere konservativ-kadolische Familie un as Lehrer in eme konservativ-kadolische Dorf („E Rote in eme schwarze Dorf un inere schwarze Familie“). Är het ghulfe z Seelbach e Ortsverein ufböue un isch vu 1968 bis 1999 fir s SPD im Gmeirot vu Seelbach gsi, 1971 bis 1999 im Chreisdag vum Landkreis Lohr, speter Ortenaukreis, derzue fufzeh Johr im Ortschaftsrot vum Seelbacher Ortsdeil Wittelbach un nyyn Johr Stellverdrätter vum Seelbacher Burgermeischter.

Anne 1972 un 1976 het dr Miessmer fir d SPD bi dr Landdagswahle kandidiert.

Bi dr SPD im Ortenaukreis isch er sibe Johr stellverdrättende Chreisvorsitzende gsi. Syy bolitisch Engaschment het vor allem dr Bildigsbolitik gulte, er isch au zytwyys in dr Kommision fir Bildigsbolitik vum SPD-Landesvorstand gsi.

Die nej Bildigsbolitik z Bade-Wirttebärg unter em Kultusminischter Mayer-Vorfelder het derzue gfiert, ass dr Miessmer sich us dr Bildigsbolitik zruckzoge het un sich schließli uf di kommunal Bolitik bschränkt het.

Dr Wolfgang Miessmer het sich syt dr Mitti vu dr 1970er Johr engaschiert im dr neje Umwältbewegig un Anti-Atomchraft-Bewegig, wu d Alemannischsprächer im Elsiss, in dr Schwyz un z Sidbade zämmebrocht het, z. B. gege dr Böu vum blante Chärnchraftwärch Wyhl. Är isch mit syyre Frau un syyre Dochter am 18. Februar 1975 derbyy gsi, wu d Demonschtrante z Wyhl dr Böuplatz bsetzt hän.

Musik

Dr Wolfgang Miessmer un dr Georg Albiez vu Ibach bim Regionalgruppeleiterdräffe vu dr Muettersproch-Gsellschaft z Ämmedinge-Wingerytti am 6. März 2010

Bim Seelbacher Kätterlismärkt (dt. Katharinenmarkt Seelbach) het dr Wolfgang Miessmer zämme mit e baar Bekannte e Ufdritt vum elsässische Liedermacher un Sänger Roger Siffer ghert. Syyni Kollege un är hän sich do dänkt: „Des kenne mir aü!“ (nämli Lieder uf Alemannisch singe) un hän ihri Inschtrumänter zämmedrait un bin ere Session Ändi 1977 d Band D Gälfiäßler grindet. Ihre erschte Ufdritt hän d Gälfiäßler gha am Nejjohrsfescht vum SPD-Chreisverband mit iber 500 Gescht aafangs 1978, dr groß Erfolg het derzue gfiert, ass si wyter gmacht hän mit ihrem Konzäpt draditionälli alemannischi Lieder z singe. E Bsunderheit an dr Gälfiäßler isch immer ihri groß Zahl vu verschidene Inschtrumänt gsi, wu si uf dr Bihni brucht hän, doderfir hän si s bis zue me Yydrag in s Guinness-Buech vu dr Rekord gschafft as Bänd mit dr meischte Inschtrumänt. Achtzeh Johr lang isch dr Miessmer Mitglid vu dr Gälfiäßler gsi, er het gsunge, derzue Handorgele un vor allem Schlagzyyg gspilt.

Dr Roger Siffer het d Gälfiäßler in s franzesisch Regionalfärnseh gholt, uf dr Funkuusstellig z Berlin 1983 hän si ne Uffdritt gha in dr Sändig "Chumm und lueg" fir s Schwyzer Färnseh. Insgsamt hän si im Lauf vu däne 18 Johr uugfehr 30 Ufdritt im Färnseh gha, z. B. im "Talentschuppen" bim Bill Ramsey un in dr Sändig "gefragt, gewußt, gewonnen" im ZDF mit em Hans Rosentahl (1986), au in dr Sändig "An hellen Tagen" un speter in "Kein schöner Land" mit em Günther Wewel hän si gspilt. Ihre grescht Ufdritt hän si z Karlsrueh gha im Volksparkstadion bin eme Fueßballspil vum Karlsrueher SC gege dr FC Bayern München.

Anne 1996 isch dr Wolfgang Miessmer us dr Bänd "D Gälfiäßler" uusdrätte. Näbe andrem isch vor allem dr groß Altersunterschid zwische ihm un dr ibrige Mitglider dr Grund derfir gsi (dr Miessmer isch 15 Johr un meh elter gsi wie di andre un isch mittlerwyyli 60 gsi). Syterhär dritt er as musikalische Begleiter vu Dialäktautore un vor allem as Solischt uf, är singt Lieder un spilt derzue e diatonischi Handorgle.

Abgsäh vu dr LP "Hat alles nicht das Volk getan?", wun er anne anne 1986 zämme mit dr Gälfiäßler ufgnuu het mit revoluzionäre Lieder, sin syyni Ufnahme alles alemannischsprochigi Lieder gsi. Syy hitig Programm umfasst rund 90 alemannischi Lieder us Bade, us dr Schwyz, vu Vorarlberg, us em Elsass un us em Schwobeland.

Zum Lied "D Büre sin ufriarig wore in de ditsche Natione", wu in Grichtsakte vum Brozäss gege dr Nerdliger Fyynduechwäber Hans Conz iberliferet isch, wu des Lied im Burechrieg unter dr Folter bryysgee het, hän d Gälfiäßler zwo Strophe derzuedichtet mit eme aktuälle Bezug zum Kampf gege s Chärnchraftwärch Wyhl.

Di zuesätzlig Strophe, wu dr Miessmer hite no singt, goht eso (Copyright: Wolfgang Miessmer, mit Zuestimmig vum Autor, Orginal nit verändere):

D Büre sin ufriärig wore drusse am Kaiserstuehl
Si hän in Wyhl dr Platz bsetzt – un keiner het welle losse ab –
Si hän dr Baü vum Kraftwerk gstoppt – wer het des noch denkt.
Si hän dr Baü vum Kraftwerk gstoppt – wer het des noch denkt.

Scho Ändi vu dr 1960er isch dr Wolfgang Miessmer in d Muettersproch-Gsellschaft yydrätte, aagregt dur dr Ändinger Dialäktdichter Karl Kurrus, syt 2002 isch dr Miessmer Byysitzer im Vorstand vu dr Muettersproch-Gsellschaft.

Syter anne 2003 isch er dr Organisator un Beufdraite vu dr Muettersproch-Gsellschaft fir s Projäkt "Mundart in der Schule", wu Dialäktautore un –chinschtler in d Schuele vu Bade-Wirttebärg bringt.

Zum Landesjubiläum 50 Johr Bade-Wirttebärg het er im ganze Land 14 schwebisch-alemannischi Dialäktveraastaltige organisiert. Syterhär tourt er zämme mit em schwebische Kabaretischt Sven-Erik Sonntag mit em Programm „Gälfiäßler un Sauschwobe“ erfolgryych dur Bade-Wirttebärg.

Syy nejscht Projäkt isch „Alle manisch“, e Zämmearbet mit em franzesische Jazzmusiker Christian Sade, wu alemannischi Lieder im Big-Band-Sound presäntiert wäre.

Diskografii

as Mitglid vu dr Gälfiäßler

• D’ Gälfiässler ... drädde uff un dr Brucker (1979)
• nai, nai, s’isch nit bassiärt! (1981)
• Un s’Rindvieh bin i doch! d’ Gälfiaßler leif. (1984)
• „Hat alles nicht das Volk getan?“ (1986)
• Die fünfte (1990)
• ’s Bescht von de Gälfiässler (1992)
• ’s Gäle vom Ei (1995)

as Solischt zämme mit dr Gälfiäßler

• Schnäggehiisli

Uuszeichnige

• Heimetmedallie vum Land Bade-Wirttebärg: Septämber 2007
• Johann-Peter-Hebel-Medallie vu dr Gruppe Hegau in dr Muettersproch-Gsellschaft: Dezämber 2007
• Nejjohrsempfang bim Bundespresidänt am 19. Jänner 2008 z Berlin

Quälle

Interview vum Holder mit em Wolfgang Miessmer am 07.03.2010 z Ämmedinge-Wingerytti.

Weblink

• Dr Wolfgang Miessmer uf noth.net
• dr Internetuffdritt vu „Gälfiäßler un Sauschwoba“
• Wolfgang Miessmer uf dr Websyte vu dr Muettersproch-Gsellschaft
• Wolfgang Miessmer bim Neujahrsempfang vom Bundespräsident Köhler (09.01.2008)
• Verleihung der Heimatmedaille an Wolfgang Miessmer (06.09.2007)
• Verleihung der Hebelmedaille der Regionalgruppe Singen (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.alemannisch.de (pdf, 18.12.2007)
• Eine 50 Jahre lang dauernde Kreuz- und Querfahrt (Badische Zeitung, 20.02.2010)
• "Mundart ist Teil der Identität": Interview mit em Wolfgang Miessmer (Badische Zeitung, 20.02.2009)
• 50 Jahre den Ortsverein geprägt. SPD ehrt Wolfgang Miessmer. (Badische Zeitung, 20.10.2014)
• Des het de Obrigkeiten oft g’stunke (Badische Zeitung, 01.10.2016)
• "Es rennt e Säu de Hohlweg na" Ä Gedicht vum Wolfgang Miessmer