Höchèschwander Bärg
Dè Höchèschwander Bärg isch èn Bärgruggè im Südschwarzwald, wo dè Landkreis Waldshut in è öschtlichi un weschtlichi Hälfti unterdeilt. Selli Fungtion als Trènnscheidè chunnt vo allem durch diè Nord-Süd-Uusdehnung vo öppè 16,6 km zschtand, dõdemit gòt dè Bärg vu Hüsèrè im Nordè vom Landchrais bis a s Ufer vum Hochrhy ganz im Südè bi Waldshuèt. Dè Höchèschwander Bärg isch wiè nè Birrè gformt, a dè breiteschte Stell im Südè isch öppè 10 km breit (uff dè Relation Wyylè-Görwihl).
Im Nordè bi Höchèschwand isch dè Bärg mit 1.038 m am högschtè. Vo Höchèschwand keit mit èrè moderatè Neigig nõ Südè bis zum Hochrhyufer abbè. Dè Höchèschwander Bärg isch nit nu in Nord-Süd-Richtig gneigt, d Hochflächi wölbt sich au in Wescht-Oscht-Richtung. Dè Höchèschwander Bärg isch wiè sini Nõchbòrè, dè Brändemer Bärg un dè Hotzèwaald, èn Deil vo dè Südschwarzwälder Dach. Im Fall vum Höchèschwander Bärg hèt sèll Dach d Form von èm Walmdach. Am Rand vum Höchèschwander Bärg lyt im Weschtè s Albdal, im Oschtè s Schwarza- un s Schlüècht-Dal. Dè südlichè Rand wörd vum Hochrhydal uff èm Abschnitt Waldshuèt-Albrugg bildèt.
Gwässer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Höchèschwander Bärg wörd ganz im Nordè vum Schluchsee, im Oschtè vo dè Schwarza un dè Schlücht un im Weschtè vo dè Alb umflossè. Am Südfuss vom Bärg schniidet dè Hochrhy sèlli Büggele ab.
Vokeer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Höchèschwander Bärg wörd in Längsrichtung übber dè Bärgkamm vo dè B 500 uff gänzer Längi erschlossè. D Dörfer a dè Schwarza- un Albhaaldè wörred durch Vobindungsschtrôßle vo dè B 500 hèr aabundè. S Gefällè vo dè B 500 am Südrand, öppè vo Waldhuus ewäg un a Eschbach vorby bis uff Waldshuèt i s Loch abbè isch bis vor è baar zimli berüchtigt für diè huufigè Lkw-Uufäll gsi. Èrscht mit èm Bau vo Vozögerungsspurè, wo mit Kys un Sand uffgfüllt sin sowiè voschtärkte Polizeikontrollè vo Lkws a dè B 500 hèt mò sèll Probleem in Griff chriègt. Problematisch isch vor allem gsi, dass d B 500 im Stadtgebièt vo Waldshuèt uffhört, wo ungebremsti Lkws zu grösserè Probleem füürè chönd.
Ortschaftè un Wyler uff èm Höchèschwander Bärg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Höchèschwand
- Amrigschwand
- Attlisbärg
- Ellmenegg
- Segalè
- Strittbärg
- Heppèschwand
- Frohnschwand
- Dièfèhüsèrè
- Obberweschnegg
- Unterweschnegg
- Brunnõdèrè
- Remetschwyl
- Bannholz
- Byrbronnè
- Schmitzingè
- Aischpl
- Roor
- Nöggèschwyl
- Wyylè
- Indlekofè
- Waldkirch
- Gaiß
- Eschbach
- Oberalpfen
- Unteralpfen
sowiè d Wyler
Klima
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Höchèschwander Bärg lyt im Règèschattè vum Feldbärg-Massyv. Im langjährigen Mittel git s dõ bi Waldshuèt 1150 mm Niederschlag.
Dialèktgränz
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Höchèschwander Bärg stellt è zimli effektyvi Isoglossè-Gränz dar. Öschtlich vom Bärg schwätzt mò Südschwarzwälderisch, weschtlich devò Hotzewälderisch. Unterscheidè cha mò di beidè Dialèkt a dè Vokalbildung. Generèll vowendet mò im Hotzewälderisch langi Vokaal, im Südschwälderischè ehnder chürzeri Vokaal. Ußerdèmm git s no è baar Wörter, wo unterschydlich sin:
- im Weschtè vom Bärg isch es è Mattè, im Oschtè è Wisè
- im Weschtè lyt s Wyysedal, im Oschtè d Wisè
- im Weschtè isst mò è Wayyè, im Oschtè èn Dünnè