Byrbronnè
Bierbronnen Gmeind Wyylè
| |
|---|---|
 | |
| Dialekt: | Alemannisch |
| Hauptvariante: | Hochalemannisch |
| Regionalvariante: | Südschwarzwälderisch |
| Höchi: | 678 m |
| Iiwohner: | 303 |
| Iigmeindig: | 1. Januar 1975 |
| Regierigsbezirk: | Fryburg |
| Landchreis: | Waldshuèt |
| Nummereschild: | WT |
Byrbronnè isch èn Ortsdeil vo dè Gmeind Wyylè im Landchrais Waldshuèt z Baddè-Württèbärg. Byrbronnè isch bis zuè dè Gmeindsreform im Johr 1975 e selbschtändigi Gmeind gsi. Zu dè ehemòligè Gmeind Byrbronnè ghörèd d Dörfer Unterbyrbronnè, Obberbyrbronnè un Rohr sowiè dè Wyler Heubärg un dè Hof Löchlimülli.
Geografy[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Byrbronnè lyt im Südschwarzwald i dè Region Hochrhy, 4,4 km nordweschtlich vo Wyylè a dè linkè Haaldè vom Haselbach. Am glychè Hang liget au Rohr un Obberbyrbronnè sowiè Heubärg. Rohr lyt zwüschè Unterbyrbronnè un Wyylè im Abschtand vo 1,8 km vo dè èrschtèrè Ortschaft. Obberbyrbronnè lyt obberhalb vo Unterbyrbronnè in èrè Dischtanz vo 700 m un im Nordoschtè devò. Heubärg lyt 1 km witter wiè Obberbyrbronnè i dè glychè Richtung wiè Obberbyrbronnè, südlich un unterhalb vo Heubärg lyt ußerdèmm Rohr. D Löchlimülli lyt im Löchli unnè, also uff èm Grund vom Haselbachdal, un 350 m vo Unterbyrbronnè èwäg. A dè linkè Haselbachhaaldè gön drei Bächle s Loch abbè, dè Talbach weschtlich vo Unterbyrbronnè, dè Krèbsbach öschtlich devò sowiè dè Heubach, wo öschtlich vo Rohr i s Loch ab un zum Haselbach gòt. D Quällè vom Heubach liget übbrigens um Heubärg ummè.
Gschicht[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Im Johr 1275 isch Byrbronnè als Birkbronnen èrschtmòls urkundlich erwäänt worrè. Im Johr 1577 hèt s Kloschter St. Bläsy sowoll d Grund- un d Grichtshèrrschaft sowiè s Pfarreirächt z Byrbronnè übbernõ. Im Johr 1806 isch Byrbronnè Bschtanddeil vo Baddè worrè. Bi dè Gmeindereform 1975 isch Byrbronnè als Vobindungsglyd zwüschè Wyylè un dè weschtlichè Ortsdeil uff èm Hochèschwander Bärg dè Gmeind Wyylè zuègschlagè worrè.
Vokeersaabindig[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Südlich vo Byrbronnè vobindet d K 6551, d Haselbachschtrõß d Ortsdeil mitènand, nördlich devò übbernimmt d K 6556 diè Uffgaab. D K 6556 vobindet ußerdèmm Byrbronnè dirèkt mit èm Gmeindehauptort Wyylè. D K 6560 vobindet widderum d K 6556 un d K 6551 wiè au Heubärg un Rohr mitènand. In ähnlicher Art sorgt d K 6558 für d Aabindung vo Unter- un Obberbyrbronnè a d K 6556 un d K 6551. Nägschti Fèrnvokeersschtrõßè sin d B 500 mit èm Aaschluss Bannholz obberhalb vom Haselbachdal un d L 157, d Schlüèchtdalschtrõß, mit èm Aaschluss bi Gurtwyyl bi dè Mündung vom Haselbach- i s Schlüèchtdal.
Ortsdeil[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Unterbyrbronnè[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Unterbyrbronnè isch dè gröscht Ortsdeil vo Byrbronnè. Z Unterbyrbronnè isch vom Kloschter St. Bläsy d Pfarrei ygrichtet worrè, sèllèwäg stòt dört au d Pfarrkirchè St. Georg. Èndi vom 15. Johrhundert isch d Pfarrei z Unterbyrbronnè uffglöst worrè. Diè hütig Kirchè isch 1628 baut worrè. Unterbyrbronnè hèt 120 Ywooner un lyt uff èrè Höchi vo 672 m.
Obberbyrbronnè[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Obberbyrbronnè isch dè (wòrschinlich) chlynschte Hochschuèlstandort z Dütschland. Z Obberbyrbronnè hèt sich d Gustav-Siewerth-Akademy etablyrt, sèll isch è in Dütschland anerkannti, wüssèschaftlichi Hochschuèl. A dèrrè Akademy kümmert mò sich um d Zämmèfüürung vo Einzelwǜssèschaftè mit dè Tradition un èm Kulturguèt vum christlichè Glaubè. D Akademy dürft au eini vo dè högschtglegenè z Dütschland sy, si lyt uff èrè Höchi vo 750 m übber NN. Obberbyrbronnè sèlber lyt uff èrè Höchi vo 726 m un isch dõdemit dè högschtglègene Ortsdeil, dört läbbed 36 Personè.
Rohr[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Z Rohr hèt mò rächt guèti dalübbergryfendi Vobindungè uff Aischpel a dè linkè Haselbachhaaldè, dõhèr au d Bildung vom Musigvorein Aischpel-Rohr. Ußerdèmm sin diè beidè Gschpônli au übber d Haselbachwasserfäll mitènand vobundè, sèlli ligèt am Bach unnè zwüschè Aischpel un Rohr. Rohr hèt 118 Ywooner un isch dõdemit praktisch glych groß wiè Unterbyrbronnè, Rohr lyt uff èrè Höchi vo 623 m.
Heubach[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Heubach lyt uff èrè Höchi vo 666 m, im Wyler läbed 22 Personè.
Löchlimülli[ändere | Quälltäxt bearbeite]
D Löchlimülli heisst sit èm Johr 1975 Maria Bronnè, dört isch s Kloschter Maria Bronnen gründet worrè, sèll isch è blühendi Nidderlassung vo dè Auguschtiner-Chorhèrrè-Kongregation vo dè Brüèder un Schweschtèrè vom Gmeinsamè Läbbè. D Kapèllè „Mariae Verkündigung“ im Brüèderhuus isch im früènèrè Mülliruum vo dè Löchlimülli ygrichtet worrè. S Schweschtèrèhuus lyt uff dè anderè Sitè vum Haselbach un hèt ebbèfalls è chlyni Kapèllè „Mariae Heimsuchung“. Z Maria Bronnè läbed 7 Personè, s Kloschter lyt uff èrè Höchi vo 640 m.